Sốc: Lãi suất tiết kiệm được đề xuất hạ về 0%/năm

Trong văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Ban Kinh Tế Trung ương ngày 22/6, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính (VAFI) nêu đề xuất với nội dung hạ dần lãi suất tiền gửi VND về mức 0%/năm.

Theo VAFI, hiện nay nhiều nước Âu - Mỹ, các nước Đông Âu, các nền kinh tế phát triển đều có mức lãi suất tiền gửi nội tệ, ngoại tệ 0%/năm, thậm chí, có một số nước còn duy trì lãi suất âm (thu phí tiền gửi).

VAFI cho rằng chính sách này nhằm bảo đảm lãi suất cho vay cực thấp (2-5%), qua đó kích thích hệ thống doanh nghiệp và thị trường chứng khoán phát triển, bảo đảm an sinh xã hội cho người thu nhập thấp.

Đề xuất của VAFI là rất “sốc” khi gửi tiết kiệm vẫn là một kênh đầu tư được nhiều người dân lựa chọn

VAFI cũng dẫn chứng ngay một số nước trong khu vực Đông Nam Á như Thái Lan, Philippines, Malaysia, Singapore cũng đã áp dụng lãi suất tiền gửi ngắn hạn cho đồng nội tệ ở mức 0% còn lãi suất tiền gửi dài hạn trong khoảng 0,2-0,7%/năm.

Trong khi đó, tại Việt Nam, lãi suất tiết kiệm VND trong ngắn và trung hạn đang ở mức 3,5-6,2%. Theo VAFI, mức này "rất cao" so với các nước nói trên và dẫn đến lãi suất cho vay cũng gấp 2-3 lần.

“Đây là một bất lợi lớn cho cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam cũng như đông đảo người tiêu dùng thuộc đối tượng thu nhập thấp và trung bình”, văn bản của VAFI nhấn mạnh.

Lý giải lãi suất và lãi vay tại Việt Nam neo ở mức cao, VAFI cho rằng có nguyên nhân cơ bản là Việt Nam chưa có được hệ thống giải pháp để hướng dòng tiền tiết kiệm và dòng tiền nhàn rỗi vào các kênh đầu tư có lợi cho nền kinh tế thay vì thị trường bất động sản hay ngoại tệ. 

Theo đánh giá của VAFI, thời gian qua, NHNN đã có  giải pháp để hạ thấp lãi suất tiền gửi tiết kiệm so với trước kia. Mặt tích cực của giải pháp này là làm cho gửi tiền tiết kiệm không còn hấp dẫn và đã xuất hiện dòng tiền khổng lồ đổ vào thị trường chứng khoán (TTCK).

Tuy nhiên, dòng tiền nhàn rỗi lớn cũng đổ vào thị trường bất động sản, đẩy giá đất tăng mạnh và nguy cơ gây khó khăn cho phát triển kinh tế cũng như tạo rào cản thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Giá đất tăng còn tác động tiêu cực tới an sinh xã hội khi hàng triệu người lao động khó có khả năng mua được một ngôi nhà cho chính mình và mặt không tích cực này sẽ cản trở mạnh khả năng hạ lãi suất tiền gửi, và như vậy dư địa hạ lãi suất cho vay tín dụng là không còn nhiều.

Tuy nhiên, VAFI cho rằng, Việt Nam có nhiều tiền đề khách quan vững chắc để hạ nhanh lãi suất tiền gửi về 0% như Chính trị ổn định, tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định, xuất khẩu hỗ trợ thu ngoại tệ lớn, dự trữ ngoại hối tăng mạnh, hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán thời gian qua đều tăng trưởng mạnh bất chấp dịch Covid-19,...

Để có thể hạ dần lãi suất gửi tiết kiệm về 0%/năm như đề xuất VAFI cũng đưa ra một loạt giải pháp, trong đó nhấn mạnh đề nghị Bộ Tài chính khẩn trương xây dựng Luật Thuế tài sản theo hướng hạn chế mạnh dòng tiền đầu cơ chảy vào thị trường bất động sản, đồng thời kiểm soát chặt để không cho tăng giá đất.

Theo VAFI, có thể áp dụng thu thuế tài sản lũy tiến từ căn nhà thứ hai trở đi với phương châm ban đầu thu ở mức thấp đủ để ngăn ngừa dòng tiền đầu cơ sau đó tăng dần như thông lệ các nước. Giải pháp này được cho là điều kiện tiên quyết để hạ nhanh lãi suất tiền gửi tiết kiệm.

Hiệp hội này cũng đề nghị hướng mạnh dòng tiền nhàn rỗi chảy mạnh vào thị trường trái phiếu với lãi suất huy động thấp, ở mức dưới 2%/năm và như vậy hệ thống ngân hàng sẽ huy động được nguồn vốn khổng lồ với kỳ hạn dài để làm cơ sở cho vay trung hạn, dài hạn với lãi suất cho vay thấp dưới mức 5%/năm.

Khi lãi suất tiền gửi đã giảm mạnh, để phòng trường hợp một phần dòng tiền nhàn rỗi đầu cơ ngoại tệ thì NHNN cần ban hành chính sách thu phí tiền gửi ngoại tệ ở một mức nhất định nhằm đảm bảo chính sách tỷ giá ổn định và không làm mất cân đối kinh tế vĩ mô.

Theo VAFI, cần kiểm soát chặt thâm hụt ngân sách hàng năm. Khi đại dịch Covid-19 đi qua, tỷ lệ thâm hụt ngân sách và nợ công cần giảm dần để tăng cường tiềm lực tài chính quốc gia, đủ sức đương đầu với mọi cuộc khủng hoảng có thể diễn ra trong tương lai.

VAFI cũng đề xuất hệ thống ngân hàng trong nước cần tiếp tục được củng cố theo hướng loại bỏ ngân hàng yếu kém, cải thiện cơ cấu cổ đông bằng việc tăng cường cổ đông tổ chức, cổ đông chiến lược thật sự, hạn chế dần tình trạng ngân hàng thuộc sở hữu của một tập đoàn và phải ngăn ngừa tình trạng tham nhũng trong bất kỳ ngân hàng nào.