Muội Hỉ - “Hồng nhan họa thủy” đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa, có gì đặc biệt?

Muội Hỉ - “Hồng nhan họa thủy” đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa, có gì đặc biệt?

Trong lịch sử Trung Hoa, Muội Hỉ (妺喜) là cái tên gắn liền với hình tượng “hồng nhan họa thủy” đầu tiên, người phụ nữ mà chỉ một nụ cười cũng đủ khiến một triều đại diệt vong. Từ một mỹ nhân tuyệt sắc được đem dâng cho vua Hạ Kiệt để cầu hòa, nàng trở thành biểu tượng của sự mê hoặc, ghen tuông và trả thù, khiến đế quốc đầu tiên trong lịch sử Trung Hoa sụp đổ. Nhưng ẩn sau cái danh “yêu cơ diệt quốc” ấy lại là một bi kịch của thân phận phụ nữ trong xã hội cổ đại – nơi nhan sắc vừa là món quà, vừa là lời nguyền.

Theo Quốc ngữ và Trúc thư kỷ niên, Muội Hỉ vốn là con gái nước Hữu Thi – một chư hầu nhỏ bị Hạ Kiệt chinh phạt. Trước sức mạnh của quân Hạ, vua Hữu Thi đành dâng con gái để cầu hòa. “Người Hữu Thi bèn dâng Muội Hỉ, Kiệt có được nàng thì lui quân”, sách chép. Từ một món sính lễ chính trị, nàng lọt vào hậu cung của vị vua tàn bạo nhất thời cổ đại và trở thành người được sủng ái bậc nhất.

Sử ký Tư Mã Thiên mô tả Hạ Kiệt là kẻ “đắm trong tửu sắc, không nghe lời can gián”, còn Tuân Tử chép: “Kiệt ngu muội vì Muội Hỉ, chẳng nghe Quan Long Phùng can ngăn mà làm loạn”. Sắc đẹp của Muội Hỉ khiến vua Hạ mê muội đến mức triều chính rối ren, nhân dân oán hận. Dân gian kể rằng, Hạ Kiệt vì muốn nghe tiếng cười của nàng mà cho hàng nghìn cung nhân xé lụa mỗi ngày. Nụ cười ấy đắt đỏ đến mức phải đánh đổi bằng máu và mồ hôi của dân chúng.

Đỉnh cao của sự xa hoa và tàn bạo là Tửu trì – Ao rượu. Truyền thuyết kể rằng Hạ Kiệt cho xây một hồ rượu lớn đến mức có thể chèo thuyền, xung quanh là ba nghìn trai gái đứng hầu. Mỗi khi trống lệnh vang lên, tất cả nhoài người xuống ao, chổng mông lên trời, thò cổ uống rượu đến chết. Muội Hỉ đứng bên cạnh, cười rộ lên thích thú. “Ngàn vàng mua một nụ cười mỹ nhân” – với Hạ Kiệt, cái giá ấy chính là cả cơ nghiệp nhà Hạ.

Nhưng nếu chỉ dừng ở đó, Muội Hỉ chỉ là một bóng hồng bị quyền lực làm hư hỏng. Truyền thuyết Trúc thư kỷ niênlại hé lộ một lớp bi kịch khác: sau khi Hạ Kiệt chinh phục thêm nước Manh Sơn và nhận hai mỹ nhân Uyển, Viêm, Muội Hỉ bị thất sủng. Từ một hoàng phi được sủng ái, nàng bị gạt sang bên lề, lòng ghen tuông hóa thành oán hận. Trong chính thời điểm ấy, Y Doãn – mưu thần nước Thương – đã tìm đến. Biết rõ mối thù của Muội Hỉ, Y Doãn khéo léo khai thác sự tổn thương của nàng, biến nàng thành công cụ lật đổ triều Hạ.

