Philippines và Indonesia có động thái mới về lúa gạo, Chủ tịch VFA đề xuất 3 vấn đề "nóng"

Là một trong những cường quốc xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới, ngành lúa gạo Việt Nam đang phải đối mặt với áp lực kép: Sự co hẹp của thị trường truyền thống và tình trạng kẹt vốn do chính sách hoàn thuế VAT. Đáng chú ý, giá lúa đang giảm xuống mức sâu trong nhiều năm, khiến nông dân thua lỗ.

Giá lúa đang giảm mạnh, doanh nghiệp xuất khẩu gạo bất an

Trao đổi với Dân Việt về tình hình xuất khẩu lúa gạo những ngày gần đây, ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) nói: "Khó khăn lớn nhất đang đè nặng lên các doanh nghiệp xuất khẩu gạo hiện nay chính là diễn biến bất lợi từ thị trường nhập khẩu.

Philippines, một thị trường truyền thống và quan trọng của gạo Việt Nam, đang tạm ngừng nhập khẩu và chưa rõ thời gian nào sẽ mở lại".

Cùng với đó, Indonesia cũng ngừng nhập khẩu gạo Việt Nam do quốc gia này có lượng dự trữ gạo kỷ lục và chính sách thu mua mạnh mẽ của chính phủ.

Theo ông Đỗ Hà Nam, nếu tình hình thị trường Philippines không được cải thiện trong thời gian tới, lượng gạo của vụ đông xuân sắp tới sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn hơn nữa.

Rõ ràng khi mặt hàng gạo thiếu đầu ra sẽ dẫn đến công suất sản xuất của doanh nghiệp bị ảnh hưởng, việc thu mua lúa của nông dân cũng sẽ chậm lại.

Một thực tế là giá lúa trong nước đang giảm rất nhanh, "đứng gần đáy rồi". Cụ thể, theo ông Nam, giá lúa người nông dân bán ra trước đây khoảng 7.000–8.000 đồng/kg, nay giảm chỉ còn khoảng trên 5.000 đồng/kg.

Mức giá như vậy khiến lợi nhuận của nông dân rất thấp. Cộng với tình trạng lũ lụt vừa qua cũng làm trầm trọng thêm khó khăn khi nhiều vùng lúa non gần như bị mất trắng.

Mặc dù dự kiến năm nay Việt Nam vẫn xuất khẩu được khoảng 8 triệu tấn gạo, giữ vững vị trí nhất nhì thế giới, song so với năm ngoái thì sẽ giảm khoảng 1 triệu tấn.

Nhìn về dài hạn, nguy cơ cạnh tranh đối với ngành lúa gạo Việt Nam ngày càng hiện hữu. Ông Nam cho biết, các nước láng giềng như Campuchia và Thái Lan cũng đã và đang sử dụng giống lúa của Việt Nam khá nhiều. Điều này tạo ra rủi ro cho Việt Nam vì các nước này sẽ dùng chính giống lúa của ta để cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Doanh nghiệp bị "kẹt" hàng trăm tỷ đồng vì chậm hoàn thuế

Khó khăn lớn tiếp theo là những vướng mắc trong chính sách hoàn thuế giá trị gia tăng đang tạo ra rào cản tài chính lớn, làm trầm trọng thêm khó khăn cho doanh nghiệp xuất khẩu nông sản nói chung và ngành gạo nói riêng.

"Theo tôi được biết, từ tháng 7 đến nay, khi áp dụng quy định thuế mới thì chưa có bất kỳ doanh nghiệp thành viên VFA nào được hoàn thuế. Đây là nguyên nhân khiến nguồn vốn của các doanh nghiệp bị tắc nghẽn nghiêm trọng.

Việc chậm hoàn thuế khiến số tiền vốn bị "om" rất lớn. Đối với các doanh nghiệp lớn trong ngành, số tiền này có thể lên tới hàng trăm tỷ đồng", ông Nam nói.

