Thanh tra Chính phủ "điểm" loạt sai phạm tại Dự án Nhà máy Nhiệt điện Thái Bình 2

Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 được Thủ tướng giao Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN) làm đầu mối đầu tư từ năm 2008.

Sai phạm từ khâu thẩm định phê duyệt dự án

Theo kết luận, việc thẩm định quyết định phê duyệt dự án có nhiều sai phạm. Trước ngày 1/8/2010, dự án được chia làm hai dự án, là công trình quan trọng quốc gia, do đó thẩm quyền thẩm định, phê duyệt đầu tư thuộc Thủ tướng, sau khi được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư. 

Tuy nhiên dự án chưa được Quốc hội thông qua, Hội đồng quản trị PVN (Tập đoàn dầu khí Việt Nam) căn cứ trên công văn do Phó thủ tướng ký và hồ sơ thẩm định dự án của PVN để phê duyệt là không đúng quy định theo Luật Xây dựng năm 2003.

Thanh tra Chính phủ cho rằng, trách nhiệm này thuộc về PVN, Bộ Công Thương, các cơ quan, đơn vị và cá nhân trong việc tham mưu, đề xuất, chỉ đạo quyết định đầu tư dự án.

Trong khi đó, quá trình đầu tư dự án điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 31.500 tỷ đồng lên gần 41.800 tỷ đồng do việc điều chỉnh hợp đồng EPC không đúng theo quy định của Chính phủ. "Như vậy, việc điều chỉnh tổng mức đầu tư trên 10.700 tỷ đồng là sai quy định", kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu.

Ngoài ra, Thanh tra Chính phủ còn chỉ ra về thông qua chủ trương đầu tư và quyết định đầu tư Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 có nhiều sai phạm.

Theo đó, mặc dù chưa xác định các điều kiện để được chỉ định thầu đối với Gói thầu EPC Dự án theo quy định của pháp luật nhưng PVN đã đề xuất, được Bộ Công Thương đồng ý, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, ủy quyền cho Hội đồng quản trị PVN quyết định việc chỉ định thầu Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2.

PVN chưa xác định các điều kiện để được chỉ định thầu đối với Gói thầu EPC Dự án, chưa thực hiện đầy đủ các thủ tục theo quy định nhưng ngày 18/6/2010 Hội đồng quản trị PVN đã đồng ý về chủ trương giao PVC thực hiện gói thầu EPC Dự án theo hình thức chỉ định thầu.

Trong khi đó, đến thời điểm được chỉ định thầu, PVC chỉ thực hiện xây dựng công trình dân dụng, hạ tầng, tuyến ống dẫn khí... và thi công một số hạng mục của một số nhà máy Nhiệt điện..., chưa làm Tổng thầu EPC các dự án lớn tương tự như Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, hồ sơ năng lực của PVC chưa đáp ứng hồ sơ yêu cầu để thực hiện gói thầu EPC, nhưng PVN vẫn chỉ định PVC làm tổng thầu EPC.

Sau khi ký kết hợp đồng Tổng thầu EPC, PVC đã thực hiện không đúng cam kết là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến Dự án chậm tiến độ, phát sinh tăng chi phí, trong đó có chi phí trả lãi tiền vay từ năm 2016 đến 2019 là 81,867 triệu USD. 

Chuyển Kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương

Thanh tra Chính phủ cũng đã chỉ ra sai phạm trong việc bổ sung Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 vào danh mục các dự án nguồn điện cấp bách để được thực hiện theo cơ chế. Theo đó, các dự án điện cấp bách là các dự án đáp ứng tiêu chí sau: Dự án nguồn và lưới điện cần phải đưa vào vận hành gấp để chống quá tải cho một khu vực nào đó của lưới điện hoặc để bù đắp lượng công suất nguồn điện thiếu hụt do chậm tiến độ của các dự án điện khác.

Tuy chưa làm rõ việc đáp ứng tiêu chí của Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 để bổ sung vào danh mục các dự án cấp bách được quy định nhưng PVN đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ bổ sung Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 vào danh mục các dự án nguồn và lưới điện cấp bách giai đoạn 2013-2020 với lý do: những khó khăn trong việc triển khai dự án, dẫn đến nguy cơ không đáp ứng đúng tiến độ phát điện, khó khăn trong đảm bảo an ninh năng lượng điện.

