Bình luận
0
Chính sử nước ta, bộ “Khâm định Việt sử thông giám cương mục” do Quốc sử quán triều Nguyễn soạn, nhấn mạnh sự lạm quyền của chúa Trịnh bằng dòng ghi chép: “Tháng 10, mùa đông, Trịnh Sâm tự ý mở thịnh khoa thi Hương, thi Hội”.
Chúa lấn quyền vua
“Thịnh khoa” tức là ân khoa, là khoa thi được đặc cách mở riêng để chọn hiền tài theo ý nhà vua. Theo chế độ thi cử thời phong kiến, các khoa thi Hương, thi Hội đã có từng năm nhất định, nhưng năm nào vua chúa có sự vui mừng gì đó, thì gia ân mở thêm một khoa gọi là ân khoa. Trước đó, chúa Trịnh định mở ân khoa, nhưng chưa quả quyết cử hành, đến năm đó chúa Trịnh Sâm tự mở khoa thi gọi là “thịnh khoa”. Chú thích của các sử gia triều Nguyễn có ý chê trách việc chúa Trịnh Sâm có ý xâm lấn cả ân điển về thi cử của vua nhà Lê.
Sách “Cương mục” viết chi tiết về khoa thi này: “Sâm tự nhận công đức ngày càng lừng lẫy, hạ lệnh mở thịnh khoa thi Hương, thi Hội; thi Hương vào tháng 10, thi Hội vào tháng 11”.
Còn văn khắc trên tấm bia đề danh tiến sĩ khoa Kỷ Hợi niên hiệu Cảnh Hưng năm thứ 40 đời vua Lê Hiển Tông (1779) tại Văn Miếu, (Hà Nội) mô tả chi tiết: “Năm Kỷ Hợi, Hoàng đế ở ngôi chẵn 40 năm, long thể an khang vui mạnh, hằng chính đạo thường. Thực nhờ Đại nguyên soái Thống quốc chính Thượng sư Tĩnh vương (Trịnh Sâm) sửa sang trị giáo, đào tạo nhân tài. Mùa đông năm ấy, đặc biệt mở khoa thi Hội cho các cống sĩ trong nước tại lầu Ngũ Long”.
Phụ trách trường thi là Quốc cữu Đề đốc Viêm Quận công Nguyễn Trọng Viêm làm Đề điệu (tức Chánh chủ khảo), Nhập thị hành Tham tụng Hình bộ, Tả Thị lang Thư lại bộ, Hữu Thị lang kiêm Quốc tử giám Tư nghiệp Tứ Xuyên hầu Phan Trọng Phiên làm Tri Cống cử. Các quan Thiêm sai Phủ liêu Tri Công phiên Hàn lâm viện Thị giảng Nguyễn Duy Hoành, Thiêm sai Phủ liêu Tri Hộ phiên Hàn lâm viện Hiệu lý Dương Trọng Khiêm làm Giám thí.
Khoa thi lấy trúng cách tứ trường là bọn Phạm Nguyễn Du gồm 15 người tất cả.
Mùa xuân năm sau, năm Canh Tý (1780) mới diễn ra kỳ Điện thí, tức thi Đình. Chúa Trịnh tới phủ đường đích thân ra đề thi văn sách. Chúa sai Nhập thị hành Tham tụng Binh bộ Tả Thị lang Thư Lại bộ, Tả Thị lang kiêm Quốc tử giám Tế tửu Liên Khê hầu Vũ Miên giữ quyển, bề tôi là Phiên duyệt quyển.
Kết quả, chúa cho hai người Lê Huy Trâm, Phạm Nguyễn Du đỗ Tiến sĩ xuất thân, bọn Phạm Quý Thích 13 người đỗ đồng tiến sĩ xuất thân, cao thấp khác nhau. Sau đó, chúa Trịnh sai Bộ Công khắc đá đề tên dựng tại nhà Thái học ở Văn Miếu.