Chủ tịch VFA cũng tiết lộ: "Không chỉ doanh nghiệp ngành gạo đang bị "kẹt" vốn lớn mà tôi được biết, các doanh nghiệp cà phê cũng đang khổ sở. Thậm chí, số vốn bị "om" còn vượt xa vốn điều lệ của họ, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc quay vòng vốn".

Chính vì gặp khó khăn về dòng tiền nên doanh nghiệp không muốn tham gia mua tạm trữ lúa gạo, làm cho giá lúa gạo tại thị trường trong nước giảm mạnh.

Tuy nhiên, tín hiệu đáng mừng là mới đây, Bộ Tài chính đang dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế GTGT và đã có văn bản gửi đến các hiệp hội, doanh nghiệp đề nghị đóng góp ý kiến. Đại diện VFA bày tỏ hi vọng những vướng mắc, bất cập của Luật Thuế GTGT sẽ sớm được tháo gỡ, sửa đổi.

Đề xuất chính sách bảo hộ giá lúa và tăng cường hợp đồng Chính phủ

Trao đổi với Dân Việt, ông Đỗ Hà Nam cho rằng, trước những khó khăn chồng chất của doanh nghiệp xuất khẩu gạo và nông dân, Chính phủ cần tăng cường hỗ trợ giải quyết sớm vấn đề hoàn thuế VAT cho doanh nghiệp.

"Khi vốn được giải phóng, doanh nghiệp mới có thể tăng cường mua tạm trữ lúa gạo, từ đó giúp kéo giá lúa trong nước tăng lên. Ngoài nỗ lực của doanh nghiệp, Chính phủ cũng cần xem xét và đẩy mạnh các hợp đồng chính phủ (G2G). Các hợp đồng này đã từng được thực hiện thành công với Bangladesh hay Sri Lanka, song cần được mở rộng hơn nữa, đặc biệt với các nước châu Phi", Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam đề nghị.

Về chính sách dài hạn, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex kiêm Chủ tịch VFA cho rằng, Chính phủ cần có giải pháp bảo hộ ngành lúa gạo. Điều cốt lõi của chính sách lâu dài là làm thế nào giữ được giá lúa ổn định, đời sống người nông dân trồng lúa được đảm bảo. Thực tế hiện nay, nông dân trồng lúa vẫn đang gặp nhiều khó khăn nhất. Nếu giá lúa tiếp tục thấp, bà con sẽ phải đứng trước bài toán bỏ trồng lúa để chuyển sang cây trồng có lợi nhuận cao hơn.

"Nếu nhìn sang Nhật Bản hay Hàn Quốc, để nông dân có thể sống được với nghề, họ cần phải có sự hỗ trợ và bảo hộ của Nhà nước. Nếu không có sự bảo hộ, người nông dân Nhật Bản cũng không thể trồng lúa. Hiện giá gạo tại Nhật Bản đắt đến mức đóng thuế 400% rồi mà giá gạo Việt Nam vẫn còn rẻ hơn. Họ giữ chính sách bảo hộ không chỉ để đảm bảo đời sống cho người nông dân mà còn giữ vững an ninh lương thực quốc gia", ông Nam nói.

Từ góc nhìn của đại diện Hiệp hội, ông Nam nhận định, nông dân Việt Nam rất giỏi xoay sở. Trước kia bà con chủ yếu trồng lúa thường và khi tham gia xuất khẩu bị gạo giá thấp cạnh tranh gay gắt, bà con liền chuyển sang trồng các giống lúa chất lượng cao, làm ra gạo thơm như ST24, ST25, các giống gạo hạt dài... Điều đó giúp hạt gạo Việt Nam xuất khẩu lập mặt bằng giá mới. Nhưng nếu chúng ta không có chính sách hỗ trợ kịp thời, khi mà các nước đối thủ cũng trồng lúa thơm, lúa hạt dài thì Việt Nam lại rơi vào vòng luẩn quẩn, cuối cùng nông dân chịu thiệt lớn nhất...

×