Bình luận
0
Là nhà khoa bảng văn võ kiêm toàn, Tiến sỹ Lý Trần Thản là một trong những người được phong tặng nhiều chức tước, phẩm hàm dưới thời phong kiến.
Với quê mẹ, mảnh đất ông sinh ra và lớn lên, Tiến sĩ Lý Trần Thản là người khai khoa đất học Lê Xá, có công dạy chữ, giúp dân... Tiến sĩ Lý Trần Thản mãi là niềm tự hào của dòng họ Lý Trần và quê hương Lê Xá.
Cách đây hơn 300 năm, ngày 12 tháng 3 xuân Tân Sửu (1721) Lý Trần Thản cất tiếng khóc chào đời tại xóm Giếng, xã Lê Xá (nay là thôn Lê Xá, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam).
Cha Lý Trần Thản là ông là Đặng Trần Diễm, từ đất Vân Canh nhân chuyến về thăm cảnh đẹp quê hương núi Đọi, sông Châu đã kết duyên với cô gái họ Lê đẹp người, đẹp nết, là con nuôi thầy đồ, kiêm nghề thuốc nam họ Nguyễn.
Theo những tư liệu được dòng họ lưu giữ và những tư liệu lịch sử quý trong cuốn “Tiến sĩ Lý Trần Thản” (do nhà thơ Nguyễn Thế Vinh chủ biên), trước đó, tại Vân Canh, ông Đặng Trần Diễm đã có bà chính thất, kết duyên lâu nhưng muộn con.
Ông bà thường đến Thụy Hương để cầu tự ở đình Chèm thờ Lý Trọng (Đức Thánh Chèm) rất linh thiêng. Việc chưa thành thì lần về Lê Xá, ông kết duyên với bà Lê Thị sinh được con trai.
Sau này, ông Đặng Trần Diễm có ba con trai, ba con gái. Tạ ơn Đức Thánh Chèm, ông Đặng Trần Diễm đổi họ cho các con từ họ Đặng thành họ Lý Trần. Theo phép xưa, cậu Thản tuy sinh trước, song là con bà thứ, nên gọi các con của bà chính thất là anh, chị.
Sinh ra và lớn lên ở Lê Xá quê mẹ, từ nhỏ Lý Trần Thản được thân phụ rèn cặp cẩn thận từ nét chữ đến nết người.
Cha ông luôn dạy con phải lấy chữ “Đức” làm đầu. Chữ “Đức” là nét đẹp của người có tâm, sống thiện lương, biết phải trái đúng sai, biết giúp người, luôn lấy tình người làm trọng. Cuộc sống bình yên trôi qua, năm 11 tuổi, mẹ mất, Lý Trần Thản được cha đưa về quê nội Vân Canh.
Năm 12 tuổi ông theo học thầy Nguyễn Quảng Cư (sau này ông Quảng Cư về làm quan ở phủ Thường Tín). Năm Cảnh Hưng thứ 4 (1743), ngoài 20 tuổi, Lý Trần Thản đỗ Tam trường (trường thi Mao Điền, tỉnh Hải Dương), được bổ làm tri huyện Thanh Hà (Hải Dương), Thường Tín (Hà Nội)...
Từ đường thờ Tiến sỹ Lý Trần Thản thời nhà Hậu Lê tại làng Lê Xá, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.
Tuy trưởng thành trong khoa cử phong kiến nhưng đức thanh liêm, chính trực, với tài năng và đức độ của mình, Lý Trần Thản đã có nhiều đóng góp cho nước, cho dân.
Khi làm tri huyện Phú Xuyên (Hà Nội), với tài trị nhậm, ông giữ được bản hạt thanh bình, ngày không lo cổng chưa gài, đêm thì yên giấc ngủ. Khi làm tri huyện Thanh Hà (Hải Dương) mang theo lời giáo huấn của cha, lời nhắn nhủ của mẹ, ông bảo vệ dân tình trước nạn trộm cướp, đói kém...
Ngày Lý Trần Thản đảm nhận việc quan ở Phủ Lỵ Nhân (tỉnh Hà Nam), ông đặt thêm các tuần phòng trên một số tuyến đê xung yếu sông Hồng, sông Châu.
