Trái đất nóng lên sẽ làm cho người ta... nghèo đi

Một nghiên cứu mới từ các nhà khoa học Úc cho thấy các mô hình kinh tế hiện nay đã đánh giá thấp nghiêm trọng tác động của biến đổi khí hậu đến thu nhập toàn cầu, khi trái đất nóng lên 4 độ C có thể khiến mỗi người trung bình nghèo đi đến 40%, cao gấp bốn lần so với những ước tính trước đây.

Nghiên cứu công bố trên tạp chí Environmental Research Letters do tiến sĩ Timothy Neal, thuộc Viện Rủi ro và Ứng phó với Biến đổi Khí hậu của Đại học New South Wales, dẫn dắt đã đưa ra cảnh báo nghiêm trọng. Nhóm nghiên cứu đã điều chỉnh một trong những mô hình kinh tế phổ biến nhất hiện nay bằng cách tích hợp thêm dữ liệu về các hiện tượng thời tiết cực đoan do biến đổi khí hậu gây ra. Kết quả cho thấy nếu nhiệt độ toàn cầu tăng đến 4 độ C – một kịch bản được coi là thảm họa – thì thu nhập trung bình toàn cầu sẽ giảm 40%. Trong khi đó, các mô hình cũ từng dự đoán con số này chỉ ở mức khoảng 11%.

Tiến sĩ Timothy Neal cho rằng các mô hình đánh giá tích hợp (IAM) hiện tại đã “vô tình kết luận” rằng kể cả khi trái đất nóng lên ở mức độ cao, tác động kinh tế vẫn chỉ ở mức vừa phải. Ông khẳng định đây là một sai lệch nghiêm trọng, có ảnh hưởng lớn đến chính sách khí hậu trên toàn cầu. Các mô hình kinh tế truyền thống chỉ tính đến tác động của khí hậu ở quy mô địa phương, mà chưa đánh giá đúng cách thức thời tiết cực đoan như hạn hán hay lũ lụt ảnh hưởng dây chuyền đến chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tiến sĩ Timothy Neal nhấn mạnh: “Trong tương lai nóng hơn, chúng ta có thể kỳ vọng sự gián đoạn chuỗi cung ứng sẽ lan rộng khắp thế giới do các hiện tượng thời tiết cực đoan.” Nhận định này cho thấy tính chất liên kết chặt chẽ của nền kinh tế toàn cầu khiến mọi quốc gia, dù ở vị trí địa lý nào, đều dễ bị tổn thương trước biến đổi khí hậu.

Giáo sư Andy Pitman, nhà khoa học khí hậu tại Đại học New South Wales và đồng tác giả nghiên cứu, cũng đồng tình rằng chính các hiện tượng cực đoan mới là yếu tố then chốt. Ông khẳng định: “Không phải nhiệt độ trung bình, mà chính các cực đoan mới thực sự ảnh hưởng đến thực tế.” Ông cho rằng việc điều chỉnh mô hình kinh tế để phản ánh đúng rủi ro do thời tiết cực đoan gây ra là điều cấp thiết, giúp các quốc gia nhận thức đầy đủ hơn về tổn thất kinh tế và từ đó có hành động quyết liệt hơn trong việc cắt giảm phát thải.

Một số nhà kinh tế trước đây từng lập luận rằng việc Trái đất ấm lên có thể mang lại lợi ích nhất định cho một số vùng lạnh như Canada, Nga hay Bắc Âu. Tuy nhiên, tiến sĩ Timothy Neal cho rằng trong nền kinh tế toàn cầu hóa, không có quốc gia nào được miễn nhiễm trước tác động của biến đổi khí hậu. Các cú sốc về sản xuất ở một khu vực có thể lan truyền nhanh chóng thông qua thương mại, đầu tư và chuỗi cung ứng quốc tế.

Giáo sư Frank Jotzo, chuyên gia chính sách khí hậu tại Đại học Quốc gia Úc, người không tham gia nghiên cứu, cũng bày tỏ lo ngại về sự đơn giản hóa trong các mô hình IAM. Ông cho biết các mô hình này thường giả định rằng nếu một hoạt động như nông nghiệp trở nên không khả thi ở khu vực này, thì sẽ có nơi khác tăng sản lượng để bù đắp. Nhưng giả định đó không phản ánh được những giới hạn vật lý và mối quan hệ phức tạp trong nền kinh tế thực.

Báo cáo công bố đầu năm nay của Viện và Hiệp hội Chuyên gia Định phí (IFoA), đại diện cho giới chuyên gia quản lý rủi ro của các tập đoàn bảo hiểm và quỹ hưu trí toàn cầu, cũng chỉ ra rằng các đánh giá rủi ro kinh tế trước đây đã bỏ qua hàng loạt tác động thực tế như: điểm bùng phát khí hậu, hiện tượng thời tiết cực đoan, di cư, mực nước biển dâng, sức khỏe con người và bất ổn địa chính trị. Theo IFoA, những mô hình đưa ra kết quả “hiền hòa nhưng sai lệch” đang tiếp tay cho một nhận thức nguy hiểm rằng rủi ro khí hậu chỉ tiến triển chậm và không mấy nghiêm trọng, thay vì là các mối đe dọa tức thì đòi hỏi hành động khẩn cấp.

Giáo sư Mark Lawrence, chuyên gia về rủi ro khí hậu tại Đại học Adelaide, đồng thời là cựu lãnh đạo các bộ phận quản lý rủi ro tài chính của nhiều tổ chức lớn như Merrill Lynch và Ngân hàng ANZ, nhận định nghiên cứu mới này là hoàn toàn có cơ sở. Ông cho rằng: “Nếu có, tôi tin tác động kinh tế của biến đổi khí hậu còn có thể nghiêm trọng hơn cả kết luận của nghiên cứu.”

Giáo sư Mark Lawrence cũng cảnh báo rằng sự chênh lệch giữa mô hình kinh tế và thực tiễn rủi ro khí hậu không chỉ làm sai lệch mức độ nghiêm trọng của tổn thất tiềm ẩn, mà còn khiến những lợi ích kinh tế từ việc hành động sớm trong chính sách khí hậu bị đánh giá thấp hơn thực tế.

×