Những người viết nên kỳ tích đưa nông sản xuất ngoại

Từ câu chuyện vải thiều sang Nhật

Vụ vải năm 2020, lần đầu tiên ông Vi Văn Cao (ở xóm Bắc 2, xã Quý Sơn, huyện Lục Ngạn, Bắc Giang) được hưởng niềm vui chưa từng có: Những quả vải chín đỏ ở lưng chừng đồi của gia đình ông được xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản, một thị trường vô cùng khó tính.

"Để đưa được vải thiều sang Nhật Bản, ngay từ đầu năm 2020, nông dân chúng tôi đã được tập huấn rất kỹ lưỡng về quy trình canh tác an toàn theo tiêu chuẩn GlobalGAP. Chúng tôi phải tuân thủ nguyên tắc sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) theo khuyến cáo của Nhật Bản, sản phẩm trước khi thu hoạch phải trải qua quy trình kiểm tra nghiêm ngặt, chỉ cần một tiêu chí không đạt là loại ngay" - ông Cao cho biết.

Và sự nỗ lực của những nông dân như ông Cao đã được đền đáp, sau nhiều trở ngại do tác động của dịch Covid-19, những trái vải thiều đầu tiên của đất Lục Ngạn đã được xử lý, đưa lên máy bay sang Nhật Bản.

"Năm nay, 3ha vải nhà tôi thu được trên dưới 20 tấn quả, ngay từ đầu vụ chúng tôi đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với Công ty Hoàn Cầu. Đến kỳ thu hoạch, doanh nghiệp đến thu mua tận nơi với giá bình quân 30.000 đồng/kg, cao hơn giá thị trường ở thời điểm đó. Sau khi trừ chi phí, tôi còn lãi 500 triệu đồng" - ông Cao nói thêm.

Thực tế, với những nông dân như ông Cao, việc đưa được trái vải thiều sang Nhật Bản giống như một kỳ tích. 

Bởi trong 30 năm gắn bó với nghề trồng vải trên đất Lục Ngạn, ông Cao trải qua không ít thăng trầm, có những năm vải được mùa nhưng bị thương lái ép giá, ông Cao không khỏi xót xa nhưng cũng đành phải chấp nhận. 

"Chỉ có con đường liên kết sản xuất theo tiêu chuẩn, mới giúp nông sản chinh phục được nhiều thị trường, nông dân cũng yên tâm sản xuất" - ông Cao đúc rút.

Ông Cao chỉ là 1 trong số rất nhiều nông dân Lục Ngạn có vải thiều được xuất khẩu sang Nhật Bản trong vụ thu hoạch 2020. 

Theo đó, vụ vải năm 2020, các doanh nghiệp đã thu mua để xuất khẩu quả vải tươi của nông dân Lục Ngạn với số lượng trên 60 tấn, với giá thu mua ổn định 30.000 - 35.000 đồng/kg (giá cao hơn thị trường khoảng 5.000 đồng/kg).

 100% các lô hàng xuất khẩu đều đảm bảo về dư lượng thuốc BVTV, đối tượng kiểm dịch thực vật theo yêu cầu của thị trường Nhật Bản. Giá vải thiều Bắc Giang được bán tại các siêu thị tại Nhật Bản khoảng 100.000 đồng/hộp loại 200 gram, tương ứng 1kg vải thiều có giá trên 500.000 đồng.

Để đạt được kết quả này, theo ông Dương Thanh Tùng, Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Bắc Giang, Sở đã chỉ đạo Chi cục Trồng trọt và BVTV bố trí kinh phí tổ chức 7 lớp tập huấn cho toàn bộ nông dân tham gia triển khai vùng vải thiều xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản; cấp phát tài liệu, quy trình hướng kỹ thuật chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh, sổ sách ghi chép nhật ký sản xuất; danh mục thuốc BVTV khuyến cáo sử dụng cho vải thiều xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản cho nông dân. 

Cùng với đó, lấy 26 mẫu phân tích dư lượng thuốc BVTV trên mẫu quả vải thiều trước khi thu hoạch để xuất khẩu; lắp đặt 4 biển chỉ dẫn vùng vải thiều xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản tại 4 xã của huyện Lục Ngạn; chỉ đạo các đơn vị chức năng đẩy mạnh công tác thanh kiểm tra các cơ sở kinh doanh, buôn bán phân bón, thuốc BVTV ở các vùng sản xuất vải trọng điểm...

"Chưa bao giờ vải thiều Lục Ngạn nhận được sự quan tâm của Chính phủ, ngành chức năng đến thế. Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường lên chỉ đạo công tác sản xuất trong bối cảnh ứng phó với Covid-19 khi vải còn mới đậu quả, đích thân Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lên cắt băng đưa chuyến hàng vải thiều đầu tiên đi tiêu thụ ở thị trường miền Nam; các cán bộ Cục Bảo vệ thực vật đã nỗ lực phối hợp với chuyên gia Nhật Bản xử lý để đưa được vải thiều đến thị trường khó tính nhất" - ông Tùng nhấn mạnh.