Hà Nam có nhiều danh lam cổ tự thờ tứ pháp: pháp vân (thần mây), pháp vũ (thần mưa), pháp lôi (thần sấm), pháp điện (thần sét)... theo tín ngưỡng nông nghiệp cổ, ông cho tu sửa các thần từ, mong âm dương phù trợ cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, dân chúng ấm no. Từ miền đồng bằng, ông lại được cử đi công vụ xứ Hưng Hóa.
Vượt bao núi non hiểm trở nơi biên giới phía Bắc, từ Tuyên Quang, Thái Nguyên, Lạng Sơn... nơi nào ông đến, cắt đặt các viên tướng đứng đầu các đạo, nạn trộm cướp yên, chiêu tập dân lưu tán, ban chỉ dụ của chúa hoãn thu tiền thuế thiếu đã lâu của các huyện vùng cao, làng bản yên ổn, dân chúng vui mừng...
Thi đỗ Tiến sỹ năm 1769, sau khi vinh quy bái tổ đôi bên nội, ngoại, ông lên kinh nhận việc rèn cặp cho thế tử Trịnh Tông, con chúa Trịnh Sâm với chức Tư giảng ở phủ chúa.
Nhờ sự kiên tâm bảo ban của ông và Tiến sĩ Nguyễn Khản (anh cùng cha khác mẹ với thi hào Nguyễn Du) và các hiền quan khác, Trịnh Tông đã bớt chơi bời, có ý thức hơn về dòng tộc, khôn khéo hơn trước nạn kiêu binh.
Đáng nhớ những ngày được phong chức Hành quân Tư mã (Bộ tham mưu tiền phương của chúa Trịnh), cầm mấy ngàn quân vào sông Gianh, xem xét tình hình, vạch kế cùng Thống tướng Hoàng Ngũ Phúc, tổng chỉ huy quân đội của chúa Trịnh.
Ông bí mật cho người vượt sông Gianh quan sát thực địa, lập bản đồ, sửa chữa lán trại, chăm sóc binh sĩ ốm đau. Hành dinh nơi ông đóng quân là xóm Hoa Dinh, chỗ hai bên ký hòa ước, ở bờ Bắc sông Thọ Linh.
Dòng sông lấy làm ranh giới giữa đội quân Trịnh (đàng ngoài) - Nguyễn (đàng trong) nên gọi là sông Gianh. Nhờ tài mưu lược của Lý Trần Thản, việc tranh chấp của hai tập đoàn phong kiến Trịnh - Nguyễn được dàn xếp, bớt gây đau khổ cho nhân dân, xương máu cho quân sỹ.
Mùa đông năm 1773, tuổi ngoài năm mươi, tiến sỹ Lý Trần Thản trở về Lê Xá - quê mẹ, nơi mình cất tiếng khóc chào đời để thờ phụng cha mẹ. Hằng năm, vào mùa mưa lớn, nước trên triền núi Đọi tràn về gây hại mùa màng, Lý Trần Thản cùng dân cư trong vùng đắp một con đê từ vụng chân núi Đọi về đường giáp mốc thôn Hạ, dấu tích còn lại đến đầu thế kỷ XX, dân trong vùng gọi là đường Ông Trùm Chỏm.
Ông còn cho dân làng đào một con sông để tiêu nước chống úng cho lúa mầu, đến nay vẫn còn đắc dụng. Đình làng Lê Xá lâu ngày bị hư hỏng, mấy mẫu đất triều đình ban, ông hiến cho làng để làm đình, ông muốn để phúc lộc cho cả làng cùng hưởng nên chuyển nhà vào xóm Giếng nơi vườn xưa của cha mẹ để ở và làm nơi thờ tự, cũng là trường dạy trẻ.
Ngày 14 tháng 2 năm Bính Thân (1776), Tiến sỹ Lý Trần Thản quy tiên, hưởng thọ 56 tuổi. Được tin vị quan nổi tiếng qua đời, Chúa nghỉ chầu. Đích thân chúa Trịnh Sâm sức cho tri phủ Lỵ Nhân, cử nhân Nguyễn Hữu Huân tổ chức tang lễ trọng thể.
