Nghệ sĩ Nhân dân bị chê là sến, nhưng vé concert bán ra là hết sạch

Alla Borisovna Pugacheva sinh ngày 15/4/1949 là một ca sĩ kiêm nhạc sĩ người Nga. Sự nghiệp của bà bắt đầu năm 1965 và kéo dài đến ngày nay, mặc dù bà đã ngừng biểu diễn từ năm 2010 sau chuyến lưu diễn quốc tế “Dreams of Love”.

Ca khúc đầu tiên của Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva vang lên trên sóng phát thanh quốc gia năm 1965, đúng năm bà tốt nghiệp phổ thông. Thời đó Liên Xô không có lựa chọn radio nào khác, nên bài hát lập tức trở thành hiện tượng. Để hoàn thành nghĩa vụ chính trị, nữ ca sĩ trẻ phải tham gia các chuyến lưu diễn vùng Cực Bắc trong chương trình của kênh “Thanh niên” và phải dạy học một thời gian. Nhưng Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva muốn trở thành tâm điểm chú ý và bà đạt được điều đó khá nhanh.

Bà may mắn gặp thời. Cuối thập niên 60 là lúc giới lãnh đạo Xô Viết từ bỏ hoàn toàn những thử nghiệm cộng sản của Khrushchev và biến Liên Xô thành một chế độ “tư bản nhà nước” với màu sắc xã hội tiêu dùng, dù ở mức hạn chế.

Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva lập tức trở thành gương mặt quá quen thuộc ở Liên Xô, đạt mức độ nổi tiếng mà các nhà lãnh đạo đất nước chỉ có thể mơ tới. Một giai thoại thời đó kể rằng: “Năm 2030, cô giáo hỏi học trò: Leonid Brezhnev là ai?” Học sinh xuất sắc đáp: “Ông ta là một quan chức cấp thấp sống trong thời đại của Alla Pugacheva”.

Điều này làm thay đổi vai trò của âm nhạc đại chúng. Công chúng đã mệt mỏi với hình tượng những cô gái luôn trinh nguyên, cổ áo kín, hát về việc đi xây dựng chủ nghĩa cộng sản ở Siberia hay kể lại chuyện Lọ Lem. Nếu phụ nữ có hát về đàn ông thì đó chỉ có thể là chồng, vị hôn phu hoặc bạn trai “trong sáng”. Giờ đây, một ca sĩ pop có thể thổ lộ cảm xúc, nói về đam mê, về việc người đàn ông bỏ đi, rằng họ thậm chí chưa kết hôn, và để lại cho cô một đứa con. Dư âm của cuộc cách mạng tình dục phương Tây đã lan tới Liên Xô.

“Các bài hát của Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva bị chỉ trích vì thô tục, ủy mị và gợi tình. Nhưng chúng rất hay theo cách của chúng: bà cộng tác với những nhà soạn nhạc, nhạc sĩ hàng đầu Liên Xô, và thậm chí trình bày những bài phổ thơ của nhà thơ bán bị cấm Marina Tsvetaeva và nhà thơ hoàn toàn bị cấm Osip Mandelstam”.

Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva không chỉ may mắn, bà còn phù hợp hoàn hảo với hình ảnh phóng khoáng mới. Bên cạnh giọng hát, bà sở hữu nhiều kỹ năng: khả năng kết bạn, xử lý khéo léo các tình huống khó. Năm 1972, chẳng hạn, bà làm mất thẻ Đoàn Thanh niên Komsomol ngay trước chuyến đi Ba Lan tham gia liên hoan. Việc đó có thể khiến chuyến đi bị hủy, bà bị khai trừ khỏi Komsomol và tiêu tan sự nghiệp. Nhưng tại buổi xét kỷ luật, bà bật khóc: “Tôi không muốn đi Ba Lan, tôi muốn được ở trong Komsomol”. Câu nói thành công – bà vẫn được đi Ba Lan, giữ sự nghiệp và có thẻ mới.

Cả quốc gia mê hoặc Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva

Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva thích kể lại những âm mưu chống bà, những ganh tị, sự sách nhiễu từ quan chức. Một lần, trong buổi diễn ở Đông Đức, bà tháo giày một lát rồi bị ai đó ăn trộm mất. Bà phải lên sân khấu chân trần; khán giả không thấy nhưng đồng nghiệp của bà đã báo cáo lên đại diện Đảng và bà bị khiển trách chính thức.

Dù có những chuyện như vậy, nhưng đến giữa thập niên 70, Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva vẫn là “Nữ hoàng” của nhạc pop Xô Viết. Mỗi buổi diễn là một chương trình thực sự. Bà xen kẽ các ca khúc vui tươi với những bản tình buồn. Thanh thiếu niên và phụ nữ trung niên đều tin bà đang hát cho họ. Một fan viết: “Chồng cũ của tôi quay lại khi nghe bài “Hãy đến” của bà”. Bài hát kể về người phụ nữ bị bỏ rơi nài nỉ chồng cũ đến thăm cô và đứa con gái dù chỉ một phút.

Những bài hát của bà bị phê phán là thô, sến, gợi tình – nhưng chúng vẫn hay. Bà làm việc với các nhạc sĩ giỏi nhất, và biểu diễn phổ thơ của Tsvetaeva và Mandelstam. Một mẩu báo kể việc một thiếu nữ vào thư viện xin “sonnet của Shakespeare”. Thì ra cô nghe bài “Một sonnet Shakespeare” của Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva – Sonnet 90, bản dịch của nhà văn Samuil Marshak.