Theo chế độ cũ, về việc thi đình, nhà vua thân hành ra sách văn thi cống sĩ ở sân rồng, người nào trúng cách thì cho truyền lô báo tên và yết tên vào bảng vàng. Khoa này, Trịnh Sâm cho người trúng cách cũng theo chế độ cũ, trước hết vào thi đình, nhưng văn bài không đưa nhà vua phê duyệt. Đến hôm sau, lại hạ lệnh đến thi ở Phủ chúa, rồi căn cứ vào bài đối sách tại phủ đường để định sự đỗ cao, đỗ thấp.
Người ấn hành Truyện Kiều
Đỗ đầu kỳ thi này là Lê Huy Trâm và Phạm Nguyễn Du đạt danh vị Đệ nhị giáp tiến sĩ xuất thân (sau gọi là Hoàng
| Khi Chúa Trịnh Sâm cử tướng Hoàng Ngũ Phúc mang quân vào đánh chúa Nguyễn ở Nam Hà, chiếm được vùng Thuận Hóa năm 1774, Phạm Nguyễn Du nhận lệnh vào giúp việc cho viên tướng này. |
giáp). Ông Lê Huy Trâm quê ở xã Bối Khê huyện Thanh Oai phủ Ứng Thiên trấn Sơn Nam (nay là Hà Nội), khi đi thi là nho sinh trúng thức, đỗ năm 38 tuổi.
Thời Lê, ông làm quan Hàn lâm viện Thị độc. Sau thời Tây Sơn, đến thời Nguyễn, ông lại ra làm quan, được bổ chức Học sĩ và Đốc đồng xứ Kinh Bắc.
Phạm Nguyễn Du (1740 - 1786) quê ở xã Đặng Điền huyện Chân Phúc phủ Đức Quang (nay là huyện Nghi Lộc), Nghệ An. Trong khoa thi Hương năm 1773, ông từng đỗ Đầu xứ, được bổ Văn chức, đỗ kỳ thi Tứ trọng, các bài thi do vua ra bài đều đỗ đầu, được vào hầu giảng hàng ngày, từng được bổ các chức Huyện Tự viên lang, Thiêm phó tiến triều, Cai đạo, Thiêm sai Tri Hình phiên, Hàn lâm viện Hiệu thảo, kiêm Quốc sử Toản tu.
Năm 1779, trong kỳ thịnh khoa này, ông thi đỗ lúc đã 40 tuổi. Ở trường hai, trường bốn và ứng chế ông đều đỗ đầu.
Theo sách “Lịch triều tạp kỷ”, Phạm Nguyễn Du lấy chị ruột của Quận Bằng Nguyễn Hữu Chỉnh, nhân vật khuấy đảo lịch sử nước nhà trong giai đoạn cuối triều Lê mạt, đầu triều Tây Sơn. Khi quân Tây Sơn ra Bắc lần đầu năm 1786, ông lánh vào rừng rồi mất cùng năm đó, lúc 47 tuổi, được đưa về gần nhà mai táng. Ông từng tham gia biên soạn bộ “Đại Việt sử ký tục biên” và có nhiều tác phẩm văn thơ như “Đoạn trường lục” (thơ khóc vợ), “Nam hành ký đắc tập”, “Độc sử si tập”. Ông được công nhận là danh nhân của tỉnh Nghệ An.
Phạm Quý Thích (1759-1825) là người xã Lương Đường, huyện Đường An (nay là huyện Bình Giang tỉnh Hải
| Chính Phạm Quý Thích là người đã lo ấn hành quyển Truyện Kiều để nhân dân được thưởng thức. Ông mất năm 1825, thọ 65 tuổi. Ở quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh hiện có con đường mang tên ông. |
Dương), trú quán ở phường Báo Thiên huyện Thọ Xương (nay thuộc quận Hoàn Kiếm, Hà Nội). Thời Lê, ông làm quan Thiêm sai Tri Công phiên, Đông các Hiệu thư. Thời Tây Sơn, ông đi ở ẩn. Thời Gia Long, ông được bổ chức Thị trung học sĩ, rồi được bổ Đốc học phủ Hoài Đức, tước Thích An hầu. Sau ông cáo quan về quê nghỉ.