Đông đảo các vị văn hào, thân sỹ, nhiều vị thượng quan từ kinh thành Thăng Long và các nơi về dự. Cả làng Lê Xá rợp đối trướng.
“Dĩ hiếu, dĩ trung đương nhật thiểu/Hoàn danh, hoàn phúc kỷ nhân đồng” - “Giữ hiếu, giữ trung nào thấy lắm/Vẹn danh, vẹn phúc mấy ai bằng” (nhà thơ Tố Hữu dịch 1978), là câu đối của các quan phủ Lỵ Nhân trong lễ viếng Tiến sỹ Lý Trần Thản được bình là hay nhất.
Không chỉ là một mệnh quan mẫn cán, tài năng, đức độ, Tiến sĩ Lý Trần Thản còn là một thi sĩ có tâm hồn và những rung cảm tinh tế, sâu xa với thế sự, thiên nhiên và cõi lòng.
Thơ văn Tiến sỹ Lý Trần Thản số lượng tới hơn trăm bài thể hiện một lòng, một dạ phụng sự đất nước, chăm lo cho nhân dân.
Tiêu biểu như bài "Xuống các xã đất Phú Xuyên xem gặt": “Trải mấy năm rồi xem gặt hái/Nay nhìn lúa tốt dạ an vui/Xóm giềng chốn chốn bông vàng trĩu/Già trẻ nhà nhà rộn hân hoan/Ngày ngủ chẳng lo chưa đóng cổng/Đêm chơi nào sợ giặc xông càn/Lý Miếu gặp may về hoàn báo/Trở lại công đường dạ xốn sang”; hay bài "Nói với người nhà": “Lo việc quan trường đã chục năm/Chẳng điều thù oán với lương dân/Giữ thân chữ chính lòng luôn nhớ/Theo Chúa lòng nhân dạ vẫn chăm/Ngày thấy trong gương thêm tóc trắng/Mắt trông bờ cõi chẳng yên nằm/Bốn phương khói lửa sao mà dữ/Quê mẹ bao giờ trở lại thăm”...
Một đời sống thanh liêm, đức độ, vì nước, vì dân, khi mất, ngoài nơi thờ tự của dòng họ, với nhiều đóng góp cho làng xã, Tiến sĩ Lý Trần Thản được người dân Lê Xá thành kính suy tôn là Thành hoàng (Chính Thần), thờ tại đình làng.
Là nhà khoa bảng văn võ kiêm toàn, Tiến sỹ Lý Trần Thản là một trong những người được phong tặng nhiều chức tước, phẩm hàm dưới thời phong kiến.
Với quê mẹ, mảnh đất ông sinh ra và lớn lên, Tiến sỹ Lý Trần Thản là người khai khoa đất học Lê Xá, có công dạy chữ, giúp dân... Tiến sĩ Lý Trần Thản mãi là niềm tự hào của dòng họ Lý Trần và quê hương Lê Xá.
Nghệ sĩ Nhân dân U70 hạnh phúc đón Giáng sinh ấm áp bên bạn gái trẻ kém 36 tuổi và con gái từ Australia trở về sau thời gian dài xa cách.
Chia sẻ
Ngày 24/12, lãnh đạo UBND xã Phong Nha, tỉnh Quảng Trị (địa phận tỉnh Quảng Bình trước đây) xác nhận, chính quyền địa phương vừa phối hợp với các đơn vị chức năng tiếp nhận 2 con khỉ vàng quý hiếm đi lạc vào nhà dân và đã hoàn tất thủ tục bàn giao cho lực lượng chuyên môn để quản lý theo quy định.
Chia sẻ
UBND tỉnh Cà Mau đã ban hành công văn hỏa tốc, yêu cầu Sở GD&ĐT rà soát, báo cáo nội dung phản ánh của Báo điện tử Dân Việt liên quan đến bài viết “Bất thường lớp bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp hạng II ở Cà Mau: Học xong 4 năm, giáo viên vẫn chưa có chứng chỉ”, đăng ngày 22/12.
