Bình luận
0
Theo Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh, thôn Đông là một làng cổ xứ Kinh Bắc. Trước năm 1946, thôn Đông là một thôn của xã Đào Viên thuộc tổng Đào Viên, huyện Quế Dương, nay là xã Đào Viên (Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh).
Mặc dù là một thôn làng không lớn, nhưng trong lịch sử khoa bảng, thôn Đông đã viết thành những dòng sử chói lọi về sự học và sự thành công trong sự nghiệp lều chõng.
Theo sách “Đại Việt lịch triều đăng khoa thực lục” và “Văn bia Văn miếu Bắc Ninh”, thì từ năm 1511 đến năm 1659, chỉ trong vòng 148 năm, thôn Đông đã sản sinh cho đất nước 6 vị Tiến sĩ nho học. Họ đều là những nhân tài, cống hiến cho đất nước và vương triều đương thời cả ở lĩnh vực quân sự, ngoại giao và giáo dục.
Người khai khoa thôn Đông được xác định là Mai Bang, sinh năm Nhâm Dần (1482), xuất thân từ nghề chăn voi. Năm 30 tuổi, ông đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp), tên đứng thứ 5 trong khoa Tân Mùi niên hiệu Hồng Thuận 3 (1511) đời vua Lê Tương Dực.
Khoa thi này lấy đỗ 47 người, trong đó 3 Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ, 9 Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân, 35 Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân. Sách “Đại Việt sử ký toàn thư” chép: “Năm Tân Mùi - 1511 tháng 3, thi Hội các sĩ nhân trong nước đến thi Đình, vua thân hành xem bài thi rồi định bậc cao thấp.
Nhà thờ 4 Tiến sĩ họ Mai tại thôn Cổng, xã Đào Viên (huyện Quế Võ nay là thị xã Quế Võ) là một vùng quê nổi tiếng ở Bắc Ninh.
Khoa thi này, vua đích thân ra bài văn sách hỏi về đạo trị nước xưa nay. Văn bia đề danh còn ghi: “Lòng thánh đế lo xa, đã có sẵn quy hoạch, đối với những người thi đỗ trong bảng này đặc cách ban khen bạt dụng, đều bổ cho giữ các chức ở Hàn lâm viện và các chức khoa đài ở các bộ, ơn huệ rất dày, chế độ rất đủ. Đăng khoa thì có sách chép, đề danh thì có bia là cốt để lưu tiếng thơm trong sử sách, làm rạng rỡ sự nghiệp đến muôn đời”.
Mai Bang làm quan đến chức Hàn lâm Hiệu lý. Có tài liệu viết ông tham gia chinh chiến và bị tử trận. Tư liệu lịch sử về nhà khoa bảng Mai Bảng khá khiêm tốn, sách “Đại Việt lịch triều đăng khoa thư lục” chép đôi dòng: Mai Bang xuất thân từ chỗ huấn luyện voi, là anh của Mai Khuyến, ông nội Mai Trọng Hòa. Văn bia Văn miếu Bắc Ninh ghi: Ông mất khi làm việc.
Sau Mai Bang, ở thôn Đông có Nguyễn Thuyên xuất thân từ nho sinh, đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ Đệ nhị danh (Bảng nhãn) khoa Quý Mùi niên hiệu Thống Nguyên thứ 2 đời Lê Cung Hoàng (1523).
Khoa này lấy đỗ 36 người, trong đó có 3 Tiến sĩ cập đệ, 8 Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp), 25 đồng Tiến sĩ xuất thân. Sau khi thi đỗ, Nguyễn Thuyên từng được cử đi sứ phương Bắc. Ông làm quan trải đến chức Thừa chính sứ. Sau khi mất, được triều đình truy tặng chức Thượng thư, tước Lương Ngạn bá. Ông là con rể Tiến Quận công Nguyễn Lĩnh.
