Nguy cơ "ế" 12 tỷ USD tiền ngân sách

Thu ngân sách giảm mạnh do kinh tế khó khăn

Theo số liệu cập nhật từ Tổng cục Thống kê, hết 8 tháng của năm 2023, số thu ngân sách Nhà nước giảm, số chi tăng so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, một chi tiết đáng lưu ý là số chi đầu tư phát triển đang thấp hơn khá nhiều so với dự toán.

Cụ thể, dù 8 tháng qua, tốc độ chi vốn đầu tư phát triển đã tăng hơn 40% so với cùng kỳ năm trước, song vẫn chỉ đạt 41% dự toán được giao. Vốn chi đầu tư phát triển thấp hơn nhiều dự toán được giao khiến nền kinh tế ngày càng khó khăn, do vốn mồi từ ngân sách không được đẩy mạnh vào các công trình trọng điểm, giúp vực dậy nền kinh tế.

Trong khi đó, về số thu ngân sách Nhà nước, 8 tháng qua số thu giảm đồng loạt. Cụ thể, số thu ngân sách Nhà nước 8 tháng qua ước đạt 1 triệu 124 nghìn tỷ đồng, bằng 69,4% dự toán năm 2023 (1 triệu 620 nghìn tỷ đồng) và giảm 8,8% so với cùng kỳ năm trước (hơn 1 triệu 208,2 nghìn tỷ đồng), tương ứng giảm khoảng hơn 84.200 tỷ đồng (3 tỷ USD).

Hầu hết các khoản thu đều ghi nhận giảm, thu nội địa tháng 8/2023 ước đạt 71.800 tỷ đồng; lũy kế 8 tháng năm 2023 ước đạt gần 931.000 tỷ đồng, bằng 69,8% dự toán năm (1 triệu 330 nghìn tỷ đồng) và giảm 4,5% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng khoảng 23.600 tỷ đồng.

Số thu từ dầu thô tháng 8/2023 ước đạt 4.400 tỷ đồng, lũy kế 8 tháng năm 2023 ước đạt 39.700 tỷ đồng, bằng 94,6% dự toán năm và giảm 25,1% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng giảm hơn 12.800 tỷ đồng.

Thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất, nhập khẩu tháng 8/2023 ước đạt 11,8 nghìn tỷ đồng, lũy kế 8 tháng năm 2023 ước đạt 153.600 tỷ đồng, bằng 64,3% dự toán năm và giảm 23,2% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng giảm 46.000 tỷ đồng.

Điệp khúc "có tiền mà không tiêu" được, nguy cơ "ế vốn" cho đầu tư và phát triển

Về chi ngân sách Nhà nước, tháng 8 tổng chi ngân sách Nhà nước tháng 8/2023 ước đạt 139 nghìn tỷ đồng; lũy kế 8 tháng năm 2023 ước đạt 1 triệu 081,2 nghìn tỷ đồng, bằng 52,1% dự toán năm và tăng 13% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng tăng hơn 124.800 tỷ đồng (5,4 tỷ USD).

Về cân đối ngân sách Nhà nước, qua 8 tháng năm 2023, cân đối ngân sách giữa thu và chi của Nhà nước dù thặng dư hơn 42.800 tỷ đồng (gần 2 tỷ USD), song đây là mức thấp do số chi hiện tăng cao mà số thu giảm sút. So với cùng kỳ năm trước thặng dư hơn 271.800 tỷ đồng (gần 11,8 tỷ USD) rõ ràng khoản thặng dư ít ỏi gần 2 tỷ USD của cả nước trong 8 tháng qua là khá khiêm tốn.

Trong đó, chi thường xuyên 8 tháng năm 2023 ước đạt 715.900 tỷ đồng, bằng 61,1% dự toán năm và tăng 5,7% so với cùng kỳ năm trước, tương ứng số chi thường xuyên tăng hơn 38.600 tỷ đồng (1,6 tỷ USD).

Chi đầu tư phát triển chỉ đạt 297.700 tỷ đồng, bằng 41% dự toán, tăng 40,3% cùng kỳ năm trước. Chi đầu tư phát triển hiện nay vẫn ở mức rất thấp so với dự toán được đặt ra (chỉ đạt bình quân 37.200 tỷ đồng/tháng). Trong khi đó, theo dự toán thì nhiệm vụ chi đầu tư phát triển 8 tháng đáng lẽ phải đạt bình quân gần 60.600 tỷ đồng/tháng, tương đương 484.500 tỷ đồng/ 8 tháng qua. 

Tuy nhiên, con số chi thực tế 8 tháng qua rất thấp, chỉ bằng 41% dự toán, chỉ bằng 1/2 số chi thường xuyên, dù dự toán số chi đầu tư phát triển ít hơn.

Việc khó giải ngân vốn cho đầu tư phát triển khiến nhiệm vụ 4 tháng cuối năm rất nặng nề khi số vốn cần giải ngân khổng lồ hơn 428.980 tỷ đồng (bằng gần 60% dự toán -  726.684 tỷ đồng), đây là con số thách thức rất lớn trong nhiệm vụ chi cuối năm.

Bình quân 8 tháng qua, số chi đầu tư phát triển mới chỉ đạt bình quân 37.200 tỷ đồng/tháng, trong khi đó, nhiệm vụ giải ngân hết vốn đầu tư phát triển 4 tháng cuối năm là hơn 107.000 tỷ đồng/tháng, gấp gần 3 lần so với số giải ngân bình quân mỗi tháng vừa qua. 

Nếu không có sự đột phá giải ngân vốn đầu tư công, các công trình trọng điểm từ nay đến hết năm thì giải ngân 4 tháng cuối năm cũng chỉ tương ứng số bình quân 8 tháng qua, tổng giải ngân sẽ chỉ thêm khoảng 150.000 tỷ đồng, tương ứng cả năm số chi vốn đầu tư phát triển chỉ đạt hơn 447.700 tỷ đồng, số chi đầu tư phát triển dự toán được giao sẽ "ế" gần 279.000 tỷ đồng, hơn 12,1 tỷ USD.

Theo dự toán ngân sách, năm 2023 Quốc hội cho phép tổng thu hơn 1 triệu 620 nghìn tỷ đồng, tổng chi hơn 2 triệu tỷ đồng, bội chi hơn 455.500 tỷ đồng (4,42% GDP), tương đương gần 20 tỷ USD. Tuy nhiên, thực tế, hiện ngân sách vẫn thặng dư 2 tỷ USD, điều này là chỉ dấu cho thấy nhiệm vụ chi của một số lĩnh vực chưa đạt yêu cầu, nhất là chi đầu tư phát triển mới chỉ đạt 41%, trong khi dự toán phải đạt chưa đạt yêu cầu, cần đẩy mạnh để tạo động lực cho phát triển kinh tế đất nước.