Bình luận
0
Đại Việt sử ký toàn thư viết: Năm Thiên Thành thứ 7 (1034), đời Lý Thái Tông, nhà vua xuống chiếu cho các quan khi có việc ở trước mặt vua thì gọi vua là "triều đình".
Sử thần Lê Văn Hưu bình luận rằng: “Thiên tử tự xưng là ‘trẫm’, là ‘dư nhất nhân’. Bề tôi gọi vua là ‘bệ hạ’, chỉ chỗ thiên tử ở là triều đình, chỉ chỗ chính lệnh ban ra là triều sảnh, từ xưa không thay đổi xưng hô. Nay Lý Thái Tông lại bảo các quan gọi mình là ‘triều đình’, sau Lý Thánh Tông lại tự xưng là ‘vạn thặng’, Lý Cao Tông bảo mọi người gọi mình là Phật, đều không theo phép ở đâu, mà là thích khoe khoang”.
Lấy tư tưởng Nho giáo, Lê Văn Hưu cho rằng: "Khổng Tử nói: ‘Danh bất chính thì ngôn không thuận’ là thế”.
Sang đến thời Trần, đời vua đầu tiên là Trần Thái Tông, sau khi vua lên ngôi tới 25 năm, đến năm Thiên Ứng Chính Bình thứ 18 (1250), Đại Việt sử ký toàn thư viết rằng: "Nhà vua xuống chiếu cho thiên hạ gọi vua là quốc gia".
Vua Trần Thái Tông yêu cầu gọi vua là "Quốc gia".
Ta không rõ cách gọi vua là Quốc gia duy trì trong bao lâu, chỉ biết rằng đến năm 1258, vua Trần Thái Tông nhường ngôi cho Thái tử Hoảng (tức Trần Thánh Tông) để lên làm Thái thượng hoàng. Từ đó về sau, thì sử đều viết bề tôi gọi hai vua Trần là Thượng hoàng và Quan gia.
Việc gọi vua bằng Quan gia lần đâu xuất hiện trong Đại việt sử ký toàn thư ở đoạn chép về việc khi có sứ phương Bắc đến mà Tư đồ Trần Quang Khải đang theo vua Thánh Tông đi đánh giặc, Thượng hoàng Trần Thái Tông mới gọi Hưng Đạo vương Trần Quốc Tuấn đến, muốn trao cho ông chức Tư đồ để tiếp sứ Bắc.
Hưng Đạo vương trả lời: "Dự tiếp sứ giả, thần không dám chối. Còn như thăng chức Tư đồ, thần không dám vâng mệnh, vì Quan gia đi đánh giặc phương xa, Quang Khải đi theo hộ giá mà bệ hạ tự làm việc phong chức, e lòng người trên dưới sợ có chỗ không yên và cũng không vừa ý Quan gia và Quang Khải. Đợi xa giá trở về, việc phong chức cũng chưa muộn”.
Như vậy, khi xưng hô với Thượng hoàng, Hưng Đạo vương vẫn gọi Thượng hoàng là Bệ hạ.
Cũng theo Đại Việt sử ký toàn thư, vào năm Bảo Phù thứ 5 (1277), vua Trần Thánh Tông đã hỏi Uy Văn vương Trần Toại về nghĩa của từ “Quan gia”. Uy Văn vương đáp rằng: “Thời ngũ đế coi thiên hạ là của chung, thời tam vương coi thiên hạ là nhà chung. Cho nên gọi là Quan gia”. Vua Trần Thánh Tông khen ngợi Uy Văn vương là có kiến thức rộng.
Trước khi cướp ngôi của nhà Trần, khi cháu ngoại của mình vẫn đang làm vua (Trần Thiếu Đế), Hồ Quý Ly đã tự xưng là Quốc Tổ Chương Hoàng, khi làm công văn thì đề là Phụng Nhiếp chính Quốc Tổ Chương Hoàng, dù vẫn chỉ tự xưng là "dư" mà chưa dám xưng là "trẫm".
Trong cuộc kháng chiến chống quân Minh, năm 1425, sau khi từ Nghệ An vào lấy được Tân Bình và Thuận Hóa, các tướng suy tôn Bình Định Vương Lê Lợi là "Đại thiên hành hóa". Từ đó, các mệnh lệnh, dụ văn, phần nhiều lấy bốn chữ ấy để xưng.
