Mạng xã hội ảnh hưởng tiêu cực tới trẻ vị thành niên ra sao?

Theo quy định mới, các công ty công nghệ có thể đối mặt với mức phạt lên tới hàng triệu đô la nếu không thực hiện các biện pháp hợp lý nhằm ngăn người dùng vị thành niên truy cập nền tảng. Chính phủ Úc cho biết mục tiêu của chính sách là hạn chế những thiết kế gây nghiện, khuyến khích trẻ em dành quá nhiều thời gian trước màn hình và tiếp xúc với nội dung có hại.

Quyết định này được đưa ra sau một nghiên cứu do chính phủ ủy nhiệm, cho thấy 96% trẻ em Úc trong độ tuổi 10-15 sử dụng mạng xã hội, trong đó 70% từng tiếp xúc với nội dung độc hại như cổ súy bạo lực, kỳ thị giới, rối loạn ăn uống hoặc tự tử.

Phát biểu trên Đài ABC, Thủ tướng Anthony Albanese nhấn mạnh lệnh cấm nhằm giành lại tuổi thơ cho trẻ em và giúp cha mẹ yên tâm hơn trước ảnh hưởng của các tập đoàn công nghệ lớn

Rủi ro tâm lý

Nhiều nghiên cứu quốc tế cho thấy các lo ngại này có cơ sở. Một nghiên cứu năm 2019 tại Mỹ phát hiện trẻ từ 12 đến 15 tuổi sử dụng mạng xã hội hơn ba giờ mỗi ngày có nguy cơ mắc trầm cảm và lo âu cao gấp đôi so với nhóm dùng ít hơn.

Các nghiên cứu khác chỉ ra mối liên hệ giữa việc sử dụng mạng xã hội thường xuyên và nguy cơ rối loạn ăn uống, đặc biệt ở nữ giới. Việc tiếp xúc với nội dung tiêu cực cũng liên quan đến hành vi tự gây hại và suy nghĩ cực đoan ở một bộ phận thanh thiếu niên dễ tổn thương.

Không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý, mạng xã hội còn tác động đến hành vi và lối sống. Thanh thiếu niên thường xuyên tiếp xúc với các bài đăng thể hiện hành vi nguy hiểm như lạm dụng rượu, ma túy hay thử thách liều lĩnh có xu hướng bắt chước những hành vi này ngoài đời thực.

Thể chất, giấc ngủ và kết quả học tập bị ảnh hưởng

Việc sử dụng thiết bị điện tử từ sớm cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất. Một nghiên cứu cho thấy trẻ sở hữu điện thoại trước 12 tuổi có nguy cơ béo phì và rối loạn giấc ngủ cao hơn. Trong khi đó, hơn 80% trẻ từ 11 đến 17 tuổi không đạt mức vận động thể chất khuyến nghị, do thời gian trước màn hình thay thế cho vui chơi và hoạt động ngoài trời.

Giấc ngủ là một trong những yếu tố bị ảnh hưởng rõ rệt nhất. Khảo sát cho thấy 93% thế hệ Z từng thức khuya để kiểm tra mạng xã hội. Những người sử dụng mạng xã hội nhiều vào ban ngày có nguy cơ rối loạn giấc ngủ cao gấp ba lần so với nhóm sử dụng hạn chế.

Những hệ lụy này còn lan sang môi trường học đường. Một số nghiên cứu ghi nhận trẻ em dành nhiều thời gian trên mạng xã hội thường có kết quả thấp hơn về đọc hiểu, vốn từ và trí nhớ, đồng thời khả năng tập trung suy giảm theo thời gian sử dụng.

Lợi ích khi giảm thời gian trên mạng xã hội

Trước sự nghiêm trọng của vấn đề, năm 2024, Tổng Y sĩ Mỹ kêu gọi dán nhãn cảnh báo sức khỏe trên các nền tảng mạng xã hội, tương tự cảnh báo trên bao thuốc lá.

Dù vậy, các nghiên cứu cũng mang đến tín hiệu tích cực: việc giảm hoặc tạm ngưng sử dụng mạng xã hội có thể cải thiện đáng kể sức khỏe tâm thần. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy thanh thiếu niên giảm 50% thời gian dùng mạng xã hội có sự cải thiện rõ về lòng tự trọng và hình ảnh bản thân. Nghiên cứu khác ghi nhận việc “cai mạng xã hội” trong một tuần giúp giảm triệu chứng trầm cảm, lo âu và mất ngủ.

Đáng chú ý, chính thanh thiếu niên cũng ngày càng nhìn nhận mạng xã hội một cách thận trọng hơn. Gần một nửa số trẻ Mỹ từ 13-17 tuổi cho rằng mạng xã hội có tác động chủ yếu tiêu cực đến bạn bè đồng trang lứa.

Các chuyên gia nhấn mạnh mạng xã hội không hoàn toàn có hại nếu được sử dụng có kiểm soát. Nhiều nghiên cứu cho thấy các nền tảng này có thể giúp thanh thiếu niên kết nối, tìm kiếm cộng đồng, thể hiện bản thân và tiếp cận sự hỗ trợ khi gặp khó khăn.

Một khảo sát cho thấy 74% thanh thiếu niên cảm thấy gắn kết hơn với bạn bè nhờ mạng xã hội, trong khi 63% coi đây là không gian để phát huy sự sáng tạo. Vấn đề cốt lõi, theo các nhà nghiên cứu, nằm ở cách sử dụng, thời lượng và mức độ bảo vệ trẻ em trước các nội dung và thiết kế gây hại.

×