Năm Minh Mạng thứ 2 (1821), nhà vua có chỉ tuyên triệu Phạm Quý Thích vào kinh đô Phú Xuân, nhưng ông đang ốm nên từ chối. Sau đó, ông chuyên việc dạy học ở quê nhà, học trò của ông rất đông, trong đó có các trí thức tên tuổi như Nguyễn Văn Lý, Nguyễn Văn Siêu, Bà Huyện Thanh Quan Nguyễn Thị Hinh, Vũ Tông Phan, Nguyễn Văn Lữ, Chu Doãn Trí, Phạm Hội...
Phạm Quý Thích để lại nhiều tác phẩm văn thơ như “Thảo Đường thi nguyên tập”, “Lập Trai văn tập”, “Thiên Nam long thủ liệt truyện” (Liệt truyện những người đỗ Trạng nguyên của nước Nam), “Chu Dịch vấn đáp toát yếu”.
Ông là bạn thân của danh sĩ Nguyễn Du và là người đầu tiên đem Truyện Kiều ra bình phẩm với học trò, làm bài thơ “Đoạn trường tân thanh đề từ” (thường gọi là Tổng vịnh Truyện Kiều), với những câu thơ xuất sắc, đánh giá cao tác phẩm này là “Nhất phiến tài tình thiên cổ luỵ/Tân Thanh đáo để vị thuỳ thương”, dịch nghĩa là: “Vì một mảnh tài tình mà ngàn năm còn luỵ/Tác phẩm Tân Thanh này vì ai mà thương cảm đau lòng”.
Chính Phạm Quý Thích là người đã lo ấn hành quyển Truyện Kiều để nhân dân được thưởng thức. Ông mất năm 1825, thọ 65 tuổi. Ở quận Tân Phú, TP.HCM hiện có con đường mang tên ông.
Các tiến sĩ khác của kỳ thi này đều được bổ nhiệm vào các chức quan văn trung cao cấp, như Nguyễn Đường, từng làm Phó sứ sang nhà Thanh, Trung Quốc, hay Phan Huy Bá, là cháu gọi danh sĩ Phan Huy Ích là chú, từng giữ chức Đốc đồng Sơn Tây, Thiêm sai Tri Công phiên...
Với con số may mắn hôm nay 20/12, hoàn hảo nhất là con giáp tuổi Dần-Mão-Thìn, trong khi con giáp tuổi Tỵ, Thân khá chật vật.
Chia sẻ
Văn khấn mùng 1 tháng 11 Âm lịch 2025 giúp gia chủ cầu được ước thấy, công việc phát đạt, gia đình may mắn, tài lộc tăng tiến.
Chia sẻ
Địa ốc Hoàng Quân (HQC) vừa thua kiện trong tranh chấp hợp đồng mua bán nhà với khách hàng, buộc phải bàn giao nhà thô và bồi thường gần 800 triệu đồng. Diễn biến này diễn ra trong bối cảnh doanh nghiệp đang tái cơ cấu nợ và chịu áp lực tài chính.
Chia sẻ
Sau đó, tôi đã dạy lại bài học này cho con gái mình!
Chia sẻ
Cán bộ chiến sĩ đảo Song Tử Tây, tỉnh Khánh Hòa vừa tiến hành chuẩn bị sắp xếp vị trí nơi ăn, ngủ cho ngư dân, tiến hành khám bệnh, cấp phát thuốc cho các ngư dân Đà Nẵng bị gặp nạn trên biển.
Chia sẻ
Nhiều người chỉ đến ông Thọ trong Tam Đa là một vị thần tiên, ban phát tuổi thọ và sức khỏe cho con người, nhưng ít ai biết đến thân thế thật sự của ông Thọ trong lịch sử.