Khi cuộc kháng chiến chống quân Minh thắng lợi, Lê Lợi lên ngôi vua nhưng chưa xưng danh hiệu Hoàng đế, chỉ xưng là Thuận Thiên Thừa Vận Duệ Văn Anh Vũ Đại vương, hiệu là Lam Sơn Động chủ. Sau khi lên ngôi, vua Lê Thái Tổ xưng với quần thần là “trẫm”, quần thần gọi vua là “bệ hạ”.
Vua Lê Thái Tổ phong cho con trai trưởng là Lê Tư Tề làm Quốc vương, hoàng tử Lê Nguyên Long (vua Lê Thái Tông sau này) làm Hoàng thái tử. Lê Thái Tổ ban lệnh chỉ quy định, nếu ai có việc đến Quốc vương và Hoàng thái tử thì dùng chữ "khải", chứ không được dùng chữ "tấu" và xưng là "Quốc vương điện hạ", "Thái tử điện hạ". Nếu Quốc vương có tuyên cáo hiệu lệnh gì thì dùng chữ "Quốc vương chỉ huy", không được dùng chữ "sắc". Tuy nhiên sau đó Tư Tề bị phế, từ đó về sau nhà Lê không còn vị thân vương nào được phong tước Quốc vương nữa.
Thời Lê trung hưng, quyền hành trong nước vào cả trong tay các chúa Trịnh. Các chúa Trịnh đều được vua Lê phong tước vương. Các quan, nhân dân gọi các chúa Trịnh là “điện hạ”, khi có việc trình lên chúa thì gọi là "khải" chứ không dùng chữ "tâu".
Trong thời kỳ Trịnh - Nguyễn phân tranh, ở đàng trong, vị chúa Nguyễn thứ 8 là Vũ Vương Nguyễn Phúc Khoát năm 1744 đã lên ngôi vương ở Phú Xuân và thực hiện một loạt thay đổi để nâng cao vị thế của mình, như đổi phủ là điện, đổi chữ "thân" làm chữ "tấu", gọi chính dinh là đô thành, lập lục bộ. Với các thuộc quốc (Chiêm Thành, Chân Lạp) thì Vũ vương xưng là Thiên vương, nhưng văn thư vẫn dùng niên hiệu của vua Lê.
ĐT futsal nữ Việt Nam đánh bại Indonesia 5-0 trong trận chung kết để lên ngôi vô địch SEA Games 33. Đây là lần đầu tiên futsal Việt Nam lên ngôi ở một kỳ SEA Games.
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, tháng 1/2026, 4 con giáp sẽ gặp gỡ nhiều đối tác cùng chí hướng và khách hàng quan trọng, đặt nền móng vững chắc cho sự phát triển kinh doanh.
Chia sẻ
"Chúng tôi không thể sống bằng kéo co, nên tất cả thành viên trong đội đều phải có một công việc khác" - VĐV Trần Ngọc Thanh, thành viên đội tuyển kéo co nữ Việt Nam tại SEA Games 33 chia sẻ với Dân Việt.
Chia sẻ
Ghi nhận của Phóng viên Báo điện tử Dân Việt các ngày 16 và 18/12, hai xưởng dệt trên đường Ỷ La, phường Dương Nội, TP. Hà Nội đang xả khói có dấu hiệu ô nhiễm ra môi trường.
Chia sẻ
Trong lúc tuần tra trên tuyến ĐT602, lực lượng CSGT Đà Nẵng đã kịp thời sử dụng xe đặc chủng mở đường đưa một học sinh lớp 1 bị rắn cắn trong tình trạng nguy kịch đến bệnh viện cấp cứu an toàn.
Chia sẻ
Quân đội Ukraine thông báo thành lập Harpies, một đơn vị dùng drone và robot chiến đấu nơi các nữ quân nhân sẽ toàn quyền thực hiện các cuộc tấn công gây sát thương nhắm vào lực lượng Nga, trong bối cảnh Ukraine triển khai hơn 70.000 phụ nữ trong lực lượng vũ trang, tăng 40% kể từ năm 2021.
Chia sẻ
Thời gian qua, phường Trà Lý, tỉnh Hưng Yên mới (địa phận TP Thái Bình, tỉnh Thái Bình trước thời điểm sáp nhập, hợp nhất) đang có bước chuyển rõ nét nhờ tập trung đầu tư đồng bộ hệ thống hạ tầng giao thông và dân sinh. Hàng loạt công trình trọng điểm được triển khai không chỉ cải thiện diện mạo đô thị mà còn mở ra cơ hội thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng đời sống Nhân dân.