Danh tiếng của Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva vô tiền khoáng hậu trong lịch sử nhạc pop Xô Viết. Vé xem bà biểu diễn có giá trị như hũ trứng cá tầm đen hay quần jean Mỹ. Có truyền thuyết kể poster buổi biểu diễn ở một thành phố trông quá nhạt nhẽo khiến ai cũng nghĩ là lừa đảo, vé gần như không bán được. Khi nghe chuyện, Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva rời khách sạn, đi dạo trên đường chính. Đến giờ diễn, vé sạch không còn.

Các nhà văn chính trị Liên Xô chỉ trích bà “không phù hợp lý tưởng cộng sản” và “không đúng truyền thống Nga”. Nhà văn Vasily Belov tuyên bố: “Chúng ta phải nhớ đất nước này không chỉ có Alla Pugacheva, mà còn Emelyan Pugachev” – thủ lĩnh cuộc nổi dậy nông dân lớn nhất lịch sử Nga. Tin đồn lan về những người tình và khoản thu nhập khổng lồ, điều không thể chấp nhận với một công dân Xô Viết.

Nhưng lãnh đạo Đảng không quan tâm. Họ cũng thích xem bà biểu diễn. Và bất kỳ quan chức nào cũng sẵn lòng có một người tình mang hình tượng như Pugacheva, dù điều đó chắc chắn khiến họ bị khai trừ khỏi Đảng.

Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva là một phần của cả lịch sử Liên Xô và Nga

“Vụ bê bối Xô Viết cuối cùng” của Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva xảy ra năm 1987: bà chửi mắng quản lý khách sạn hạng sang ở Leningrad. Ba tháng liền, bài hát của bà biến mất khỏi đài phát thanh; công nhân viết thư yêu cầu cấm bà biểu diễn. Nhưng sự phẫn nộ của fan quá lớn, lệnh cấm phải gỡ nhanh chóng.

Cải tổ cuối thập niên 80, tiếp đó là chủ nghĩa tư bản thời 90, là thảm họa với nhiều ngôi sao Xô Viết. Nhưng với “prima donna” Pugacheva, đó lại là khởi đầu mới.

“Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva là một phần của cả lịch sử Liên Xô và Nga, có lẽ là người duy nhất cảm thấy thoải mái như nhau ở cả hai thời kỳ”.

Bà lập tức tận dụng quyền tự do biểu diễn quốc tế mới mở, và buổi hòa nhạc đầu tiên tại Carnegie Hall (New York) được New York Times nhận xét: “Nghệ sĩ Nhân dân Alla Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva là người phụ nữ của nhiều giọng hát – từ tiếng líu lo pop tinh tế, mezzo-soprano rock trong trẻo, đến tiếng gào và nức nở kiểu cabaret”. Mười năm sau, tờ báo gọi bà là “Tina Turner của Moscow pha chút Edith Piaf”.

Chỉ ở Nga, Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva mới thực sự là Nữ hoàng

Bà có thể ngồi xe tam mã truyền thống đi xuyên Quảng trường Đỏ. Đám cưới của bà với ca sĩ gốc Armenia-Bulgaria Philipp Kirkorov ở St. Petersburg được chủ trì bởi Thị trưởng Anatoly Sobchak. Có điều: mục “tình trạng hôn nhân” trong căn cước của Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva đã đầy, nên tên người chồng trẻ được ghi vào ô “con cái”.

Các buổi diễn của bà vẫn đông khán giả hơn mọi ca sĩ khác, dù không còn sự cuồng nhiệt như trước. Sự nghiệp của bà cũng mở rộng sang truyền hình, đào tạo ca sĩ trẻ và kinh doanh.

Con gái bà, Kristina Orbakaite, cũng là ca sĩ nổi tiếng nhưng không thể sánh với mẹ. Trong một ca khúc dành cho Kristina, Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva vui vẻ hát rằng bà hiểu đời hơn và luôn dạy con cách đạt điều mình muốn.

Nữ diva nói rằng mỗi lần cầm micro, bà vẫn hồi hộp như bốn mươi năm trước. Trong yêu cầu hậu đài của mình, bà luôn đòi hai chiếc sandwich salami để ăn trước khi lên sân khấu cho bớt run. Điều khiến bà lo nhất không phải phản ứng lạnh lùng, mà là khán phòng trống. “Một lần tôi diễn ở sân vận động”, bà kể. “Tôi nhìn ra hàng ghế và suýt ngất: chỉ có khoảng 20 người. Sau đó tôi nhận ra đó là khu ghế bên hông sân khấu. Ở khu trung tâm có 20.000 người. Tôi thở phào và bắt đầu hát”.

Nghệ sĩ Nhân dân Alla Pugacheva được phong danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân Liên Xô năm 1991, và đạt Giải thưởng Nhà nước Liên bang Nga năm 1995. Ngoài các giải thưởng nhà nước, Pugacheva còn nhận nhiều giải thưởng âm nhạc khu vực và quốc tế tại Mỹ, Đức, Phần Lan, Ba Lan, Bulgaria, Ukraina, Belarus, Azerbaijan, Armenia và giải Ampex Golden Reel. Pugacheva được vinh danh là ca sĩ xuất sắc nhất Đông Âu thế kỷ 20 theo ZD Awards, và được Ovation Award gọi là “huyền thoại sống” và nghệ sĩ xuất sắc nhất thập niên 1990.
Năm 2017, bà vào danh sách “100 người Nga có ảnh hưởng nhất thế kỷ” theo Forbes, cùng Mikhail Gorbachev, Yuri Gagarin và Pavel Durov. Năm 2022, bà là một trong ba phụ nữ Nga vào danh sách BBC’s 100 Women. Bà cũng được giới thiệu vào Hall of Fame của Top Hit Music Awards. Suốt nhiều thập kỷ, Pugacheva là nghệ sĩ có thù lao cao nhất Đông Âu. Truyền thông từng so sánh bà với Madonna và gọi bà là “Madonna nước Nga”.

×