Người thu gom rác điện tử ở Manila "bán mạng" để kiếm tiền

Mới đây, hình ảnh anh Dexter Barsigan ngồi rã phế liệu điện tử trên phố Onyx, Manila, bên cạnh vợ và con, đã phơi bày một thực trạng nhức nhối: hàng trăm người dân Philippines đang đánh đổi sức khỏe để kiếm sống bằng nghề thu gom và tái chế rác thải điện tử trong điều kiện không an toàn.

Anh Dexter Barsigan, 47 tuổi, đã theo nghề “mambabaklas” – người tháo dỡ thủ công linh kiện điện tử – suốt 13 năm qua. Anh bắt đầu thấy tay đau nhức, mắt mờ từ ba năm trước. Dù vậy, anh vẫn tiếp tục làm việc để nuôi sống gia đình. “Việc này giúp chúng tôi có cơm ăn, cho con đi học”, anh nói khi đang tước dây điện để lấy lõi đồng.

Cùng với hàng trăm lao động khác trên phố Onyx, anh Barsigan không đeo khẩu trang hay găng tay. Họ đốt vỏ dây điện để lấy kim loại như đồng, nhôm, niken. Quá trình này phát tán hỗn hợp hóa chất độc hại gồm chì, thủy ngân và cadmium vào không khí, đe dọa sức khỏe không chỉ người làm nghề mà cả cộng đồng xung quanh.

Rosalie Sedantes, vợ của anh Barsigan, cũng làm nghề tháo dỡ linh kiện. Dù biết công việc độc hại, chị vẫn chọn tiếp tục vì không còn lựa chọn khác. Họ sống giữa sự bào mòn sức khỏe và gánh nặng cơm áo hàng ngày.

Không chỉ người lớn bị ảnh hưởng. Bác sĩ Rosana Milan, phụ trách một trung tâm y tế địa phương, cho biết một nửa trong số 12.000 cư dân sống dọc phố Onyx, chủ yếu là trẻ em, mắc bệnh hô hấp như viêm phổi. Bà nói: “Trẻ em ngồi ngay cạnh cha khi ông ấy đang đốt rác. Dù đã tiêm phòng, phần lớn các em vẫn mắc bệnh”.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tiếp xúc lâu dài với chất độc từ rác thải điện tử có thể gây suy giảm chức năng phổi ở trẻ em, tăng nguy cơ sinh non, thai chết lưu ở phụ nữ mang thai. Ông Irvin Cadavona, đại diện cơ quan môi trường Philippines, cho rằng rác điện tử là chất cực kỳ nguy hại. “Tôi tin chắc nhiều người đang đổ bệnh vì phơi nhiễm với rác thải điện tử”, ông nói.

Chuyên gia sức khỏe môi trường Gelo Apostol từ Đại học Ateneo de Manila nhấn mạnh nguy cơ từ nghề tháo dỡ thủ công. Theo ông, việc hít phải bụi kim loại từ bảng mạch điện tử có thể gây thiếu máu, tổn thương thần kinh, bệnh tuyến giáp và thận. Tuy nhiên, vì thu nhập cao hơn các bộ phận khác, nhiều người như anh Barsigan vẫn chọn tháo bảng mạch, với giá 470 peso mỗi kg.

Liên Hợp Quốc xếp Philippines vào nhóm quốc gia thải ra nhiều rác điện tử nhất Đông Nam Á với gần 600.000 tấn trong năm 2022. Tuy nhiên, việc tái chế phần lớn vẫn diễn ra tự phát và phi chính thức. Những người như anh Barsigan không được đào tạo, không có thiết bị bảo hộ, cũng không có sự công nhận về pháp lý.

Tổ chức Médecins du Monde đã nhiều lần kêu gọi chính quyền hợp pháp hóa và quản lý nhóm lao động này để bảo vệ sức khỏe cộng đồng. “Sức khỏe không phải ưu tiên hàng đầu của họ, mà là có thức ăn trên bàn. Nếu công việc được quản lý, sẽ có cách bảo vệ họ”, điều phối viên Eva Lecat nói.

Dù vậy, ông Cadavona thừa nhận rằng tính chất không chính thức của nghề này khiến việc quản lý rất khó khăn. Trong khi đó, ông Gelo Apostol lo ngại sự thiếu hụt dữ liệu địa phương khiến chính sách bị chậm trễ. “Chúng ta còn chờ đến khi có số liệu người chết rồi mới hành động hay sao?”, ông đặt câu hỏi.

Với riêng anh Barsigan, bệnh tật không ngăn được anh tiếp tục nghề. Vì không có điều kiện khám bệnh, anh chỉ tự mua thuốc giảm đau và bôi thuốc mỡ. “Nếu dừng lại, tôi như từ bỏ hy vọng về một cuộc sống tốt hơn cho các con”, anh nói.

×