Vị đại khoa thứ 3 của thôn Đông là Mai Khuyến, xuất thân nho sinh, đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân khoa Ất Mùi niên hiệu Đại Chính thứ 6 đời Mạc Đăng Dung (1535). Khoa này lấy đỗ 32 Tiến sĩ, trong đó Nguyễn Bỉnh Khiêm đỗ Trạng nguyên.
Sau khi đỗ đạt, Mai Khuyến được bổ quan và từng được cử đi sứ phương Bắc. Ông làm đến chức Tả Thị lang bộ Lễ. Ông là em trai Tiến sĩ Mai Bang và là thân phụ của Tiến sĩ Mai Công, là tằng tổ của Tiến sĩ Mai Trọng Hòa.
Người tiếp tục mạch khoa bảng thôn Đông là Mai Công, sinh năm Canh Dần (1530), xuất thân là Quan viên tử. Năm 24 tuổi, ông đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân khoa Quý Sửu niên hiệu Cảnh Lịch thứ 6 đời Mạc Phúc Nguyên (1553).
Ông từng được cử đi sứ phương Bắc, làm quan đến chức Thượng thư bộ Lễ, tước An thường hầu. Gia phả họ Mai ghi ông làm quan đến chức Thượng thư bộ Hình. Ông là con Tiến sĩ Mai Khuyến, ông nội Tiến sĩ Mai Trọng Hòa.
Theo sách “Lê Quý Đôn toàn tập”, mục “Nghịch thần truyện” của Lê Quý Đôn ghi chép rằng, trong trận giao tranh giữa quân nhà Lê và quân nhà Mạc diễn ra tại vùng Cẩm Giàng, Chí Linh, Đông Triều, ngày mùng 9 tháng Giêng năm Quý Mùi niên hiệu Quang Hưng thứ 16 (1593): “Thượng thư Mai Công (người xã Đào Tai, huyện Quế Dương) bị bắt không chịu khuất nên bị giết”.
Người thứ 5 của thôn Đông đỗ đạt là Nguyễn Lễ, sinh năm Tân Hợi (1551), xuất thân từ Giám sinh. Năm 21 tuổi, ông đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp) khoa Tân Mùi niên hiệu Sùng Khang thứ 6 đời Mạc Mậu Hợp (1571).
Khoa thi này được chép lại như sau: Kỳ thi Hội, lấy được 17 người hợp cách. Vào sách vấn cho 2 người đỗ Tiến sĩ cập đệ (khuyết Trạng nguyên) 3 người đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân, 12 người cho đỗ Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ xuất thân.
Tuy nhiên, theo tư liệu dịch của Viện Nghiên cứu Hán Nôm từ Văn bia đề danh Tiến sĩ khoa Tân Mùi (1571), thì khoa thi này chỉ lấy tất cả 5 Tiến sĩ, trong đó khuyết Trạng nguyên, Thám hoa thuộc về Nguyễn Cung, Nguyễn Lễ đứng hàng thứ 2, Hoàng Hữu Quang, Phạm Ngạn Toát và Ninh Triết đứng sau ở bậc Đệ tam giáp đồng Tiến sĩ.
Vị đại khoa cuối cùng được ghi nhận là Mai Trọng Hòa, sinh năm Canh Tuất (1610), trước khi đi thi ông từng làm Tri huyện. Năm 50 tuổi, ông đỗ Đệ nhị giáp Tiến sĩ xuất thân Đệ nhất danh (Hoàng giáp) khoa Kỷ Hợi, niên hiệu Vĩnh Thọ thứ 2 đời Lê Thần Tông (1659).
Văn bia đề danh Tiến sĩ khoa thi này do Thượng thư bộ Lại kiêm Đông các Đại học sĩ Thiếu phó Liêm Quận công Nguyễn Quý Đức vâng sắc nhuận có đoạn: “Mùa hạ tháng 4 vào Điện thí.