Chinh phục những đỉnh cao mới

Thực tế, vải thiều chỉ là một trong số rất nhiều mặt hàng nông sản của Việt Nam đã chinh phục được nhiều thị trường khó tính.

 Chỉ tính riêng trong tháng 8/2020, hàng loạt mặt hàng có thế mạnh của Việt Nam như gạo, tôm, cà phê đã được xuất khẩu sang châu Âu với những ưu đãi chưa từng có về mặt thuế quan nhờ Hiệp định thương mại tự do Việt Nam - châu Âu (EVFTA) mang lại.

 Nhìn toàn cảnh từ đầu năm 2020, trong bối cảnh dịch Covid-19, nông nghiệp một lần nữa thể hiện vai trò trụ đỡ, nông dân lại đóng góp một phần quan trọng cho tăng trưởng kinh tế của đất nước.

Theo Bộ NNPTNT, 9 tháng năm 2020, tổng kim ngạch xuất khẩu hàng nông, lâm, thủy sản đạt gần 30,05 tỷ USD, tăng 1,6% so với cùng kỳ năm 2019. Đặc biệt, xuất siêu nông, lâm, thủy sản đạt 7,25 tỷ USD, tăng 15,7% so với cùng kỳ năm 2019.

Để góp phần đưa lại thành quả này, điều đáng ghi nhận là trình độ canh tác của nông dân ngày càng được nâng cao, bà con đã có ý thức trong việc thúc đẩy liên kết để nâng cao giá trị gia tăng sản phẩm.

 Là nông dân có mô hình kinh tế vườn - rừng với 120ha, thu nhập mỗi năm hàng tỷ đồng, song tại buổi đối thoại với Thủ tướng Chính phủ ngày 28/9, ông Phạm Lê Mạnh ở xã Ea Riêng (M'drăk, Đăk Lăk) vẫn trăn trở về vấn đề đầu ra nông sản.

Theo ông Mạnh, Tây Nguyên có tới 2 triệu ha đất canh tác nông nghiệp với một loạt nông sản chủ lực, nhưng lại có rất ít nhà máy chế biến. Tại Đăk Lăk, nông dân cũng đang chuyển đổi cơ cấu, phát triển mạnh diện tích cây ăn quả (bơ, sầu riêng), nhưng vẫn gặp khó khăn trong tiêu thụ, chế biến.

Ông Mạnh kiến nghị Chính phủ có giải pháp để xây dựng, mở rộng nhiều nhà máy chế biến nông sản ở Tây Nguyên nói chung, Đăk Lăk nói riêng, biến Tây Nguyên thành khu vực công nghiệp chế biến nông sản lớn của cả khu vực Đông Nam Á.

Theo số liệu từ Bộ NNPTNT, hàng năm Việt Nam sản xuất 50 triệu tấn lương thực; sản lượng thịt lợn, gà, bò khoảng 5,8 triệu tấn, 8 triệu tấn cá tôm, rau quả, trái cây cũng hàng chục triệu tấn... 

Năng lực sản xuất của ngành nông nghiệp được cho là đang đạt đỉnh, có thể đáp ứng đủ nhu cầu lương thực thực phẩm cho 100 triệu dân trong nước và còn dư thừa để phục vụ xuất khẩu, thu về trên 40 tỷ USD mỗi năm. Thế nhưng, phần lớn sản phẩm nông lâm sản xuất khẩu tươi hoặc sơ chế thô nên giá trị gia tăng ở mức thấp.

Đề cập tới vấn đề này, Bộ trưởng Bộ NNPTNT Nguyễn Xuân Cường nhìn nhận, 10 năm trở lại đây, công nghiệp chế biến có tốc độ tăng trưởng 5-7%/năm và có một số ngành chế biến hiện đại, song nhìn chung năng lực chế biến chưa đáp ứng yêu cầu về chất lượng sản phẩm, dây chuyền công nghệ, công suất chế biến, đặc biệt là dịp mùa vụ, cao điểm thu hoạch. Khâu chế biến vẫn là khâu yếu trong chuỗi giá trị nông sản ở nước ta.

Trước những ý kiến của nông dân về chế biến nông sản, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho biết, Nhà nước sẽ tạo mọi cơ chế, chính sách để kêu gọi các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến nông sản. Khi đó, Trung ương sẽ hỗ trợ về vốn và địa phương sẽ hỗ trợ mặt bằng. Nhưng quan trọng, muốn phát triển được chế biến thì không thể sản xuất nhỏ lẻ, manh mún mà chúng ta phải sản xuất có quy hoạch. 

"Phát triển nông nghiệp chế biến là hướng đi đúng giúp nâng cao giá trị nông nghiệp của Việt Nam" - Thủ tướng nhấn mạnh.