Trên cơ sở đề xuất của PVN và Bộ Công Thương, ngày 23/5/2014 Phó Thủ tướng Chính phủ có Văn bản số 737/TTg-KTN đồng ý bổ sung dự án vào danh mục dự án cấp bách giai đoạn 2013-2020 và được áp dụng cơ chế, chính sách theo Quyết định số 2414/QĐ-TTg ngày 11/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ.

"Việc tham mưu, đề xuất đưa Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 vào danh mục các dự án nguồn điện cấp bách giai đoạn 2013-2020 như trên là thực hiện không đúng, trách nhiệm thuộc PVN, Bộ Công Thương, các cơ quan, đơn vị và cá nhân trong việc tham mưu, đề xuất, chỉ đạo đưa Dự án NMNĐ Thái Bình 2 vào danh mục các dự án nguồn điện cấp bách", kết luận nêu.

Cũng theo Thanh tra Chính phủ, Hợp đồng ký giữa PVN và PVC là hợp đồng trọn gói, giá hợp đồng không thay đổi với khối lượng các công việc thuộc phạm vi hợp đồng đã ký kết, trừ trường hợp khối lượng nằm ngoài phạm vi công việc phải thực hiện theo thiết kế và chỉ được điều chỉnh giá theo quy định.

Trong quá trình thực hiện hợp đồng EPC, PVN đã điều chỉnh Tổng mức đầu tư (lần 2) là 41.799.131 triệu đồng, theo đó giá trị hợp đồng tạm tính trước thuế VAT là 948.644.684 USD và 10.709.879 triệu đồng, tăng 27,708 triệu USD và 4.835.697 triệu đồng (tương đương tăng 5.456.780 triệu đồng, tỷ giá 1USD = 22.415 VND), chủ yếu do điều chỉnh khối lượng, đơn giá thuộc phạm vi Hợp đồng EPC đã ký là không đúng quy định.

Tuy nhiên, Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 chưa đáp ứng các tiêu chí là dự án cấp bách giai đoạn 2013-2020  nên hợp đồng không được phép điều chỉnh.

Như vậy, việc PVN điều chỉnh giá gói thầu EPC tăng 5.456.780 triệu đồng là không tuân thủ hợp đồng EPC đã ký. Khi ký Hợp đồng EPC số 9256/HĐ-DKVN ngày 11/10/2011 thì Thiết kế kỹ thuật (TKKT) Dự án đã được PVN (Chủ đầu tư) thực hiện trước đó và đưa vào hồ sơ yêu cầu khi chỉ định PVC là Tổng thầu EPC dự án. Theo kết quả thẩm tra của Tư vấn PECC2 thì Thiết kế kỹ thuật Dự án thiếu khối lượng, phải bổ sung tăng khối lượng khi thi công Dự án với số tiền tăng thêm 4.613.000 triệu đồng. 

Trách nhiệm thuộc PVN, Bộ Công Thương, các cơ quan, đơn vị cá nhân trong việc tham mưu, đề xuất, chỉ đạo và điều chỉnh giá Hợp đồng EPC Dự án. 

Thanh tra Chính kết luận Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2 có những tồn tại, vi phạm như đã nêu tại Kết luận thanh tra; để khắc phục những tồn tại, vi phạm, tránh lãng phí tiền vốn của Nhà Nước đầu tư vào Dự án này, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ tiếp tục cho thực hiện kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại cuộc họp Thường trực Chính phủ về việc xử lý vướng mắc liên quan tới Dự án nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2, sớm đưa Dự án vào hoạt động.

Đồng thời, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ, Chỉ đạo các bộ, ngành liên quan theo thẩm quyền tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định pháp luật đối với các cơ quan, đơn vị, tổ chức, cá nhân có những vi phạm, khuyết điểm nêu tại Kết luận thanh tra. 

Thanh tra Chính phủ chuyển Kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương Đảng để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với tổ chức, cá nhân có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm được nêu tại Kết luận thanh tra.