Nghị quyết 68 về Kinh tế tư nhân: Quy định "không hồi tố" phù hợp tinh thần luật pháp quốc tế

Nghị quyết 68 “cởi trói” kinh tế tư nhân

Thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm vừa ký Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân với lời khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng hàng đầu của nền kinh tế quốc dân.

Nghị quyết 68 đã thẳng thắn thừa nhận kinh tế tư nhân bị cản trở bởi "định kiến, thủ tục rối rắm, chi phí kinh doanh cao, thiếu bình đẳng tiếp cận vốn, đất đai, công nghệ". Nếu Nghị quyết 68 đi vào thực tiễn, đây sẽ là cuộc tái cấu trúc lớn nhất trong lịch sử đương đại về quan hệ giữa quyền lực và thị trường.

Trao đổi với PV Dân Việt, Tiến sĩ luật Đặng Văn Cường cho biết, Nghị quyết số 68 về phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị là văn bản pháp lý quan trọng, là chính sách kinh tế, cơ sở để hoàn thiện pháp luật, định hướng phát triển kinh tế xã hội, trong đó ưu tiên tạo điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế tư nhân.

Điều đáng chú ý, nghị quyết quy định xây dựng và áp dụng pháp luật phải tuân thủ nguyên tắc phân định rõ trách nhiệm hình sự với hành chính, dân sự; giữa pháp nhân và cá nhân trong xử lý vi phạm.

Theo đó, sửa đổi các quy định về pháp luật hình sự, dân sự, tố tụng hình sự, tố tụng dân sự để bảo đảm nguyên tắc khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước, cho phép các doanh nghiệp, doanh nhân được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại.

Trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến xử lý hình sự hoặc không xử lý hình sự thì kiên quyết không áp dụng xử lý hình sự. Trường hợp đến mức xử lý hình sự thì ưu tiên các biện pháp khắc phục hậu quả kinh tế trước và là căn cứ quan trọng để xem xét các biện pháp xử lý tiếp theo.

Không hồi tố các quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp. Đối với các vụ việc thiếu chứng cứ, chứng cứ không rõ ràng phải sớm có kết luận, tránh ảnh hưởng đến uy tín, hoạt động sản xuất kinh doanh bình thường của doanh nghiệp, doanh nhân. Bảo đảm nguyên tắc suy đoán vô tội trong quá trình điều tra, xét xử các vụ án…

Không hồi tố các quy định pháp luật là thể hiện sự ưu tiên cho kinh tế tư nhân

Ông Cường cho rằng, đây là những tư tưởng, quan điểm rất mới, cởi mở thể hiện sự ưu tiên để phát triển kinh tế tư nhân, không hình sự hóa quan hệ dân sự kinh tế. Ưu tiên áp dụng các quan hệ pháp luật dân sự kinh tế, việc xử lý hình sự đối với doanh nghiệp chỉ là giải pháp cuối cùng khi không có sự lựa chọn khác.

Quy định nguyên tắc khi xử lý các sai phạm, vụ việc về dân sự, kinh tế, ưu tiên áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước, cho phép các doanh nghiệp, doanh nhân được khắc phục sai phạm, thiệt hại.

Trong trường hợp thực tiễn áp dụng pháp luật có thể dẫn đến sự hình sự hoặc không xử lý hình sự thì kiên quyết không xử lý hình sự là chủ trương đúng đắn, hướng đến mục tiêu tạo điều kiện cho doanh nghiệp khắc phục sai phạm nếu có, tiếp tục duy trì và phát triển.

Đặc biệt, quy định “không hồi tố các quy định pháp luật để xử lý bất lợi cho doanh nghiệp” là một chủ trương đúng, phù hợp với chính sách pháp luật Việt Nam với tinh thần của luật pháp quốc tế.

Vị chuyên gia phân tích, không hồi tố là một trong các nguyên tắc cơ bản chung của pháp luật Việt Nam cũng như của luật pháp quốc tế.

Không hồi tố là thuật ngữ pháp lý chỉ việc một quy định, luật lệ hoặc quyết định của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động lập pháp, chỉ có hiệu lực từ thời điểm ban hành trở đi và không áp dụng cho các sự kiện hoặc hành vi đã xảy ra trước đó.

Nếu xác định một hành vi là vi phạm pháp luật, người vi phạm chỉ bị xử lý khi hành vi vi phạm pháp luật đó được thực hiện sau khi có quy định được ban hành, có hiệu lực.

Trước thời điểm văn bản pháp luật ban hành và có hiệu lực, những hành vi (sau này được cho là vi phạm) sẽ không được coi là vi phạm và không bị xử lý. Hồi tố chỉ có thể được áp dụng nếu có lợi cho người vi phạm, nếu không có lợi sẽ không được phép áp dụng, mặc nhiên và không hồi tố đối với tất cả các trường hợp.

Đặc điểm của không hồi tố là các quy định mới chỉ ảnh hưởng đến những hành động diễn ra sau khi quy định đó có hiệu lực. Giúp bảo vệ quyền lợi của những người đã hành động theo các quy định cũ, tránh việc bị xử phạt hoặc bị ảnh hưởng bởi các quy định mới.

Quy định này sẽ tạo ra sự yên tâm cho các nhà đầu tư, các doanh nghiệp khi đầu tư vào Việt Nam hoặc đầu tư trong các lĩnh vực để phát triển kinh tế xã hội. Khi văn bản quy phạm pháp luật bảo vệ kinh tế tư nhân, bảo vệ quyền sở hữu của doanh nghiệp, của tổ chức, cá nhân, quy định những nội dung có tính chất có lợi cho doanh nghiệp, doanh nhân, họ được đảm bảo cho đến khi pháp luật có thay đổi (nếu có).

Hành vi có hợp pháp hay không sẽ được so sánh đối chiếu với các văn bản quy phạm pháp luật ở thời điểm thực hiện hành vi, sau này nếu pháp luật có thay đổi cũng không thể thay đổi mang tính chất bất lợi hơn cho doanh nhân doanh nghiệp.

Từ những phân tích trên, ông Cường cho rằng, đây là quy định mang tính chất nguyên tắc xuyên suốt trong hệ thống pháp luật Việt Nam và một lần nữa khẳng định trong nghị quyết này cho thấy tính nhất quán trong việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật cũng như tạo điều kiện tối đa cho doanh nghiệp, doanh nhân “cất cánh” phát triển trong tình hình mới, đảm bảo sự ổn định và tâm lý yên tâm của các nhà đầu tư trong các lĩnh vực kinh tế ở Việt Nam.

Nghị quyết cũng có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc định hướng xây dựng và tổ chức thực hiện pháp luật, thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, trong đó nâng cao vai trò của kinh tế tư nhân, góp phần tạo việc làm, tạo ra của cải vật chất cho xã hội và đóng góp nguồn thu vào ngân sách Nhà nước.

Khi lực lượng sản xuất phát triển sẽ kéo theo quan hệ sản xuất phát triển và xã hội đi lên. Khi có những tư tưởng quan điểm đúng đắn, sáng suốt, khoa học, phù hợp với tình hình kinh tế xã hội, trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và phát triển kinh tế số như hiện nay thì đây là cơ sở lý luận chính trị quan trọng để xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tổ chức thực hiện pháp luật có hiệu lực, hiệu quả góp phần thúc đẩy kinh tế xã hội phát triển, mở ra kỉ nguyên vươn mình của dân tộc.

×