Băn khoăn khi Trung Nam group xây dựng hệ thống truyền tải điện ở Bình Thuận từ 10/2020

Nêu quan điểm về Luật Điện lực, đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Vũ Thị Lưu Mai, đoàn đại biểu Hà Nội cho biết, sửa đổi Luật Điện lực là cần thiết, nhằm cụ thể hóa Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị theo đó cho phép khối tư nhân tham gia truyền tải điện.

Tuy nhiên, thể chế hóa như thế nào cho đúng và thể chế hoác thế nào cho phù hợp với thực tế là việc cần cân nhắc cho thận trọng đảm bảo tính hợp lý, khả thi, đảm bảo hài hòa lợi ích của người dân, doanh nghiệp và nhà nước – theo ĐBQH.

Trước khi đi vào các đề xuất cụ thể, đại biểu Mai nhắc đến tính nghiêm minh trong thực thi pháp luật.

"Ngày hôm nay, Quốc hội mới bàn đến việc nên hay không nên cho phép khối tư nhân tham gia xây dựng hệ thống truyền tải điện, tuy nhiên trước đó ngay khi chưa có Nghị quyết 55, một doanh nghiệp tư nhân đã tham gia xây dựng hệ thống truyền tải điện đó là doanh nghiệp Trung Nam Group vào tháng 10/2020 đã khánh thành đường dây hơn 17.000 km đường dây 500 KV từ tỉnh Ninh Thuận đến tỉnh Bình Thuận.

Tôi nghĩ rằng, những đóng góp của doanh nghiệp là đáng trân trọng nhưng chúng ta phải ý thức được rằng hiện nay yêu cầu cấp bách của nhà nước pháp quyền và Nghị quyết của Đảng là định hướng vô cùng quan trọng, cần thiết phải được thể chế hóa bằng pháp luật mới được áp dụng và việc áp dụng trước đó là chưa phù hợp pháp luật", bà Mai nhấn mạnh.

Vấn đề tiếp theo bà Mai đề cập đó là liên quan đến phạm vi mở cửa. Dự thảo luật quy định Nhà nước thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia đầu tư xây dựng lưới đường truyền tải. Nhà nước vận hành lưới điện truyền tải trừ lưới điện do các thành phần kinh tế ngoài nhà nước đầu tư xây dựng.

ĐBQH cho rằng quy định như trên là chưa rõ về mặt nội dung chưa phân định cụ thể giữa phạm vi độc quyền, không độc quyền có thể sẽ dẫn đến tùy tiện trong áp dụng. Vì vậy, bà Mai đề nghị quy định cụ thể 3 nội dung.

Thứ nhất, cần phân định truyền tải nào các thành phần kinh tế tư nhân được đầu tư xây dựng, vận hành và loại nào do Nhà nước

Hai là, cần quy định rõ về mặt thẩm quyền quyết định lựa chọn chủ đầu tư.

Ba là, quy định cụ thể trách nhiệm của từng chủ thể đầu tư trong quá trình vận hành, trách nhiệm quản lý nhà nước, trách nhiệm trách nhiệm của doanh nghiệp được phép đầu tư.

Về tính an toàn của hệ thống, theo dự thảo luật sau khi đầu tư xây dựng, tư nhân có thể tham gia vận hành. Điều này dẫn tới việc trong cùng một hệ thống sẽ có những chủ thể vận hành khác nhau. Tham khảo ý kiến của các chuyên gia cho thấy, lưới điện truyền tải cần phải có sự điều hành thống nhất, đặc biệt là với trình độ quản lý của Việt Nam hiện nay, nếu không thận trọng sẽ dẫn tới mất an toàn hệ thống. Vì vậy, ĐHQH đề nghị Chính phủ cần cân nhắc thận trọng, tránh hậu quả sau này.

Về giá điện, theo tờ trình có nêu việc tư nhân hóa có thể dẫn tới giá điện có lúc rất cao, vì vậy cần phải có những đánh giá về tác động để đảm bảo bình ổn giá, không tác động tới người tiêu dùng.

Về hạch toán và định giá chuyển giao. Theo dự thảo luật, sau khi nhà đầu tư tư nhân đầu tư xong có thể chuyển giao cho nhà nước quản lý, vận hành. Tuy nhiên, cơ chế chuyển giao, phương pháp định giá chưa được quy định cụ thể trong dự thảo luật. Lưới điện truyền tải là một trong những loại tài sản, và trong thời gian qua có tình trạng định giá chưa chính xác dẫn tới thiệt hại rất lớn cho nhà nước.

Về lựa chọn nhà đầu tư, để đảm bảo công khai minh bạch,cạnh tranh bình đẳng phải xây dựng cơ chế cụ thể.

"Cuối cùng, từ chính sách, chủ trương và thực tiễn là cả một khoảng cách. Để pháp luật thực sự đi vào cuộc sống thì rất cần thiết phải có những quy định cụ thể, kín kẽ đảm bảo hiệu quả quản lý và trong trường hợp chúng ta chưa chuẩn bị chặt chẽ, đồng bộ thì có thể nghiên cứu và lùi lại trình Quốc hội vào kỳ hợp sau", đại biểu Vũ Thị Lưu Mai nhấn mạnh.

Đồng tình, ĐBQH Trần Quang Minh (đoàn Quảng Bình) cho rằng, việc xây dựng hệ thống truyền tải với sự cho phép tư nhân tham gia sẽ nâng cao vai trò của kinh tế tư nhân. Đồng thời, xã hội hóa huy động mọi nguồn lực sẽ hỗ trợ phát triển nhanh chóng hệ thống truyền tải. Theo đại biểu này, nếu nhà nước quản lý tốt sẽ không ảnh hưởng tới an ninh năng lượng, mà còn có lợi cho dân. Chính vì thế, cần phải có quy hoạch mạng lưới điện truyền tải rõ ràng, quy định công đoạn nào là độc quyền của Nhà nước, công đoạn nào là tư nhân có thể tham gia xã hội hóa.