TP.HCM nâng cao năng suất các nhân tố tổng hợp, giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế

Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM vừa có báo cáo gửi lãnh đạo Thành phố về chuyên đề “Đóng góp của TFP vào tăng trưởng kinh tế của Thành phố giai đoạn 2016-2025 và dự báo cho giai đoạn 2025-2030”.

TFP – thước đo chất lượng tăng trưởng

Trong bối cảnh Việt Nam chuyển từ mô hình tăng trưởng theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, việc đo lường và nâng cao năng suất các nhân tố tổng hợp (Total Factor Productivity – TFP) trở thành công cụ chiến lược quan trọng. TFP không chỉ thể hiện hiệu quả sử dụng lao động và vốn mà còn phản ánh trình độ đổi mới công nghệ, năng lực sáng tạo và chất lượng thể chế của nền kinh tế.

Đối với TP.HCM – trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, TFP là chỉ số then chốt thể hiện khả năng duy trì vai trò đầu tàu trong điều kiện quỹ đất và nguồn lao động giá rẻ dần cạn kiệt.

Theo báo cáo của Viện Nghiên cứu và Tư vấn Phát triển vùng (Đại học Kinh tế TP.HCM) và Sở Khoa học và Công nghệ TP, giai đoạn 2016-2025, GRDP của TP.HCM tăng bình quân 5,75%/năm, trong đó TFP đóng góp tới 59,59%, cao hơn nhiều so với vốn (27,99%) và lao động (12,43%).

Kết quả này phản ánh bước chuyển mạnh mẽ từ mô hình tăng trưởng dựa vào mở rộng đầu vào sang mô hình tăng trưởng dựa vào hiệu quả, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Tốc độ tăng trưởng TFP trung bình 3,43%/năm cũng cho thấy hiệu quả của các chính sách thúc đẩy khoa học – công nghệ, chuyển đổi số và cải cách thể chế mà thành phố đã kiên trì thực hiện suốt gần một thập kỷ.

Dự báo giai đoạn 2025-2030: TFP tiếp tục là động lực chính

Theo dự báo, giai đoạn 2025-2030, GRDP của TP.HCM có thể đạt mức tăng trưởng trung bình 10%/năm. Trong đó, TFP tiếp tục giữ vai trò chủ đạo với tốc độ tăng 5,75%/năm, chiếm 57,55% trong cơ cấu tăng trưởng.

Đáng chú ý, tỷ trọng đóng góp của vốn được dự kiến tăng lên 37,54% do nhu cầu đầu tư lớn vào hạ tầng và các ngành công nghiệp công nghệ cao, trong khi đóng góp của lao động giảm còn 4,92%, phản ánh xu hướng già hóa dân số và giới hạn mở rộng nguồn nhân lực.

Cơ cấu này cho thấy TP.HCM đang tiến dần tới mô hình phát triển kinh tế dựa trên hiệu quả, tri thức và đổi mới sáng tạo, thay vì dựa vào mở rộng quy mô sản xuất hay khai thác tài nguyên.

Để duy trì đà tăng trưởng bền vững, thành phố cần tập trung vào các chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, thúc đẩy đầu tư vào khoa học – công nghệ và hạ tầng số.

Đầu tư mạnh cho nguồn nhân lực và đổi mới sáng tạo

Để nâng cao TFP và giữ vững vai trò đầu tàu kinh tế, UBND TP.HCM được khuyến nghị triển khai đồng bộ hai trụ cột chính: Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và tăng cường năng lực khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Về nhân lực, thành phố đang triển khai “Đề án tổng thể đào tạo nhân lực trình độ quốc tế” với 8 nhóm ngành trọng điểm như công nghệ thông tin, cơ khí – tự động hóa, trí tuệ nhân tạo, tài chính – ngân hàng, y tế, du lịch và quản lý đô thị. Song song đó là “Đề án xây dựng TP.HCM – trung tâm đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao của cả nước và khu vực”, phối hợp với Đại học Quốc gia TP.HCM.

Thành phố cũng cụ thể hóa Chiến lược quốc gia về thu hút, trọng dụng nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn 2050, với nhiều cơ chế ưu đãi nhằm giữ chân và phát huy đội ngũ chuyên gia, kỹ sư, trí thức trẻ trong các lĩnh vực công nghệ cao.

Ở trụ cột thứ hai, TP.HCM xác định việc phát triển hạ tầng số và hạ tầng khoa học – công nghệ là nền tảng để thúc đẩy tăng trưởng TFP. Thành phố sẽ xây dựng các trung tâm dữ liệu lớn, phòng thí nghiệm dùng chung, trung tâm đổi mới sáng tạo, khu công nghệ thông tin tập trung, cũng như hoàn thiện hệ thống viễn thông hiện đại, triển khai rộng rãi mạng 5G.

Đặc biệt, đề án chuyển đổi số của TP.HCM được xem là “đòn bẩy kép” giúp nâng cao năng suất tổng thể của nền kinh tế. Khi hoạt động quản trị, sản xuất và dịch vụ được số hóa, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp và hiệu quả của khu vực công đều được cải thiện rõ rệt.

Thúc đẩy hợp tác và thương mại hóa kết quả nghiên cứu

Một trong những giải pháp trọng tâm là hoàn thiện hệ thống dữ liệu về vốn, tài sản và lao động – cơ sở để tính toán TFP chính xác và minh bạch. Thành phố cần xây dựng cơ sở dữ liệu thống nhất, cập nhật thường xuyên giá trị tài sản cố định, chi phí sử dụng vốn và tỷ lệ khấu hao.

Song song, TP.HCM cũng hướng tới mô hình hợp tác “ba nhà” (Nhà nước – Nhà trường – Nhà doanh nghiệp), tạo môi trường gắn kết giữa nghiên cứu, đào tạo và sản xuất. Các viện, trường sẽ trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, nơi thương mại hóa các kết quả nghiên cứu thông qua quỹ phát triển khoa học – công nghệ và quỹ đầu tư mạo hiểm khởi nghiệp.

Bên cạnh đó, thành phố đang hoàn thiện “Đề án thí điểm chính sách tạo động lực thương mại hóa kết quả nghiên cứu từ ngân sách nhà nước”, nhằm rút ngắn khoảng cách từ phòng thí nghiệm đến doanh nghiệp, đưa nhanh các sản phẩm khoa học vào đời sống.

Khẳng định vị thế trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực

Các số liệu và chính sách trên cho thấy TP.HCM đang kiên định hướng đi phát triển theo chiều sâu, xanh và bền vững, trong đó TFP được xác định là trụ cột tăng trưởng chủ yếu. Khi năng lực đổi mới sáng tạo và năng suất nội sinh của doanh nghiệp được phát huy, cùng với quá trình chuyển đổi số diễn ra toàn diện, thành phố không chỉ duy trì được vai trò đầu tàu kinh tế của cả nước mà còn hướng tới trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực Đông Nam Á.

×