Chia sẻ
Giới chức quốc phòng châu Âu ngày càng lo ngại trước việc Nga lợi dụng các kẽ hở của luật hàng hải quốc tế để tiến hành hoạt động do thám, phá hoại và gây bất ổn cho NATO, trong khi phương Tây gần như không có công cụ pháp lý hiệu quả để ngăn chặn, theo Telegraph.
Chia sẻ
Nhằm tăng thêm chuỗi sản phẩm du lịch đêm, tối 19/12, Sở Du lịch Hà Nội phối hợp với UBND phường Cửa Nam khai mạc chuỗi hoạt động “Hà Nội Đẹp Sound” tại Phố Sách.
Chia sẻ
Tối 19/12, tại Quảng trường 7/5, tỉnh Điện Biên long trọng tổ chức khai mạc Lễ hội ném còn ba nước Việt Nam - Lào - Trung Quốc, lần thứ 9.
Chia sẻ
Chu Nguyên Chương không tuyệt diệt dòng họ Minh Ngọc Trân, mà phong Minh Thăng làm Quy Nghĩa Hầu, rồi buộc toàn bộ gia tộc di cư sang Cao Ly, nhằm loại bỏ mối họa chính trị nhưng vẫn giữ danh nghĩa khoan dung.
Chia sẻ
Việc Ukraine phản công và giải phóng thành phố chiến lược Kupiansk ở tỉnh Kharkov được cho là đã giáng một đòn mạnh vào Nga giữa lúc Tổng thống Mỹ Donald Trump đang ra sức thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình để chấm dứt xung đột, theo Euromaidanpress.
Chia sẻ
Chiều 19/12, tại Trụ sở Trung ương Đảng, đồng chí Trần Cẩm Tú, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư, Trưởng Tiểu ban Tổ chức phục vụ Đại hội XIV của Đảng chủ trì họp Thường trực Tiểu ban để rà soát công tác tổ chức phục vụ Đại hội và nhiệm vụ từ nay đến Đại hội XIV của Đảng.
Chia sẻ
Gia đình "lá chắn thép" của U22 Việt Nam bày 70 mâm cỗ đãi hàng xóm; Roy Keane khuyên Mainoo ở lại; M.U quyết chiêu mộ Antoine Semenyo; Messi được con trai út tỷ phú Ấn Độ tặng quà “khủng”; Georgina Rodriguez tiết lộ mối quan hệ với Ronaldo.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Quang Vinh, Giám đốc Công an tỉnh Cao Bằng được Chủ tịch nước thăng cấp bậc hàm từ Đại tá lên Thiếu tướng.
Chia sẻ
Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam vừa tổ chức Hội nghị hiệp thương, thống nhất phân bổ cơ cấu, thành phần, số lượng 25 người được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XVI, bảo đảm tính đại diện, dân chủ và vai trò khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Chia sẻ
Phi hành đoàn trực thăng Mi-24 của Ukraine, gồm phi công và sĩ quan điều khiển vũ khí, đã tử trận trong một nhiệm vụ chiến đấu, thông báo của Lữ đoàn Không quân Lục quân số 12 của Ukraine ngày 18/12 cho biết.
Chia sẻ
Sáng 19/12, Tập đoàn Hòa Phát tổ chức Lễ khởi công Dự án Nhà máy Sản xuất Ray và Thép đặc biệt Hòa Phát Dung Quất. Dự án nằm trong chiến lược sản xuất các dòng thép công nghệ cao của Tập đoàn, sử dụng dây chuyền hiện đại của châu Âu. Dự kiến, Nhà máy sẽ ra sản phẩm ray đường sắt cao tốc, thép hình vào năm 2027, sẵn sàng cung cấp cho các dự án đường sắt trọng điểm.
Chia sẻ
Công ty TNHH Dược HANVET (Công ty HANVET) khuyến cáo, thời điểm trước và ngay sau Tết Nguyên đán là lúc bệnh PED bùng phát mạnh nhất nên người nuôi lợn cần chủ động tiêm phòng vắc xin PED để kiểm soát hiệu quả bệnh nguy hiểm này trên đàn vật nuôi.