Ban cho bọn Nguyễn Quốc Trinh 3 người đỗ Tiến sĩ cập đệ, bọn Mai Trọng Hòa 2 người đỗ Tiến sĩ xuất thân, bọn Phạm Duy Chất 15 người đỗ đồng Tiến sĩ xuất thân. Ban áo mũ cân đai để y phục đẹp đẽ, cho dự yến Quỳnh Lâm để tỏ ơn trọng hậu, rồi cho cưỡi ngựa vinh quy về làng, nêu cao lòng sủng ái.
Bấy giờ khanh sĩ làm quan tại triều, ấn thao tua mũ san sát đầu hồi chính điện; có người cầm ấn phù tiết việt đi trấn giữ một phương, nườm nượp răm rắp, trong ngoài gắng gỏi, đều là những người thi đỗ trong khoa này. Nhân tài như thế, há chẳng là thịnh hay sao!”.
Mai Trọng Hòa làm quan đến chức Hiến sát sứ. Ông là cháu nội Tiến sĩ Mai Công, tằng tôn Tiến sĩ Mai Khuyến và là cháu xa của Tiến sĩ Mai Bang.
Có thể thấy, sự học ở thôn Đông phát triển rực rỡ trong gần 150 năm dưới thời nhà Lê, nhà Mạc và Lê trung hưng. Số người đỗ đại khoa tập trung vào hai dòng họ: Họ Mai và họ Nguyễn, trong đó họ Mai chiếm nhiều hơn với 4 Tiến sĩ được ghi danh.
Trong 6 vị Tiến sĩ thôn Đông có thể thấy học vị đỗ đạt tương đối cao: 1 vị đỗ Bảng nhãn, 3 vị đỗ Hoàng giáp, 2 vị đỗ Đệ tam giáp. Điều thú vị hơn là nghề nghiệp trước khi họ đi thi, thì 1 vị là lính chăn voi (Mai Bang), 2 vị là nho sinh, 1 vị là Quan viên tử, 1 vị là Giám sinh, 1 vị là Tri huyện. Điều đó cho thấy việc thi cử thể hiện tài năng là bình đẳng, và là cơ hội cho tất cả mọi người, không phân biệt địa vị xã hội.
Hiện nay, tại chùa Hồng Phúc (TP Bắc Ninh), bên dưới gác chuông còn bảo lưu được tấm bia đá cổ giá trị mang tên “Hồng Phúc tự hồng chung bi” dựng khắc vào thời Mạc (năm 1586), với nội dung do Tiến sĩ Mai Công soạn thảo.
Tấm bia cao 110cm, rộng 68cm, dày 17cm đặt trên lưng rùa. Trán bia mặt trước trang trí chạm nổi “lưỡng long chầu nhật”. Trán bia mặt sau trang trí chạm nổi “phượng chầu mặt nguyệt”.
Diềm bia phía trên trán, hai bên cạnh và phía dưới (giáp lưng rùa) cả hai mặt như nhau đều trang trí đề tài hoa cúc dây, cánh sen xếp chồng. Lòng bia khắc chữ Hán hai mặt tổng trên 1.500 chữ.
Nội dung văn bia phần đầu cho biết diễn biến quá trình đúc chuông chùa Hồng Phúc. Phần sau ghi chép toàn bộ tên họ những người cung đức đúc chuông. Bia khắc vào ngày 25 tháng 10 năm Đoan Thái 1 (1586), nội dung văn bia do Đặc tiến kim tử vinh lộc đại phu, Lễ bộ Thượng thư, Hàn lâm viện thị độc, chưởng Hàn lâm viện sự, An Thường hầu Mai Công soạn.
Theo ông Nguyễn Văn An (Bảo tàng tỉnh Bắc Ninh), tấm bia chứa đựng giá trị lớn về mặt lịch sử, văn hóa, khoa học và mỹ thuật, góp phần phục vụ nghiên cứu, tìm hiểu nghệ thuật điêu khắc đá vào thời Mạc.
