Sen và quỳ, những sắc hương riêng

Những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở nông thôn như chúng tôi, chẳng ai xa lạ gì với sen quê. Cánh đồng mùa gặt, ngào ngạt hương sen chen hương lúa. Học trò ngang qua cánh đồng mùa gặt, đứa nào đứa nấy đều có chiếc mũ bằng lá sen đội trên đầu. Và có lẽ ở quê tôi, sen đích thị là sen, không bị nhầm lẫn với bất kỳ một loại hoa nào khác. Cho tới khi về sinh sống ở chốn Hà thành, tôi mới hiểu còn có một loại hoa giống hệt hoa sen, ấy là hoa quỳ. Mùi hương của quỳ không được đậm đà và tuổi thọ cũng không được lâu như hoa sen. Nhìn thoáng qua thì hai loài hoa này tương đối giống nhau, nhưng giữa chúng vẫn có những điều khác biệt. Chẳng hạn, hoa quỳ có búp nhọn và dài hơn sen, phía trên đầu bông vút nhọn lên, trong khi hoa sen cánh bầu hơn, đầu bông không quá dài và cánh hoa úp lên nhau dày, thành từng lớp rõ ràng. Quỳ khó nở róc được như sen, cánh hoa quỳ bó chặt và khẽ rung là rụng xuống. Hoa sen thì cánh hoa dẻo dai và khi nở thì nở bung thật to lộ ra đài sen, nhụy sen vàng óng ánh.

Để phân biệt sen và quỳ, có lẽ cách đơn giản nhất là dùng tay nắm nhẹ vào đám nụ còn chưa nở. Nếu là sen thì sẽ có cảm giác cái nụ dày và chắc nịch, còn hoa quỳ thì dường như rỗng, xốp hẳn ở bên trong. Tuy đều tỏa ra mùi hương, nhưng hoa sen thơm dịu dàng, còn quỳ thì có mùi hắc hơn.

Chuyện thoạt nghe có phần hơi quá, nhưng một chị bạn của tôi sau khi nghe chuyện về sen và quỳ đã phải thốt lên: "Hóa ra gần 50 năm nay sống tại Hà Nội, mà bây giờ mới nghe nói có loại hoa giống hệt hoa sen…”.

Và sự thực là ở Hà Nội, kiếm được hoa sen xịn không dễ. Vì ít người phân biệt được sen với quỳ, nên người bán cũng chẳng bao giờ khai rằng họ đang bán quỳ với giá bán hoa sen. Một buổi sáng đẹp trời, gặp chị hàng hoa gánh ngang qua ngõ, tôi hỏi: quỳ trắng chị bán bao nhiêu? Chị hơi sững lại một chút rồi tay thoăn thoắt bó hoa, miệng cười đon đả: "Không có sen, cắm tạm hoa quỳ cũng được. Chơi hoa cốt ở tấm lòng…”