Nhiều ý kiến góp ý về tiêu chí đánh giá nhà ở trong giảm nghèo đa chiều

Khó xóa nhà tạm khi thiên tai, bão lũ thường xuyên xảy ra

Mới đây, tại Tọa đàm Xây dựng chuẩn nghèo mới cho Chương trình Mục tiêu Quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2030, nhiều chuyên gia và đại diện sở, ngành đã cùng phân tích, góp ý bổ sung chuẩn nghèo cho giai đoạn mới.

Bà Phạm Hương Liên – Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng) cho biết: Bộ Xây dựng đã xây dựng bộ chỉ số về nhà ở. Thủ tướng chính phủ đặt Mục tiêu đến hết năm 2025 không còn nhà tạm, nhà dột.

Tuy nhiên bà Liên nêu thực tế: “Chúng ta biết là nhà tạm không bao giờ xoá hết được, sau mỗi cơn bão lại có thêm nhà tạm được xây lên. Ví dụ như tỉnh Nghệ An, tại huyện Con Cuông (cũ), sau cơn lũ, người dân coi như xây dựng lại nhà từ đầu. Nên chỉ tiêu về nhà ở rất quan trọng và có trong thước đa chiều do giảm nghèo”.

Bà Liên cũng cho biết, nhiều khả năng chỉ tiêu về nhà về chiều chất lượng và diện tích giai đoạn hiện nay theo Bộ Xây dựng chắc vẫn giữ như cũ.

Về chỉ số diện tích, Bộ xây dựng vẫn giữ nguyên là 8m2/đầu người, nếu nâng cao chỉ tiêu diện tích bình quân thì số m2 hỗ trợ cho người dân (theo chỉ tiêu của Bộ Xây dựng về nhà kiên cố cần tối thiểu 5,5 triệu/m2), rất khó để xây dựng chính sách hỗ trợ.

Về tiêu chí nhà tạm, nhà dột, Bộ Xây dựng có Quyết định số 55/QĐ-BXD ngày 20/1/2025 về Hướng dẫn tiêu chí nhà tạm, nhà dột nát. Nếu có dự án kết hợp cùng bên Văn phòng giảm nghèo, Bộ Xây dựng sẽ xây dựng thêm tiêu chí nhà thích ứng với biến đổi khí hậu, hỗ trợ người dân để họ có sàn vượt lũ tối thiểu 15m2, ra tiêu chí riêng đối với nhà ở thích ứng với biến đổi khí hậu

“Hiện nay nói về chỉ tiêu 2 cứng hay 3 cứng trong xây dựng nhà ở là rất khó. Mình không dám nói rõ. Thực tế, chúng ta chỉ hỗ trợ mỗi hộ nghèo mấy chục triệu để xóa nghèo nhà ở. Về nguyên tắc là không chấp nhận mái tôn, tấm lợp fibro xi măng, nhưng tiêu chí lại yêu cầu mái cứng thì chỉ có thể lợp ngói hoặc đổ trần nhưng nếu như vậy không đạt chỉ tiêu, vì thế khi kiểm tra chúng ta buộc phải lờ đi. Hiện nay mức hỗ trợ về nhà ở của chúng ta khá thấp (trước là 40 triệu sau nâng lên 60 triệu đồng) chỉ chiếm khoảng 30% tổng giá trị ngôi nhà xây mới, vì thế khó đòi hỏi bà con sử dụng vật liệu tốt, đắt hay đổ trần vì rất tốn kém”, bà Liên nói thêm.

Bà Liên cũng chia sẻ, trong quá trình thực hiện, nhiều cán bộ địa phương hỏi khái niệm mái cứng là như thế nào, chúng tôi cũng chỉ biết hướng dẫn theo luật là mái ngói, hoặc đổ trần xi măng.

Ông Nguyễn Lê Bình – Phó chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo đồng ý với ý kiến trên của đại diện Bộ Xây dựng là thực tế nhà tạm, nhà dột không bao giờ xoá được. “Về mặt truyền thống, mỗi khi người con tách hộ ra ở riêng thì lại ở lán tạm. Đó là chưa kể về điều kiện thiên tai, bão lũ khắc nghiệt cũng tác động mạnh tới việc xây dựng, tính toán các chỉ tiêu này. Dự kiến khi trình chỉ tiêu giảm nghèo giai đoạn 2026-2030, chúng tôi vẫn giữ chỉ tiêu về nhà ở như cũ”, ông Bình nói.

Cần xem xét lại tiêu chí về diện tích nhà ở tạo sự đồng bộ trong chính sách chung

Ông Hồ Xuân Khanh – Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Đà Nẵng cho rằng: Chuẩn nghèo giai đoạn 2026-2030, về tiêu chí nhà ở phụ thuộc nhiều yếu tố khách quan như thiên tai, thời gian khiến nhà xuống cấp…. Đồng ý giữ lại tiêu chí nhà ở nhưng cần xem xét lại tiêu chí về diện tích, cần đồng bộ tiêu chí nhà ở và các chính sách hỗ trợ vừa được ban hành.

Một số địa phương quy định nhà ở phải đảm bảo diện tích từ 30m2 trở lên, không tính số nhân khẩu bình quân hộ, nhưng trong chuẩn nghèo lại có quy định nhà ở phải đảm bảo tối thiểu 8m2/người. Vì vậy, quy định về diện tích cũng cần nghiên cứu lại để đồng bộ với cá chính sách đã ban hành.

Ông Lã Duy Nam -  Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Điện Biên cho rằng khi làm tiêu chí mới cũng cần đưa thêm quy định thời gian tách hộ bao nhiêu năm thì được đề xuất rà soát hộ nghèo. Theo ông Nam ít nhất 3 năm tách hộ cho rà soát là hợp lý. Tỉnh miền núi nhiều chính sách hơn nên nhiều người dân vẫn có tâm lý ỷ lại, không muốn thoát nghèo.

"Việc điều tra tại các tỉnh miền núi rất khó khăn, địa bàn rộng, đường đi khó khăn, có cán bộ đi điều tra 5-6 lần về đối tượng nhưng không có nhà, việc thu nhập thông tin rất khó. Nhiều hộ vừa tách ra đã nghèo về nhà ở vì không có nhà phải ở lán. Vì vậy, tôi đề xuất phân loại hộ nghèo theo dạng, riêng nghèo do bảo trợ xã hội nên phân loại ra để giảm công việc, cán bộ địa phương khỏi cần tiến hành điều tra", ông Nam nói.

Về chỉ tiêu thiếu hụt về nhà ở, ông Duy Nam đồng ý vẫn giữ nguyên quy định chuẩn diện tích là 8m2/người.

"Thực tế ở địa phương diện tích nhà ở 8m2/người còn khó. Riêng Điện Biên, 2 năm nay triển khai các chính sách xoá nhà tạm, nhà dột và chính sách hỗ trợ xây dựng nhà đại đoàn kết tỉnh Điện Biên, kết quả có khoảng 12 nghìn nhà đã được xây dựng và bàn giao cho hộ nghèo, cận nghèo. Nhưng số nhà này cũng chưa chắc tồn tại bền vững lý do là mỗi đợt bão lũ, là có thể nhiều ngôi nhà kiên cố vẫn bị xóa luôn", ông Duy Nam nói.

Ông Nguyễn Lê Bình khẳng định tất cả những đề xuất, góp ý từ phía các địa phương và chuyên gia sẽ được Bộ Nông nghiệp và Môi trường xem xét trong khi xây dựng, hoàn thiện tiêu chí bình xét hộ nghèo giai đoạn 2026-2030.

×