Nữ biên kịch hiếm hoi của làng điện ảnh Việt đưa chuyện tình của mình lên phim… bất ngờ gây sốt

Biên kịch Trịnh Thanh Nhã suýt bỏ nghề vì gặp biên tập “khó tính”

Trịnh Thanh Nhã là nhà biên kịch nữ hiếm hoi của điện ảnh Việt Nam thành công cả ở trong lĩnh vực điện ảnh và truyền hình.

40 năm trước, bà đã chạm ngõ điện ảnh và lập tức gặt hái được thành công với kịch bản đầu tay Truyện cổ tích cho tuổi 17. Kịch bản này được viết lấy từ chính câu chuyện của bà.

Truyện cổ tích cho tuổi 17 đã giành giải Biên kịch xuất sắc tại Liên hoan phim Việt Nam năm 1988. Thế nhưng, hành trình để lên phim lại không dễ dàng giống như “cổ tích”.

Truyện cổ tích cho tuổi 17 là kịch bản tốt nghiệp của Trịnh Thanh Nhã. Kịch bản đã được các thầy ở trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội sửa, chấm điểm cao và được giới thiệu về Hãng Phim truyện Việt Nam để sản xuất.

Ấy vậy mà khi đem về Hãng, nhà văn Lê Phương - người đảm nhiệm công tác biên tập, cứ bắt sửa đi sửa lại. Lần nào ông ấy cũng “bắt” Trịnh Thanh Nhã đọc to kịch bản của mình lên. 6 lần sửa là 6 lần nước mắt rơi. Đến lần thứ 6, bà nghĩ nếu lần này không được thì bà sẽ xé bản thảo và bỏ nghề. May sao, biên tập Lê Phương trả lời đúng 1 tiếng “được”.

Đến nay, sau 40 năm, biên kịch Trịnh Thanh Nhã cho rằng mình đã “may mắn” khi gặp được “ông” biên tập khó tính như vậy. Bà hiểu ra rằng, khi “buộc” phải tự đọc kịch bản lên, bà có thể tự nghe ngôn ngữ mình dùng, hình ảnh đã mô tả để xem có thuận không.

Chỉ thay đổi 1 chi tiết, cả bộ phim đã đi theo hướng khác

Trước đây, phim có tên là Truyện cổ tích cho tuổi 16, nhưng nhà văn Lê Phương đã sửa vì ông cho rằng về mặt nhịp chữ “mười sáu” nghe rất bế tắc nên đã đổi thành “mười bảy”. Tuy nhiên, ý nghĩa của việc thay đổi đó thể hiện sự trưởng thành hơn.

Người ta có câu “mười bảy bẻ gãy sừng trâu”, đánh dấu một bước trưởng thành của con người. Còn “truyện cổ tích” thì vẫn vậy thôi. Đối với biên kịch Trịnh Thanh Nhã, mối tình của bà mang đầy tính cổ tích. Khi bà biết rằng, có thể mình đã yêu thì chiến sĩ đó hy sinh rồi. Tức là bà biết tình cảm của mình khi đã mất đi. Vì vậy, nó mang đầy tính huyền ảo, nên bà đặt là Truyện cổ tích cho tuổi 17.

Những tưởng vượt qua 6 lần sửa kịch bản với nhà văn Lê Phương là mọi chuyện đã suôn sẻ, nhưng hành trình lên phim của Truyện cổ tích cho tuổi 17 chưa dừng lại ở đó. Biên kịch Trịnh Thanh Nhã trực tiếp gặp đạo diễn Xuân Sơn để bàn về kịch bản. Bà chia sẻ, phim giống với 80% kịch bản bà viết. Tuy chỉ có 1 chi tiết nhỏ mà thay đổi cả kịch bản đó là ở phân cảnh trong tiết học Văn của cô bé An.

An đang có vẻ không tập trung trong giờ thì cô giáo (nhân vật do NSND Hoàng Cúc đóng) gọi lên bảng và đặt câu hỏi: “Em hãy phân tích 1 đoạn thơ mà em thích nhất về hình ảnh anh giải phóng quân trong thơ ca chống Mỹ”.

Trong kịch bản, biên kịch Trịnh Thanh Nhã đang sử dụng bài Bài ca mùa xuân 61 nhưng sau đọc, đạo diễn Xuân Sơn cho rằng, có lẽ nó không hào sảng đến như thế, câu chuyện mang đầy tính bi kịch. Sau rất nhiều lần bàn bạc, đạo diễn Xuân Sơn đã sử dụng bài Cuộc chia ly màu đỏ - toàn bộ bộ phim đã đi theo hướng khá đặc biệt.

Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Tú từng định từ chối vào vai mẹ

Ngoài nhân vật chính là cô bé An (do diễn viên Lê Vi thủ vai), thì vai mẹ Thu (do Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Tú đóng) xuất hiện xuyên suốt từ đầu tới cuối phim. Thế nhưng, ít ai biết rằng, bà đã định từ chối vào vai này do cái bóng quá lớn từ phim Sao tháng tám với vai chị Nhu.

Vai diễn này đã để lại ấn tượng mạnh trong lòng khán giả và giành được nhiều giải thưởng danh giá.

Trong một lần đi trên phố Cổ Ngư (Hà Nội), nhà văn Lê Phương đã nghị Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Tú đóng một vai trong phim nhưng bà giao kèo với ông sẽ không đóng vai "vớ vẩn". Bởi lúc ấy, Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Tú đã có dự định sẽ đi học ngành Đạo diễn chứ không làm nghề diễn viên nữa.

Và rồi khi nhận vai, Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Tú đã rất thích. Từ đó, bà tìm tòi cách diễn để diễn tả được tâm trạng của nhân vật mẹ Thu trong phim. Bà đã sử dụng cách diễn “phản hành động”.

Ví như trong phân đoạn nhận tin con trai hy sinh, mẹ Thu trong phim đặt tay lên chiếc balo của con trai mình. Lúc đó, chỉ cần bật công tắc lên là có thể khóc nhưng bà buộc phải “kìm nén” lại. Diễn viên không khóc nhưng khiến khán giả xúc động, khóc… thế mới là thành công.

Chương trình "Cine7 - Ký ức phim Việt" với sự tham gia của Nghệ sĩ Nhân dân Thanh Tú và nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã về phim điện ảnh Truyện cổ tích cho tuổi 17 sẽ phát sóng vào 21h10 ngày 07/06 trên kênh VTV3.

Truyện cổ tích cho tuổi 17 phát hành năm 1985 đã như một làn gió mát thổi vào điện ảnh Việt Nam bằng lối kể chuyện giàu cảm xúc, không có mâu thuẫn gay gắt, không có xung đột, bộ phim xuất hiện hai đường dây giữa thực và hư. Câu chuyện tình yêu đầy mộng mơ của cô gái mới lớn được đặt trong khung cảnh thực của thời chiến với những nỗi đau và sự hy sinh.
Phim lấy bối cảnh ở Hà Nội, bắt đầu với sự xuất hiện của An, một cô bé 17 tuổi đầy mộng mơ, được nhiều “vệ tinh” theo đuổi. Khi ấy, những đoàn xe hành quân ra trận đi qua Thủ đô, các chiến sĩ trẻ mang theo cả những lá thư của mình, của đồng đội, nhờ người dân gửi về cho người thân.
Một lần, An nhặt được cánh thư của chiến sĩ tên Thái gửi về cho gia đình. Trong lúc mua tem để gửi thư đi theo địa chỉ, An gặp một người phụ nữ cũng vừa ở chỗ các chiến sĩ về. Thật tình cờ và bất ngờ khi lá thư rơi An nhặt được, chính là của con trai của người phụ nữ ấy, bà Thu.
Như tìm được niềm an ủi, An và bà Thu thân thiết với nhau. An mồ côi mẹ từ nhỏ, gia đình Thái lại chỉ duy nhất có mẹ còn ở nhà, mẹ Thái động viên cô viết thư cho Thái. Từ đây bắt đầu nảy sinh tình cảm của cô nữ sinh Hà Nội với người lính đang chiến đấu ngoài mặt trận. Nhưng khi đất nước hoà bình, phép màu đã không xảy ra… Thái mãi mãi không trở về.
Truyện cổ tích cho tuổi 17 là tác phẩm đầu tay của nhà biên kịch Trịnh Thanh Nhã, đạo diễn Xuân Sơn. Đây là bộ phim đã đạt Giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật năm 2017.
Tại Liên hoan phim Việt Nam lần 8, ngoài Giải thưởng Bông Sen Vàng dành cho phim truyện xuất sắc nhất, Truyện cổ tích cho tuổi 17 còn đạt các giải thưởng: Đạo diễn xuất sắc nhất, Biên kịch xuất sắc nhất, Quay phim xuất sắc nhất, Âm nhạc xuất sắc nhất.

×