Đồng thời, bài văn bia là di văn quý hiếm còn lại của một nhà khoa bảng tiêu biểu trong dòng họ Mai xã Đào Viên nổi tiếng đất Kinh Bắc dưới triều Lê - Mạc. Văn bia cũng cung cấp thêm nhiều thông tin chính xác về khoa danh, chức tước, địa vị của một số vị Tiến sĩ đương thời.
Bà Nguyễn Thị Hồng Ánh - Ban Quản lý di tích tỉnh Bắc Ninh cho biết, nhà thờ 4 Tiến sĩ họ Mai hiện tọa lạc vị trí giữa làng, mặt quay theo hướng Đông - Nam. Di tích vốn được khởi dựng từ thời Lê. Năm 1941, do lụt lội gây đổ nát các công trình nên dòng họ đã mua lại một căn nhà gỗ trong xã để dựng lại Tiền đường, tôn tạo Hậu đường.
Đến năm 1968, hầu hết các công trình bị hạ giải, chỉ còn duy nhất tòa Hậu đường. Năm 2002, dòng họ đã cùng nhau khôi phục lại tòa Tiền đường 3 gian. Năm 2005, tu bổ tòa Hậu đường. Năm 2020, nhà thờ được xây dựng lại mới hoàn toàn trên nền đất cũ.
Hiện, nhà thờ còn bảo lưu được nhiều tài liệu, hiện vật quý có niên đại thời Lê, thời Nguyễn như: Ngai thờ, bài vị và 1 bia đá thời Lê; 1 hoành phi thời Nguyễn; 1 đôi câu đối thời Nguyễn; 6 bia đá thời Nguyễn cùng các đồ thờ tự có giá trị khác như: Hương án, trường kiếm, bảng chúc văn, hộp bài vị.
Hàng năm tại nhà thờ diễn ra các sự lệ như: Giỗ tổ ngày 21/12; ngày 3/3 Tết Thanh minh; các ngày sóc vọng hàng tháng. Vào ngày này, con cháu trong họ Mai lại tập trung dâng hương hoa lễ vật, cúng tế các vị thủy tổ của dòng họ và cùng nhau ôn lại gương sáng tổ tiên.
Với tài năng và phẩm chất, chức vụ cuối cùng mà 6 vị đại khoa thôn Đông được triều đình bổ nhiệm là: Thượng thư (2 vị), Thị lang (1 vị , sau khi qua đời được truy phong Thượng thư), Thừa Chính sứ (1 vị), Hiến sát sứ (1 vị), Hàn lâm hiệu lý (1 vị). Trong đó, 1 Tiến sĩ được phong tước Hầu, 1 Tiến sĩ được phong tước Bá và 4 nhà khoa bảng còn lại đều được chọn cử đi sứ.
Hành trình của ĐT nữ Việt Nam tại SEA Games 33 đã chính thức khép lại, và thầy trò HLV Mai Đức Chung xứng đáng được tưởng thưởng sau những cống hiến hết mình.
Chia sẻ
HĐND TP Đà Nẵng vừa ban hành nghị quyết quy định mức thu mới lệ phí cấp giấy phép xây dựng trên địa bàn TP, trong đó miễn thu lệ phí đối với các hồ sơ thực hiện qua dịch vụ công trực tuyến, chính thức áp dụng từ ngày 21/12/2025.
Chia sẻ
Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) vừa tiến hành đình chỉ lưu hành, thu hồi trên toàn quốc lô sản phẩm nước tắm gội trẻ em Amibebe Pro - Hộp 1 chai 400 ml do chứa Methylparaben và Propylparaben không có trong thành phần công thức sản phẩm đã được cấp số tiếp nhận Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm.
Chia sẻ
Chung kết bóng đá nữ SEA Games 33 giữa ĐT nữ Việt Nam và ĐT nữ Philippines khép lại trong tranh cãi khi trọng tài biên Chanthavong Phutsvan căng cờ báo việt vị, từ chối bàn thắng hợp lệ của Bích Thùy. Quyết định này làm dấy lên làn sóng phản ứng dữ dội từ người hâm mộ Việt Nam.