Theo Trúc thư kỷ niên, “Muội Hỉ có sủng, kết quả là cùng Y Doãn đồng thời khiến nhà Hạ suy vong.” Nàng đã bí mật tiết lộ nội tình triều đình, giúp Thành Thang (Thương Thang) xây dựng liên minh và đánh bại Hạ Kiệt trong trận Minh Điều. Khi triều Hạ sụp đổ, Hạ Kiệt bị đày ra Nam Sào, còn Muội Hỉ cùng chung số phận – chết trong cô độc.

Nhìn lại, Muội Hỉ có thực sự “diệt quốc”? Hay nàng chỉ là nạn nhân của trò chơi quyền lực giữa các quốc gia và đàn ông? Học giả Bách Dương từng viết trong Hoàng hậu chi tử: “Muội Hỉ là một nữ tử đáng thương. Nàng chẳng qua chỉ là một tù binh không có nhân quyền, bị hiến cho kẻ thù như con dê con bò làm tế phẩm.” Câu nói này khơi dậy một góc nhìn khác: nàng không tự chọn số phận. Khi bị thất sủng, bị phản bội, phản kháng của nàng – dù mang màu sắc ghen tuông – cũng chỉ là hành vi tự vệ cuối cùng của một người đàn bà mất hết chỗ dựa.

Sự ghen tuông của Muội Hỉ, nếu nhìn từ góc độ chính trị, là đòn giáng chí mạng cho nhà Hạ. Nhưng xét trên bình diện con người, đó là nỗi đau của một người phụ nữ bị bỏ rơi, bị biến thành vật hy sinh. Khi quyền lực rời bỏ, nhan sắc cũng trở thành tội lỗi. Lịch sử đã khắc tên nàng vào hàng “Tứ đại yêu cơ” cùng Đát Kỷ, Bao Tự, Ly Cơ – những người phụ nữ bị quy tội làm sụp đổ triều đại.

Thế nhưng, các nhà Nho xưa khi gán cho Muội Hỉ danh hiệu “Thiên cổ đệ nhất hồ ly tinh” (千古第一狐狸精) lại quên rằng Hạ Kiệt vốn đã tàn bạo, đắm mình trong tửu sắc và chém giết trước khi gặp nàng. Chính quyền lực và dục vọng của người đàn ông mới là gốc rễ của sự suy vong. Muội Hỉ, trong cái nhìn nhân văn hơn, chỉ là chiếc gương phản chiếu sự sa đọa của thời đại.

Sử gia đời sau thường nói: “Hạ vong vì Muội Hỉ, Ân vong vì Đát Kỷ, Chu vong vì Bao Tự.” Câu nói ấy như một bản án bất công dành cho những người phụ nữ bị lôi kéo vào chính trị và dục vọng của đế vương. Muội Hỉ, từ một cô gái bị dâng làm vật hiến tế, rồi thành sủng phi, cuối cùng trở thành tội nhân thiên cổ – một vòng xoáy định mệnh mà nàng không thể thoát.

Trong văn hóa Trung Hoa, hình tượng Muội Hỉ ít được nhắc tới hơn Đát Kỷ hay Bao Tự, nhưng bà mới là khởi nguồn của khái niệm “mỹ nhân diệt quốc”. Nàng là bóng hồng đầu tiên khiến sử sách khắc sâu nỗi sợ hãi của đàn ông trước quyền lực của sắc đẹp. Song, nếu đọc kỹ, chính lịch sử đã biến Muội Hỉ từ người bị hại thành kẻ có tội – một “yêu cơ” bị viết lại bằng cái nhìn đầy định kiến của nam quyền.

Cuối cùng, cái chết của Muội Hỉ không chỉ là kết cục của một mỹ nhân thất sủng, mà còn là minh chứng cho bi kịch muôn đời: khi phụ nữ bị coi là nguyên nhân của tội lỗi, còn đàn ông – những kẻ nắm quyền – được miễn trừ khỏi trách nhiệm. Nhà Hạ sụp đổ, không chỉ vì một người đàn bà cười, mà vì một ông vua đã tự đốt cháy vương triều trong men say và dục vọng.

×