Chia sẻ
Tọa đàm: "Phát triển vùng nguyên liệu nông sản - nền tảng cho nông nghiệp hiện đại và bền vững" nhằm đánh giá những kết quả bước đầu sau 3 năm thực hiện Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ chế biến và tiêu thụ giai đoạn 2022 – 2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đồng thời đề xuất các giải pháp để nhân rộng ra toàn quốc.
Chia sẻ
Tết Dương lịch năm 2026 rơi vào thứ Năm tuần tới, theo quy định chỉ nghỉ 1 ngày. Tuy nhiên, Bộ Nội vụ vừa đề xuất phương án hoán đổi ngày làm việc thứ Sáu liền kề để có thể kéo dài kỳ nghỉ 4 ngày liên tiếp.
Chia sẻ
Tuyến xe buýt điện số 173 kết nối chợ Côn Đảo và Sân bay Cỏ Ống sẽ chính thức vận hành từ ngày 25/12, đánh dấu sự xuất hiện của phương tiện công cộng đầu tiên tại đảo.
Chia sẻ
Thực ra đây là bài toán kinh điển của hôn nhân: Ranh giới giữa nghĩa vụ làm con và trách nhiệm làm chồng.
Chia sẻ
Không chỉ đồng sinh, anh em Lê Hiến Giản – Lê Hiến Tứ còn cùng đỗ một khoa, làm quan cùng triều, cùng chết một ngày và cùng được phong thánh – anh là “thánh cả”, em là “thánh hai”.
Chia sẻ
Trang fanpage chính thức của Thép xanh Nam Định vừa phát đi thông báo chia tay Giám đốc Điều hành Nguyễn Quốc Phong. Ông Phong được cho là đã chuyển sang đảm nhiệm cương vị tương tự tại CLB Xuân Thiện Phú Thọ.
Chia sẻ
Sau những trận mưa lớn gây ngập lụt, người dân tại xã D'ran (tỉnh Lâm Đồng) đã đổ nhiều loại rác trên đèo D'ran, gây ô nhiễm và mất mỹ quan, chính quyền xã đã ghi nhận và xử lý ngay sau đó.
Chia sẻ
Nga đã đưa ra những tuyên bố lớn về tiến trình của mình khi cố gắng miêu tả việc đánh bại Ukraine là điều không thể tránh khỏi, nhưng đây chỉ là những thắng lợi nhỏ ở phía đông và phía bắc đất nước, với cái giá rất đắt là binh lính và trang thiết bị, trang Newsweek bình luận.
Chia sẻ
Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Hưng Yên vừa vận động thành công 1 đối tượng truy nã ra đầu thú. Đối tượng được xác định có liên quan đường dây lô đề do “Tuấn chợ Gốc” cầm đầu.
Chia sẻ
TP.HCM sắp chính thức chuyển sang mô hình tiếp nhận, trả kết quả thủ tục hành chính tập trung tại Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố. Việc thống nhất một đầu mối giải quyết hồ sơ được kỳ vọng sẽ giảm chi phí thời gian, tạo thuận lợi cho hoạt động của doanh nghiệp, người dân.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay trưa 24/12, vàng SJC tiếp tục lập đỉnh mới, gần chạm mốc 160 triệu đồng/lượng, vàng nhẫn cũng tăng vọt. "Cơn sốt" vàng lại đến khi người mua xếp hàng kín cửa hàng, nhà vàng giảm lượng bán.
Chia sẻ
Phía sau những dấu mốc lịch sử của ĐT nữ Việt Nam, đặc biệt là hành trình giành vé dự World Cup nữ 2023, luôn có bóng dáng thầm lặng của HLV Đoàn Thị Kim Chi.
Chia sẻ
Thủ đô dần chìm vào giấc ngủ, các tuyến phố bớt ồn ào tiếng còi xe, ánh đèn đường trở thành nguồn sáng hiếm hoi còn sót lại. Trong không gian tĩnh lặng ấy, những công nhân môi trường bắt đầu ca làm việc quen thuộc, kiên nhẫn với chiếc chổi tre và xe rác, thu gom từng “mảnh vụn” của một ngày đã qua còn vương lại bên góc phố.