Chia sẻ
Bệnh viện Đa khoa Khánh Hòa vừa nối thành công cổ tay đứt lìa cho bệnh nhân (31 tuổi, xã Diên Khánh, tỉnh Khánh Hòa).
Chia sẻ
Mẹ rapper Low G viết thư dài hơn 1.000 chữ gửi con trai và con dâu tương lai sau màn cầu hôn gây sốt mạng.
Chia sẻ
Nông nghiệp Quảng Trị đang có bước chuyển mạnh mẽ từ tư duy “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp”, thay vì chạy theo sản lượng, ngành nông nghiệp và nông dân địa phương đang hướng đến làm “tinh”, làm có giá trị gia tăng cao, gắn sản xuất với khoa học công nghệ, liên kết chuỗi và thị trường tiêu thụ bền vững.
Chia sẻ
ĐT futsal nữ Việt Nam đã có màn trình diễn áp đảo trước Indonesia trong trận chung kết, giành chiến thắng đậm đà với tỷ số 5-0 để lần đầu tiên bước lên ngôi vô địch tại SEA Games.
Chia sẻ
Trước đây, nông dân xã Sín Chải, tỉnh Điện Biên chủ yếu sống dựa vào nương rẫy, thu nhập thấp và bấp bênh. Thế nhưng vài năm trở lại đây, nhờ thay đổi nếp nghĩ, cách làm và mạnh dạn áp dụng mô hình sản xuất kinh doanh, nhiều hộ dân đã vươn lên làm giàu, với thu nhập từ 50 đến 100 triệu đồng/năm, trở thành tấm gương tiêu biểu trong phát triển kinh tế địa phương.
Chia sẻ
U22 Việt Nam: Kiên Trung, Lý Đức, Hiểu Minh, Nhật Minh, Minh Phúc, Xuân Bắc, Quốc Cường, Phi Hoàng, Đình Bắc, Văn Khang, Viktor Lê.
Chia sẻ
Kết phiên 18/12, nhóm cổ phiếu bất động sản diễn biến giằng co với sắc đỏ chiếm ưu thế. Các mã trụ phân hóa rõ nét khiến chỉ số ngành giảm nhẹ, trong khi một số cổ phiếu midcap vẫn ghi nhận nhịp hồi tích cực.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Văn Truyền, Tổ nhân dân tự quản số 7, ấp Tân Hòa Trong, xã Tân Phú Tây, huyện Mỏ Cày Bắc, tỉnh Bến Tre (nay là tỉnh Vĩnh Long) gắn bó công việc nuôi rắn ri (rắn ri cá, rắn ri voi-rắn ri tượng) hơn 5 năm, tạo thu nhập tốt cho gia đình. Hiện ông Truyền không còn nuôi rắn ri cá do giá bán của rắn ri voi gấp đôi rắn ri cá (con rắn ri cá giống và rắn ri cá thương phẩm)...
Chia sẻ
Dù Hòa Thân có là sủng thần hàng đầu của Càn Long thì khi đứng trước Lưu Dung cũng phải lùi một bước vì tài trí hơn người của vị nguyên lão hai triều này.
Chia sẻ
Qua mỗi trận đấu ở SEA Games 33, U22 Việt Nam càng thi đấu tốt hơn, chắc chắn và hiệu quả hơn. Liệu trước U22 Thái Lan, các học trò của HLV Kim Sang-sik có tiếp tục thể hiện bản lĩnh?
Chia sẻ
Ở trận chung kết môn futsal nữ SEA Games 33, ĐT futsal nữ Việt Nam thi đấu lấn lướt và dễ dàng giành chiến thắng 5-0 trước ĐT futsal nữ Indonesia để đoạt HCV.
Chia sẻ
UBND xã Mỹ Thiện, tỉnh Đồng Tháp (địa phận huyện Cái Bè, tỉnh Tiền Giang trước đây) đang rất đắn đo về giá sầu riêng. Cụ thể, trước đây khoảng hơn 10 ngày, giá sầu riêng Monthong Thái loại 1 từ 100.000-110.000 đồng/kg, sau khi người dân ký một số hợp đồng tiêu thụ với thương lái. Tới thời điểm này, sầu riêng đang mùa thu hoạch rộ, với giá sầu riêng giảm xuống chỉ còn 70.000-75.000 đồng/kg, thương lái chậm cắt trái sầu riêng...
