Nông nghiệp TP.HCM sau sáp nhập: Mở rộng không gian cho kinh tế trang trại trong siêu đô thị đa cực

UBND TP.HCM vừa ban hành Sơ kết thực hiện Chương trình phát triển nông nghiệp đô thị giai đoạn 2024–2025, đồng thời định hướng các giải pháp chủ yếu cho giai đoạn 2026–2030.

Không gian nông nghiệp mở rộng và sự tái định vị vai trò của kinh tế trang trại

Điểm nhấn lớn nhất trong định hướng lần này là bối cảnh phát triển hoàn toàn mới của Thành phố sau sáp nhập, khi TP.HCM không chỉ là đô thị đặc biệt mà trở thành một siêu đô thị đa trung tâm, đa cực, với diện tích hơn 6.722 km2, dân số trên 14 triệu người.

Trong cấu trúc mới đó, cực trung tâm TP.HCM giữ vai trò trung tâm kinh tế – tài chính, đào tạo nhân lực và kết nối toàn cầu; Bình Dương phát huy thế mạnh công nghiệp; còn Bà Rịa – Vũng Tàu nổi trội với kinh tế biển. Sự kết nối của ba cực này, cùng với mô hình chính quyền hai cấp vận hành hiệu quả, mở ra không gian phát triển rộng lớn cho tất cả các ngành, trong đó có nông nghiệp.

Đáng chú ý, sau sáp nhập, ngành nông nghiệp TP.HCM có quy mô địa bàn sản xuất lớn hơn nhiều so với trước đây. Toàn Thành phố hiện có 168 đơn vị hành chính cấp xã, với tổng diện tích đất nông nghiệp lên tới 453.924 ha, gấp gần bốn lần diện tích đất nông nghiệp của TP.HCM cũ. Quy mô này tạo điều kiện thuận lợi để hình thành các vùng sản xuất tập trung, phát triển kinh tế trang trại và chăn nuôi quy mô lớn theo hướng hiện đại.

Mỗi khu vực trong không gian Thành phố mới đảm nhiệm một vai trò riêng. Khu vực TP.HCM cũ tiếp tục phát huy lợi thế là trung tâm sản xuất giống cây trồng, vật nuôi, thủy sản chất lượng cao và nông nghiệp đô thị công nghệ cao, giữ vai trò động lực lan tỏa.

Khu vực Bình Dương có tiềm năng lớn để phát triển cây công nghiệp tập trung và các trang trại chăn nuôi quy mô lớn theo hướng nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, phục vụ cả thị trường nội địa và xuất khẩu. Trong khi đó, Bà Rịa – Vũng Tàu không chỉ là vùng nông nghiệp công nghệ cao với các sản phẩm đặc sản như cà phê, hồ tiêu, trái cây, rau an toàn, mà còn có lợi thế đặc biệt về nuôi trồng thủy sản nước mặn, lợ gắn với du lịch và xuất khẩu.

Sự kết nối này tạo ra một không gian phát triển nông nghiệp có quy mô lớn và tốc độ tăng trưởng cao hơn. Tuy nhiên, ngành nông nghiệp cũng phải đối mặt với những thách thức đi kèm quá trình đô thị hóa nhanh như thu hẹp đất nông nghiệp, thay đổi điều kiện sản xuất, suy giảm môi trường sinh thái, già hóa lao động nông thôn và hiệu quả sử dụng đất chưa tương xứng với tiềm năng.

Trong bối cảnh đó, kinh tế trang trại, với khả năng tích tụ đất đai, ứng dụng công nghệ và tổ chức sản xuất quy mô lớn, được xem là hướng đi quan trọng để nâng cao hiệu quả và giá trị gia tăng cho nông nghiệp Thành phố.

Từ nền tảng hiện có đến định hướng “Công nghệ cao – Sinh thái – Tuần hoàn”

Thực tế những năm qua cho thấy, ngay trong điều kiện không gian hạn chế của TP.HCM cũ, nông nghiệp đô thị vẫn đạt được những kết quả đáng chú ý. Năm 2024, GRDP khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản đạt 8.358 tỷ đồng, tăng 0,12%.

Giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp và thủy sản theo giá thực tế đạt 19.935,6 tỷ đồng, tăng 0,2% so với cùng kỳ. Đặc biệt, giá trị sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã chiếm 45% tổng giá trị sản xuất nông nghiệp, cho thấy xu hướng chuyển dịch rõ nét.

Giá trị sản xuất bình quân trên mỗi hecta đất nông nghiệp ước đạt 619 triệu đồng/ha, tăng 7% so với cùng kỳ. Nguồn nhân lực nông thôn từng bước được nâng cao chất lượng, với tỷ lệ lao động nông thôn được đào tạo nghề nông nghiệp đạt 74%. Cùng với đó, tỷ lệ hợp tác xã sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đạt 30,3%, phản ánh sự chuyển biến về tổ chức sản xuất.

Trong lĩnh vực chăn nuôi, nhiều mô hình trang trại đã khẳng định hiệu quả. Tổng đàn bò đạt 68.155 con tại 6.929 cơ sở, trong đó có 38.793 con bò sữa. Sản lượng sữa tươi năm 2024 đạt 141.473 tấn. Dự án Trại thực nghiệm chăn nuôi bò sữa công nghệ cao Israel duy trì đàn bò 202 con, năng suất bình quân 22–24 kg sữa mỗi con mỗi ngày, với tổng sản lượng sữa năm 2024 ước đạt 550 tấn.

Trong chăn nuôi heo, Thành phố duy trì tổng đàn 110.158 con, tập trung tại các địa bàn còn phù hợp như: Củ Chi, Bình Chánh, Hóc Môn và Cần Giờ, đồng thời từng bước giảm chăn nuôi tại các khu vực đô thị hóa cao.

Những kết quả này tạo nền tảng quan trọng để TP.HCM sau sáp nhập xây dựng Chương trình phát triển nông nghiệp đô thị giai đoạn 2026–2030, tầm nhìn đến năm 2050. Trên cơ sở bám sát Nghị quyết 19-NQ/TW, Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021–2030, Thành phố xác định phát triển nông nghiệp theo hướng “Công nghệ cao – Sinh thái – Tuần hoàn – Đô thị thông minh”.

Trong định hướng mới, kinh tế trang trại không chỉ là mô hình sản xuất đơn thuần mà được đặt trong hệ sinh thái nông nghiệp đa giá trị, gắn sản xuất với chế biến, dịch vụ, du lịch và bảo vệ môi trường. Việc hoàn thiện không gian phát triển nông nghiệp đô thị, đẩy mạnh khoa học – công nghệ và chuyển đổi số, thu hút đầu tư và phát triển doanh nghiệp nông nghiệp sẽ tạo điều kiện để các trang trại quy mô lớn, hiện đại phát triển bền vững.

Song song đó, xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới thông minh và quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường đô thị bền vững được xác định là những trụ cột không thể tách rời. Mục tiêu cuối cùng là hình thành một nền nông nghiệp hiện đại, hiệu quả, thân thiện môi trường, đóng góp thiết thực vào chất lượng sống của hơn 14 triệu người dân trong siêu đô thị TP.HCM mới.

Trong không gian phát triển mới sau sáp nhập, nông nghiệp TP.HCM đang đứng trước cơ hội lớn để chuyển mình, trong đó kinh tế trang trại được kỳ vọng sẽ trở thành động lực quan trọng, giúp nông nghiệp Thành phố không chỉ thích ứng với đô thị hóa mà còn vươn lên giữ vai trò xứng đáng trong cấu trúc kinh tế vùng và quốc gia.

×