Nguyên nhân dẫn đến các cuộc đụng độ chết người ở Syria và tại sao Israel lại can thiệp?

Chính phủ Syria đã thông báo chấm dứt giao tranh sau khi Tổng thống Ahmed al-Sharaa ra lệnh ngừng bắn mới giữa vác nhóm thiểu số Druze và Bedouin, và Mỹ làm trung gian cho một thỏa thuận nhằm chấm dứt các cuộc không kích của Israel. Tuy nhiên Syria vẫn đang gặp khó khăn trong việc khôi phục trật tự.

Cùng nhìn lại những diễn biến của các cuộc giao tranh ở Syria vùa qua.

Người Druze là ai?

Người Druze là một nhóm tôn giáo Ả Rập gồm khoảng một triệu người, chủ yếu sinh sống ở Syria, Lebanon và Israel. Có nguồn gốc từ Ai Cập vào thế kỷ 11, nhóm này vốn được chia thành hai nhánh nội bộ, thực hành một nhánh của Hồi giáo, không cho phép bất kỳ ai cải đạo - dù theo hay không theo tôn giáo này - và không được phép kết hôn khác chủng tộc.

Ở Syria, cộng đồng người Druze tập trung quanh ba tỉnh chính gần Cao nguyên Golan do Israel chiếm đóng ở phía nam đất nước.

Hơn 20.000 người Druze sống ở Cao nguyên Golan, một cao nguyên chiến lược mà Israel chiếm được từ Syria trong Chiến tranh Sáu ngày năm 1967, trước khi chính thức sáp nhập vào năm 1981. Người Druze chia sẻ lãnh thổ với khoảng 25.000 người định cư Do Thái, trải rộng trên hơn 30 khu định cư.

Hầu hết người Druze sống ở Golan tự nhận mình là người Syria và đã từ chối lời đề nghị nhập tịch Israel khi Israel chiếm đóng khu vực này. Những người từ chối được cấp thẻ cư trú Israel nhưng không được coi là công dân Israel.

Không giống như người Druze ở Syria, người Druze sống trong biên giới Israel không có người đứng đầu thống nhất, phần lớn trung thành với nhà nước, một số người giữ các vị trí cấp cao trong quân đội Israel.

Ở miền nam Syria, nơi người Druze chiếm đa số ở tỉnh Suwayda, cộng đồng này đôi khi bị kẹt giữa lực lượng của chế độ Assad cũ và các nhóm cực đoan trong cuộc nội chiến kéo dài mười năm ở Syria.

Tại sao quân đội Syria lại đụng độ với họ?

Sau khi lật đổ nhà lãnh đạo lâu năm Bashar al-Assad, Tổng thống Syria hiện nay Ahmed al-Sharaa - một cựu chiến binh thánh chiến - đã cam kết hòa nhập và thề sẽ bảo vệ tất cả các cộng đồng đa dạng của Syria.

Tuy nhiên, người Druze vẫn tỏ ra thận trọng. Họ bày tỏ lo ngại về việc một số lãnh đạo của họ bị loại khỏi các tiến trình đối thoại quốc gia của al-Sharaa và sự hạn chế đại diện trong chính phủ mới, vốn chỉ bao gồm một bộ trưởng người Druze.

Và các lực lượng cực đoan Sunni trung thành với ông vẫn tiếp tục đối đầu dữ dội với các nhóm tôn giáo thiểu số.

Vào tháng 3, hàng trăm người đã thiệt mạng trong cuộc đàn áp giáo phái Alawite - giáo phái mà cựu Tổng thống Assad theo - tại thành phố Latakia ở phía tây, và vào tháng 4, các cuộc đụng độ giữa lực lượng vũ trang ủng hộ chính phủ và dân quân Druze đã khiến ít nhất 100 người thiệt mạng.

Các cuộc đụng độ mới nhất nổ ra vào cuối tuần khi lực lượng chính phủ Syria can thiệp sau các cuộc tấn công giữa người Druze và bộ tộc Bedouin địa phương.

Theo Volker Türk, người đứng đầu cơ quan nhân quyền Liên Hợp Quốc, có những báo cáo "đáng tin cậy" về các hành vi vi phạm và lạm dụng lan rộng trong tỉnh trong các cuộc đụng độ, bao gồm các vụ hành quyết tóm tắt và giết người tùy tiện, bắt cóc, phá hủy tài sản cá nhân và cướp bóc nhà cửa.

Điều đó đã kích hoạt các cuộc không kích của Israel, với lý do Israel cam kết bảo vệ người Druze.