Chia sẻ
Xã Chiềng Sinh, tỉnh Điện Biên hôm nay đã khác nhiều so với vài năm trước. Những quả đồi từng chỉ trồng ngô, sắn nay phủ xanh bằng mắc ca, cà phê. Dưới chân đồi, chuồng trại chăn nuôi được dựng lên gọn gàng; trâu, bò, dê, lợn sinh sản phát triển ổn định. Cuộc sống của người dân từng bước khấm khá hơn, dù điểm xuất phát của Chiềng Sinh là một xã còn nhiều khó khăn.
Chia sẻ
Ngày 17/12, ông Michael Peter - Tổng Giám đốc Toàn cầu của Siemens Mobility đã đích thân đến Hà Nội để ký kết Thỏa thuận hợp tác chiến lược toàn diện và chuyển giao công nghệ với VinSpeed (Tập đoàn Vingroup). Dưới sự chứng kiến của bà Helga Margarete Barth, Đại sứ CHLB Đức tại Việt Nam, hai bên đã mở ra một bước ngoặt cho sự phát triển của đường sắt tốc độ cao tại Việt Nam.
Chia sẻ
Bóng bàn Việt Nam đang "xây kim tự tháp", Singapore thì đã “mua đỉnh kim tự tháp”, còn Trung Quốc thì có cả dãy núi.
Chia sẻ
Sở GDĐT TP.HCM khẳng định các hoạt động liên kết phải dựa trên tinh thần tự nguyện, trường học không phải đơn vị kinh doanh để ép buộc phụ huynh đóng tiền.
Chia sẻ
Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên vừa tuyên án đối với 110 bị cáo trong vụ án "Đánh bạc" và "Tổ chức đánh bạc" gây rúng động trên địa bàn. “Tuấn chợ Gốc” – kẻ cầm đầu đường dây lô đề nghìn tỷ ở địa bàn Thái Bình (cũ) bị tuyên phạt 6 năm tù.
Chia sẻ
Thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững năm 2025, UBND xã Cẩm Trung vừa phối hợp với Công ty TNHH MTV Nông lâm nghiệp Duy Tân tỉnh Hà Tĩnh tổ chức lễ bàn giao dự án “Mô hình chăn nuôi bò” cho các hộ dân tham gia mô hình phát triển sinh kế giảm nghèo trên địa bàn xã.
Chia sẻ
Việc cố gắng đẩy nhanh tiến trình Ukraine gia nhập Liên minh châu Âu (EU) nằm trong khuôn khổ các nỗ lực do Mỹ bảo trợ nhằm chấm dứt cuộc chiến tranh với Nga. Nhưng có hai rào cản lớn khiến điều này khó xảy ra vào năm 2027: Ukraine chưa sẵn sàng, và không phải tất cả các thành viên EU đều ủng hộ. Câu hỏi đặt ra là vì sao Mỹ vẫn "treo mồi"? - theo Responsiblestatecraft.
Chia sẻ
Dự án cao tốc Quy Nhơn - Pleiku dài 125km kết nối 2 trung tâm kinh tế của tỉnh Gia Lai mới (Bình Định và Gia Lai cũ) với tổng vốn đầu tư 43.734 tỷ đồng sẽ khởi công sáng mai (ngày 19/12). Đây là một trong những dự án khởi công chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.
Chia sẻ
Khi ăn mừng bàn thắng nâng tỷ số lên 4-1 trong trận đấu giữa Thép xanh Nam Định và Bangkok United tối qua, Nguyễn Xuân Son đã cởi áo ăn mừng, khoe thân hình "6 múi" khiến NHM phải trầm trồ.
Chia sẻ
Trong lúc vận chuyển thiết bị để lắp đặt thang nâng hàng tại Nhà thi đấu Phú Thọ, nhóm công nhân gặp sự cố khiến 1 người tử vong, 1 người bị thương.
Chia sẻ
Điều tra xác định tổng doanh thu các công ty thuộc hệ thống Z Holding thông qua sản xuất, buôn bán hàng hóa là gần 6.700 tỷ đồng và kết luận giám định xác định 26 sản phẩm là hàng giả có doanh hơn 2.436 tỷ đồng.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Lê Tiên Long
