Người đàn ông Xơ Đăng dịch 30 tập sử thi, 50 truyện cổ tích...

Là người dân tộc Xơ đăng, ông A Ja (68 tuổi) ở làng PLei Đôn, TP. Kon Tum mong muốn không chỉ sử thi mà cả những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể khác cũng được sưu tầm, truyền bá các giá trị văn hóa để nó tồn tại cùng thời gian.

Số nghệ nhân biết hát kể ngày càng cao tuổi, già yếu. Do đó, nếu không làm mau, họ mất đi sẽ mang theo những di sản vô giá đó về với cát bụi, cỏ cây, sông suối... Vậy là cứ xong mùa rẫy, ông gác cuốc, cày rồi ngồi bên đống tài liệu đọc và ghi chép.

A Ja vui cùng vợ và 2 cháu ngoại trong vườn. Ảnh: l.t.h

Để góp phần sưu tầm, truyền bá các giá trị văn hóa ấy, từ lâu ông đã tình nguyện làm công việc “bới tro tìm ngọc”. Khi ông là Ủy viên Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Kon Tum, A Ja đã tích cực tuyên truyền, vận động dân làng gìn giữ và phát huy phong tục tập quán, bản sắc văn hóa tốt đẹp của dân tộc thiểu số. Ông tham gia dịch thuật từ tiếng Việt sang tiếng Ba Na, Xơ đăng (và ngược lại), biên soạn sách học tiếng Ba Na, sưu tầm tục ngữ, ca dao…

Cùng với biên dịch sử thi, ca dao, tục ngữ, ông luôn quan tâm tới tiếng nói và chữ viết của đồng bào các dân tộc bản địa. Theo ông, giải pháp tốt nhất để bảo tồn tiếng nói và chữ viết, không có gì hơn là lập ra một quyển sách từ điển. Nghĩ thế, ông quyết tâm làm.

Đến nay, qua hơn 15 năm miệt mài, ông đã dịch xong 30 tập sử thi (gồm 15 tập sử thi Xơ Đăng; 15 tập sử thi Ba Na), 50 câu chuyện cổ tích cùng hàng trăm câu truyện cổ, tục ngữ, câu đố.

Hôm chúng tôi đến cũng là lúc ông vừa đóng gói bản dịch cuối cùng của đợt cao trào với bộ Từ điển tiếng Ba Na gốc. Vui lắm khi công việc hoàn thành đúng dịp kỷ niệm 125 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh. Ông sẽ báo cáo thành công này với Bác kính yêu. Thành quả lao động mệt mài không mong được thành danh mà chỉ với một điều đơn giản, không nên để mai một rồi mất công đi tìm lại - ông nói.