Sau các cuộc thảo luận có sự tham gia của Mỹ, chính phủ Syria đã đồng ý rút quân và tuyên bố lệnh ngừng bắn mới với lực lượng dân quân Druze vào thứ Tư 16/7.

Sau đó, vào thứ Sáu, một lệnh ngừng bắn riêng biệt đã được ký kết giữa Syria và Israel. Thỏa thuận này được Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ Tom Barrack công bố, và ông cho biết nó đã được Thổ Nhĩ Kỳ, Jordan và các nước láng giềng khác chấp nhận.

Vào thứ Bảy, sau khi bạo lực tiếp diễn trong khu vực, phủ tổng thống Syria đã tuyên bố cái mà họ gọi là lệnh ngừng bắn toàn diện và ngay lập tức giữa các nhóm vũ trang trên toàn bộ tỉnh Suwayda và rằng họ sẽ đưa lực lượng trở lại.

Cả nhóm Bedouin và Druze đều ra tuyên bố cho biết họ đã sẵn sàng hạ vũ khí.

Tại sao Israel can thiệp?

Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết đất nước của ông - quốc gia đã tấn công lực lượng chính phủ Syria và tấn công Bộ Quốc phòng - "cam kết ngăn chặn tác hại đối với người Druze ở Syria".

Nhưng vẫn còn những yếu tố khác tác động, khi Israel muốn bảo vệ biên giới của mình khi mở rộng sự hiện diện quân sự tại Syria.

Ông Netanyahu trước đây đã gọi chính quyền Damascus mới là một "chế độ Hồi giáo cực đoan" và là mối đe dọa đối với nhà nước Israel.

Theo văn phòng Thủ tướng Israel, chính phủ Israel cũng đã đơn phương tuyên bố thiết lập khu vực phi quân sự ở Syria, "cấm đưa lực lượng và vũ khí vào miền Nam Syria".

Chính phủ Syria đã bác bỏ tuyên bố của Israel về khu vực phi quân sự và cùng với cộng đồng quốc tế đã nhiều lần kêu gọi Israel ngừng các hành động quân sự vi phạm chủ quyền của mình.

Kể từ khi chế độ Assad sụp đổ vào tháng 12/2024, Israel đã chiếm thêm nhiều lãnh thổ ở Syria và nhiều lần tiến hành các cuộc tấn công vào nước này, với mục đích được nêu là ngăn chặn việc tái thiết năng lực quân sự và loại bỏ chủ nghĩa cực đoan có thể đe dọa đến an ninh của nước này.

Các cuộc tấn công của Israel diễn ra bất chấp đồng minh thân cận nhất của nước này là Mỹ đang thúc đẩy Israel bình thường hóa quan hệ với Syria khi quốc gia này nằm dưới sự kiểm soát của một chính phủ mới.

Thách thức với Syria

Không rõ lệnh ngừng bắn có kéo dài được không.

Bộ Nội vụ Syria cho biết lực lượng an ninh nước này đã tiến vào khu vực này với "mục tiêu chính là bảo vệ dân thường và lập lại trật tự".

Nhưng vẫn tiếp tục có báo cáo về các cuộc đụng độ và người dân quá sợ hãi không dám rời khỏi nhà ở thành phố Suwayda, nơi mà cho đến nay lực lượng Syria vẫn chưa thể triển khai.

Tổng thống Syria Ahmed al-Sharaa cho biết các sự kiện ở Suwayda đã "đánh dấu bước ngoặt nguy hiểm trong bối cảnh an ninh và chính trị của Syria".

Bạo lực nhấn mạnh những thách thức mà Tổng thống al-Sharaa phải đối mặt khi cố gắng củng cố quyền lực ở Syria, đất nước vẫn đang trong quá trình phục hồi sau hơn một thập kỷ nội chiến. Ông phải tìm cách vượt qua sự ngờ vực sâu sắc giữa các nhóm sắc tộc và tôn giáo đa dạng của Syria khi chấm dứt tình trạng cô lập quốc tế kéo dài của đất nước.

Al-Sharaa cũng nhắc đến các cuộc không kích của Israel vào Suwayda và Damascus tuần trước, mà ông cho biết đã "làm bùng phát căng thẳng, đẩy đất nước vào giai đoạn quan trọng, đe dọa đến sự ổn định của đất nước".

Vào thứ Năm, Thủ tướng Israel Netanyahu hoan nghênh lệnh ngừng bắn sớm hơn nhưng cũng cảnh báo rằng Israel "sẽ tiếp tục hành động khi cần thiết".

Nếu Israel tiếp tục các cuộc không kích, nỗ lực của Tổng thống Syria Al-Sharaa sẽ trở nên phức tạp hơn.

×