Chia sẻ
Ngày 18/12, UBND phường Ngũ Hành Sơn (TP Đà Nẵng) cho biết, đang khẩn trương xây dựng lộ trình di dời các cơ sở sản xuất điêu khắc đá mỹ nghệ Non Nước vào các cụm công nghiệp có hạ tầng kỹ thuật bảo vệ môi trường, nhằm xử lý tình trạng ô nhiễm kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống người dân.
Chia sẻ
Trước tình hình vẫn còn nhiều tranh cãi về chất lượng, số lượng suất ăn bán trú tại Trường THPT Trưng Vương (TP.HCM), ban đại diện cha mẹ phụ huynh đã trực tiếp đến kiểm tra chất lượng suất ăn tại trường.
Chia sẻ
UBND TP Huế ban hành lệnh xây dựng công trình khẩn cấp với kinh phí khoảng 2,2 tỷ đồng nhằm khắc phục sự cố sập đổ đoạn tường Hoàng thành Huế do mưa lũ.
Chia sẻ
Bích Thùy và các đồng đội không kìm được nước mắt khi bước lên bục nhận giải sau trận thua đầy tranh cãi trước ĐT nữ Philippines. Dù thất bại, ĐT nữ Việt Nam vẫn để lại hình ảnh chiến đấu kiên cường và nỗ lực đến phút cuối.
Chia sẻ
Tôi bước ra ban công, tay run nhẹ. Không phải vì tin nhắn, mà vì sự trớ trêu của nó.
Chia sẻ
TP.HCM đang từng bước nâng cao chất lượng xây dựng nông thôn mới thông qua đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực nông nghiệp công nghệ cao, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật. Thành phố muốn tạo động lực mới cho kinh tế nông thôn, xây dựng hạ tầng nông thôn mới bền vững.
Chia sẻ
Thủ tướng Italia Giorgia Meloni tuyên bố rằng kẻ thù thực sự của EU chính là sự bất lực trong việc đưa ra quyết định.
Chia sẻ
Tính từ khi triển khai đấu giá biển số xe (năm 2023) đến nay, tổng số tiền thu được đạt khoảng 9.600 tỷ đồng. Sắp tới, sẽ diễn ra phiên đấu giá trực tuyến biển số xe thứ 9, với quy mô lớn nhất từ trước đến nay, lên tới hơn 2,5 triệu biển số của ô tô và mô tô, xe gắn máy.
Chia sẻ
Dự án khu đô thị Hạ Long Xanh có tổng vốn đầu tư gần 18 tỷ USD, tương đương hơn 456.600 tỷ đồng. Đây là một trong những dự án tiêu biểu được khởi công vào ngày 19/12.
Chia sẻ
Cựu Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) Nguyễn Thanh Phong và cựu Phó Cục trưởng, sau là Cục trưởng Trần Việt Nga bị cáo buộc lợi dụng kẽ hở trong quy định về công bố sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe, chỉ đạo cấp dưới thu tiền ngoài lệ phí để giải quyết hồ sơ “cấp phép nhanh”, qua đó hưởng lợi nhiều tỷ đồng.
Chia sẻ
Loại cây được nhắc tới chính là cây dổi xanh (gỗ dổi). Vài năm gần đây, cây dổi được trồng rất nhiều trên khắp cả nước. Cây dổi trồng truyền thống ở tỉnh Hòa Bình là giống cây dổi thực sinh (cây trồng từ hạt) cho hạt quý, còn cho gỗ quý.
Chia sẻ
Sau 14 ngày tranh tài sôi nổi, môn bóng đá nữ SEA Games 33 đã khép lại bằng tấm HCV cho ĐT nữ Philippines.
Chia sẻ
Giữa cái nắng gắt xen những cơn mưa bất chợt, cán bộ, chiến sĩ các lực lượng vũ trang vẫn miệt mài trên những công trường. Họ đang chạy đua với thời gian để dựng lại mái ấm cho người dân Gia Lai, sau đợt bão lũ lịch sử cuối tháng 11 vừa qua.