Chia sẻ
Quyết định rút tư cách công ty đại chúng khiến FLC và các doanh nghiệp liên quan không còn đủ điều kiện tham gia thị trường giao dịch tập trung, qua đó khép lại chặng đường hiện diện của nhóm cổ phiếu này trên các sàn niêm yết.
Chia sẻ
Thủ tướng Phạm Minh Chính nhắc đến bản lĩnh, ý chí của người Việt thể hiện rõ trong hai trận chung kết bóng đá U22 Việt Nam, bóng đá nữ Việt Nam mới đây. Ông mong Bộ Công Thương trong điều hành, cải cách cần “trái tim nóng”, “cái đầu lạnh” để vượt qua khó khăn, thách thức.
Chia sẻ
Chiều 19/12, UBND tỉnh Hà Tĩnh phối hợp với Quỹ Thiện Tâm (Tập đoàn Vingroup) tổ chức lễ khởi công Khu chăm sóc, nuôi dưỡng người cao tuổi và đối tượng bảo trợ xã hội với tổng mức đầu tư 90 tỷ đồng, góp phần nâng cao chất lượng công tác an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh.
Chia sẻ
Trong họp báo cuối năm đang diễn ra chiều 19/12, Tổng thống Nga Putin nói rằng Nga đứng thứ tư thế giới về sức mua tương đương (PPP), trong khi Vương quốc Anh chỉ đứng thứ bảy hoặc thứ tám. Nếu EU hợp tác với Moscow, con số tổng thể thậm chí sẽ vượt Mỹ, và điều đó sẽ có lợi cho tất cả các bên - ông Putin lưu ý.
Chia sẻ
Tử vi ngày mai cho biết, cuối tháng 12, vận may tài chính của 3 con giáp sẽ thuận buồm xuôi gió, mang đến cho họ sự giàu có dồi dào.
Chia sẻ
Thời điểm này, giá sả (củ sả) trên địa bàn xã Tân Phú Đông, tỉnh Đồng Tháp (địa phận tỉnh Tiền Giang trước đây) ở mức cao, giúp nông dân trồng cây sả-cây gia vị thu lợi nhuận khá.
Chia sẻ
Trong bối cảnh thông tin chưa xác thực liên quan địa điểm gắn biển HYRA lan truyền trên mạng xã hội, dư luận chú ý tới hoạt động kinh doanh của Cen Land - nơi Shark Hưng giữ vai trò lãnh đạo, với doanh thu 9 tháng đạt 838 tỷ đồng và khối tài sản cổ phiếu hơn 138 tỷ đồng.
Chia sẻ
Mô hình canh tác khoai tây bền vững, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học Serenade tại tổ dân phố Hà Liễu, phường Phương Liễu, tỉnh Bắc Ninh đang cho thấy những kết quả tích cực, phù hợp với định hướng phát triển nông nghiệp xanh, bền vững của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Chia sẻ
Dù là cháu ruột cựu Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm Nguyễn Thanh Phong, bà Lê Thị Thu Hà vẫn phải chi hơn 9 tỷ đồng để “bôi trơn” cho nhiều lãnh đạo, chuyên viên nhằm được hỗ trợ, giải quyết nhanh hồ sơ công bố sản phẩm và xác nhận quảng cáo.
Chia sẻ
Tuy được HLV Kim Sang-sik xếp đá chính ở trận chung kết môn bóng đá nam SEA Games 33 nhưng tiền vệ Nguyễn Thái Quốc Cường lại gây thất vọng và bị thay ra cuối hiệp 1.
Chia sẻ
Brad Pitt giành lợi thế pháp lý mới khi tòa án Mỹ buộc Angelina Jolie phải giao nộp loạt email và tin nhắn liên quan đến thương vụ bán cổ phần điền trang Château Miraval.
Chia sẻ
Nghệ sĩ cải lương Hồng Nga dù không có danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân nhưng được nhiều khán giả mến mộ. Bà mắc chứng mất trí nhớ, khiến nhiều người xót xa.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Lê Tiên Long
