Đền thờ 550 năm tuổi ở Nghệ An thờ vị tướng phò trợ 4 đời vua Lê, vào sinh ra tử với Lê Lợi

Ngôi đền thiêng ở Nghệ An trường tồn cùng thời gian

Đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí tại xã Khánh Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An được xây dựng vào năm 1467, dưới triều vua Lê Thánh Tông. Trải qua gần 6 thế kỷ tồn tại, đền thời Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí không chỉ là một di tích lịch sử, mà còn là công trình kiến trúc nghệ thuật độc đáo.

Nghi môn của đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí là công trình đồ sộ gồm tam quan và đại đăng. Tam quan có 3 cửa, trong đó cửa chính có 3 tầng với những mái ngói cong. Tại khu vực cổng tam quan, có hai cột đại đăng cao lớn được xây dựng đối xứng nhau. Nghệ thuật kiến trúc trang trí tại đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí được chú trọng và tỉ mỉ đến từng chi tiết nhỏ. Các đề tài trang trí phong phú và đa dạng.

Dù trải qua nhiều biến cố, thăng trầm của lịch sử, nhưng đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí vẫn uy nghi, giữ được nét kiến trúc, văn hóa, nghệ thuật truyền thống của dân tộc. Năm 1991, đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí được công nhận là Di sản văn hóa lịch sử cấp Quốc gia. Năm 2020 đền được Nhà nước công nhận là Di tích Quốc gia đặc biệt.

Trải qua, hơn 550 năm trường tồn cùng thời gian, ngôi đền gắn liền với đời sống văn hóa, tâm linh của người dân nơi đây. Ngôi đền đã chứng kiến quá trình phát triển của vùng đất này.

Trao đổi với phóng viên, ông Nguyễn Thành Tích - Chủ tịch UBND xã Khánh Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An cho biết, hiện tại đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí đang được sửa chữa một số hạng mục. Đối với người dân nơi đây, ngôi đền có một vị trí đặc biệt trong đời sống tâm linh.

Điều kỳ diệu là trong những năm chiến tranh ác liệt nhất, đền thờ Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí nằm gần các trận địa phòng thủ bờ biển bị đánh phá ác liệt, tuy nhiên, các bậc cao niên cho biết, bom đạn không rơi trúng ngôi đền. Thậm chí có những quả bom, đạn rơi gần đền thờ cũng không phát nổ. Vì thế, mặc dù đã trải qua hơn 550 năm nhưng ngôi đền vẫn giữ được kiến trúc độc đáo từ thời xa xưa.

Hàng ngày người dân nơi đây vẫn đến dâng hương, cầu mong điều bình an trong cuộc sống. Đặc biệt vào ngày 30/10 âm lịch là ngày giỗ tổ, con cháu từ khắp mọi miền trở về dâng hương.

Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí người từng vào sinh ra tử với vua Lê Lợi

Thái sư Cương quốc công Nguyễn Xí (1396 -1465) là khai quốc công thần của triều Hậu Lê, từng phò trợ bốn đời vua là Lê Thái Tổ (tức Lê Lợi), Lê Thái Tông, Lê Nhân Tông và Lê Thánh Tông. Ông quê ở xã Thượng Xá, huyện Chân Phúc (nay là xã Khánh Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An).

Năm 9 tuổi, sau khi cha mất, Nguyễn Xí cùng anh trai tới Lam Sơn đầu quân cho Lê Lợi và được cho làm gia thần. Lớn lên Nguyễn Xí vũ dũng hơn người, Nguyễn Xí sau đó được giao quản lý quân Thiết đột.

Năm 1418, Nguyễn Xí khi ấy 22 tuổi đã tham gia quân khởi nghĩa Lam Sơn, cùng Lê Lợi vào sinh ra tử khi bị quân sĩ nhà Minh vây đánh, phải rút lên núi Chí Linh cầm cự suốt 3 tháng. Ông sau đó lập nhiều công trạng nên được phong làm Đại tướng quân, chỉ huy đội tinh binh và đại thắng ở nhiều trận chiến lớn.

Năm 1428, ông được phong là Long Hổ tướng quân Suy trung Bảo chính công thần. 

Ông phụng sự 4 đời vua Lê và đảm nhận nhiều chức vụ quan trọng. Năm 1465, Nguyễn Xí qua đời. Ghi nhớ công lao to lớn của ông, vua Lê Thánh Tông đã truy tặng ông tước Thái sư Cương Quốc công, cho xây dựng đền thờ tại quê nhà.