Chia sẻ
Mới đây, đông đảo khán giả đã bày tỏ sự tiếc nuối khi nghệ sĩ Vân Dung "tung" mấy câu thơ nói về chuyện "giả dụ" không có Táo Quân - Gặp nhau cuối năm.
Chia sẻ
PGS.TS Nguyễn Hồng Quang hiện là giảng viên Khoa Kỹ thuật Máy tính, Trường Công nghệ thông tin và Truyền thông, Đại học Bách Khoa Hà Nội. Ông cũng làm việc tại Phòng nghiên cứu Y Sinh tính toán, Trung tâm nghiên cứu Quốc tế về Trí tuệ nhân tạo (BK.AI).
Chia sẻ
Nguyễn Thị Thu khai rằng do bệnh tật, không biết sống chết ra sao, nên đã dựng kịch bản giả chết trục lợi tiền bảo hiểm đưa cho mẹ.
Chia sẻ
Trong số 7 cái tên, Bật Mã Ôn chính là danh xưng mà Tôn Ngộ Không căm ghét nhất. Nó là biểu tượng cho một cú lừa cay đắng mà Thiên đình dành Hầu Vương.
Chia sẻ
Giao thông “Làn sóng xanh” là cụm từ đang hot rần rần những ngày qua khi Hà Nội và TP.HCM đang thực hiện thí điểm. Tại Hà Nội, kết quả ban đầu cho thấy vô cùng khả quan khi hành trình di chuyển trong nội đô đã giảm tới 20-30% thời gian.
Chia sẻ
Phát biểu tại hội nghị Ban Chỉ đạo về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 tỉnh Lai Châu năm 2025, ông Hà Quang Trung - Chủ tịch UBND tỉnh Lai Châu yêu cầu các sở, ban, ngành, các xã, phường trong tỉnh cần đẩy mạnh cải cách hành chính gắn với chuyển đổi số.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Tiến Thiết, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND xã Ứng Hòa vừa được điều động, bổ nhiệm vị trí Chánh Văn phòng UBND TP Hà Nội thay thế cho ông Lê Thanh Nam.
Chia sẻ
“Ông lớn” ngành hàng điều hòa Nhật Bản Daikin chọn TP.HCM để xây dựng tòa nhà trụ sở hoành tráng. Giá trị dự án không được tiết lộ, song tập đoàn khẳng định trụ sở này là cam kết lâu dài của họ tại Việt Nam.
Chia sẻ
238 đại biểu dự Đại hội Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đã báo công dâng Bác tại Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, mở đầu chuỗi hoạt động của Đại hội.
Chia sẻ
Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI hội tụ hơn 2.000 điển hình tiên tiến, trong đó có 5 đại biểu nhỏ tuổi nhất, là những thiếu niên, nhi đồng xuất sắc trên cả nước.
Chia sẻ
Ông Phạm Tuấn Long, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch HĐND phường Cửa Nam được điều động, phân công, bổ nhiệm giữ chức Giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Hà Nội.
Chia sẻ
Chứng chỉ tiền gửi này được áp dụng với số tiền chỉ từ 10 triệu đồng. Chương trình dự kiến kéo dài tới 31/3/2026.
Chia sẻ
Bất động sản thương mại tọa lạc trong các đại đô thị quy hoạch bài bản đang trở thành “điểm ngắm” của giới đầu tư, khi vừa đảm bảo dòng tiền khai thác ổn định, vừa sở hữu dư địa tăng giá bền vững. Tại phía Tây Hà Nội, Boutique Collection - dòng sản phẩm giới hạn nằm trong lòng hai khu đô thị Vinhomes, được xem là hình mẫu cho xu hướng này.
Chia sẻ
Làn đường xe đạp dài gần 6km trên trục Mai Chí Thọ đang hoàn tất những công đoạn cuối cùng, dự kiến đưa vào khai thác đầu năm 2026.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Phạm Hiền