Chia sẻ
Cảnh sát xác định tài xế Hyundai Santa Fe dương tính với ma túy Morphin. Người này có 2 tiền sự, là đối tượng được quản lý sau cai nghiện ma túy tại nơi cư trú.
Chia sẻ
Nhiều người đàn ông thường phóng đại kích cỡ "cậu nhỏ" và nghĩ rằng "cậu nhỏ" của mình quá nhỏ, mong muốn làm lớn, kéo dài... Tuy nhiên có nhiều hiểu lầm về điều này.
Chia sẻ
Chiều 17/12, tại Hà Nội, Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương tổ chức Lễ Tổng kết và trao giải Cuộc thi chính luận về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng lần thứ I, năm 2025 trong Đảng bộ MTTQ, các đoàn thể Trung ương.
Chia sẻ
Bích Thùy, Huỳnh Như, Hoàng Thị Loan đều bày tỏ sự tiếc nuối sau khi thất bại trong trận Chung kết bóng đá nữ SEA Games 33, tuy vậy cho biết bản thân sẽ không dừng lại trước thử thách.
Chia sẻ
Ga Ngọc Hồi đã được Bộ Xây dựng và TP.Hà Nội thống nhất lựa chọn làm Tổ hợp đường sắt bao gồm ga đường sắt đầu mối của Hà Nội và nhà ga kết nối đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam vào trung tâm thành phố.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng phường An Khánh, TP.HCM đã xác định và mời làm việc với nhóm người dùng hung khí rượt đuổi, đánh người ở gần cầu Ba Son.
Chia sẻ
Đây là năm thứ hai anh Lê Phước Lập, xã Phước Lý, tỉnh Tây Ninh (địa phận huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An trước đây) trồng nho trong chậu bán độc lạ bán chợ tết. Những chùm nho trĩu quả rủ xuống, xanh mướt hoặc tím sẫm, kết hợp với thân cây được uốn dáng gọn gàng, tạo nên sản phẩm vừa là cây cảnh vừa có thể thưởng thức trái tươi.
Chia sẻ
Theo kế hoạch, sáng 19/12, TP Hà Nội sẽ đồng loạt khởi công 7 “siêu dự án” hạ tầng, đô thị có ý nghĩa chiến lược quan trọng của Thủ đô, trong đó có dự án có tổng vốn sơ bộ 855.000 tỷ đồng, kỳ vọng tái thiết đô thị hai bờ sông và tạo “kỳ tích sông Hồng”.
Chia sẻ
Cục CSGT xác định bước đầu tài xế xe cứu thương chạy nhanh, không chú ý quan sát và không giảm tốc khi vào trạm dừng nghỉ, trong khi xe đầu kéo dừng đỗ sai quy định, dẫn đến vụ tai nạn trên cao tốc TP HCM – Long Thành – Dầu Giây làm 3 người tử vong.
Chia sẻ
Đêm Bắc Kinh thất thủ năm 1644, Sùng Trinh đế cầm súng chờ binh cứu viện nhưng đội quân Cẩm y vệ 150.000 người lại biến mất không một dấu vết.
Chia sẻ
Nhạc sĩ Tô Hiếu cảnh báo việc nhiều tài khoản mạng xã hội dựng chuyện kêu gọi quyên góp cho Thanh Tùng – con trai cố nghệ sĩ Thương Tín.
Chia sẻ
“Em bé US-HIFU” đầu tiên tại Việt Nam chào đời là dấu mốc mới của y tế nước nhà trong điều trị khối u không xâm lấn và hỗ trợ sinh sản.
Chia sẻ
Nguyễn Bích Thuỳ - ĐT bóng đá nữ Việt Nam từ người ghi bàn thắng quyết định đưa Việt Nam dự World Cup 2023 đến người bị “cướp” bàn thắng đầy oan ức tại SEA Games 33.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Trần Siêu
