Bình luận
0
Nguyễn Hiền sinh năm 1234 (có tài liệu ghi năm 1235), người làng Dương A, huyện Thượng Hiền, phủ Thiên Trường (nay là xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định).
Ông mồ côi cha từ bé và được mẹ cho theo học sư thầy trong làng. Cậu bé Nguyễn Hiền sớm thể hiện tư chất vượt trội, học tập rất nhanh. 11 tuổi, Hiền đã nổi tiếng và được mệnh danh thần đồng.
Theo Việt Nam văn hóa sử cương của nhà sử học Đào Duy Anh, năm 1075, dưới thời vua Lý Nhân Tông, triều đình mở khoa thi đầu tiên nhằm chọn hiền tài phục vụ đất nước. Tuy nhiên, danh hiệu "trạng nguyên" chỉ có từ năm 1247.
Trong khoa thi năm đó, lần đầu tiên trong lịch sử có 3 sĩ tử đỗ đầu đều là những người trẻ. Trạng nguyên Nguyễn Hiền mới 13 tuổi, Bảng nhãn Lê Văn Hưu 18 tuổi và Thám hoa Đặng Ma La 14 tuổi. Vì vậy, Trạng nguyên Nguyễn Hiền được coi là “Khai quốc Trạng Nguyên” và là trạng nhỏ tuổi nhất trong lịch sử nước ta.
Dân gian còn lưu truyền nhiều giai thoại về vị trạng nguyên trẻ tuổi, trong đó có câu chuyện nặn voi đất biết đi, xâu sợi chỉ qua con ốc hay hai lần khiến triều đình phương Bắc nể phục, giúp đất nước tránh được họa chiến tranh.
Tranh minh họa trạng nguyên Nguyễn Hiền giải ý bài thơ của sứ giả phương Bắc. Nguồn: Tạp chí Văn Nghệ.
Sau khi đỗ đầu khoa thi, khi vào cung diện kiến nhà vua, vua Trần Thái Tông rất thán phục khả năng ứng đối trôi chảy của trạng nguyên nhỏ tuổi, bèn hỏi ông học thầy nào. Nguyễn Hiền bèn đáp ngay: “Tâu bệ hạ, thần sinh nhi tri chi, hữu nghi tắc vấn tăng nhất nhị tự” (Tạm dịch: Thần sinh ra đã biết, có một đôi chữ không hiểu thì hỏi ông sư ở chùa làng).
Cho rằng Nguyễn Hiền còn nhỏ tuổi, lại kiêu căng, không biết lễ phép nên vua hạ chỉ cho trạng về nhà học lễ 3 năm rồi mới bổ dụng. Thời gian này, sứ thần phương Bắc đưa sang một bài thơ ngụ ngôn để thử nhân tài nước Nam. Bài thơ chỉ gồm 4 câu chữ Hán:
Lưỡng nhật bình đầu nhật,
Tứ sơn điên đảo sơn,
Lưỡng vương tranh nhất quốc,
Tứ khẩu tung hoành gian.
Cả vua lẫn quan đều ngẩn ra, không biết làm sao mà đoán được. Mãi về sau có người nhớ đến Trạng Hiền, vua vội sai một viên quan văn đi mời ngay Trạng về triều để may ra có thể giải được bài thơ thách đố.
Tuy nhiên, khi tìm được Nguyễn Hiền, ông không chịu về kinh mà đáp: “Trước đây vua nói ta chưa biết lễ, thì nay chính vua cũng không biết lễ. Không ai đi mời trạng nguyên về kinh lại không có lễ nghĩa”. Sứ giả về tâu lại, vua giật mình nghĩ ra bèn sai mang mũ áo, cùng xe ngựa rước Trạng lên kinh.
Vừa lướt qua bài thơ, trạng hiểu ngay nội dung. Toàn bộ 4 câu thơ của bài thơ chỉ miêu tả một chữ Điền - ruộng. Bài thơ này có nghĩa:
“Hai mặt trời bằng đầu nhau (Hai chữ Nhật đặt cạnh nhau thì thành chữ Điền).
Bốn hòn núi nghiêng ngả (Bốn chữ Sơn quay đầu vào nhau thành chữ Điền).
Hai vua tranh một nước (Hai chữ Vương đặt ngang dọc và chồng lên nhau là chữ Điền).
Bốn miệng ngang dọc trong khoảng đó (Bốn chữ Khẩu xếp lại thành 2 hàng ngang dọc cũng là chữ Điền)”.
Đền thờ trạng nguyên Nguyễn Hiền ở Nam Định. Ảnh: Wikimapia.org.
Lời giải của ông “trạng non” làm triều đình mát mặt còn sứ giả phải bái phục sự thông minh của người dân đất Việt và cho rằng chưa dễ gì đánh được. Sau lần này, Vua Trần Thái Tông phong cho Trạng Hiền ngay chức Ngự sử đài kiêm đông các đại học sĩ Thượng thư bộ Công.
Một lần khác, Triều đình phương Bắc lại mang sang nước ta bức thư chỉ có hai chữ “Thanh Thúy”. Trạng Hiền đọc xong liền phê ngay vào thư là “Thập nhị nguyệt xuất tốt” và tâu vua Trần nên đưa quân ra biên giới phòng thủ vì tháng 12 giặc sẽ động binh.
Nguyên chữ “thanh” gồm chữ thập, chữ nhị ở trên và chữ nguyệt ở dưới, chữ “thúy” gồm chữ xuất và chữ tốt ghép lại. Quân Mông Cổ đến đầu biên giới thấy ta đã có chuẩn bị nên lại rút quân về.
Ngoài hai lần đánh giặc bằng bút, về nông nghiệp, ông cho đắp đê quai vạc sông Hồng, phát triển sản xuất mùa màng. Về quân sự, ông cho mở mang võ đường để rèn quân luyện sĩ.
Ngày 14/8 năm Bính Tý (1256), trạng nguyên Nguyễn Hiền lâm bệnh nặng và qua đời, hưởng dương 21 tuổi. Nhà vua thương tiếc truy phong ông là "Đại vương thành hoàng" và tôn làm thần ở 32 nơi, trong đó có đình Lại Đà ở xã Đông Hội, huyện Đông Anh, Hà Nội.
Hiện nay, đền thờ trạng nguyên Nguyễn Hiền ở quê hương ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn giữ được nhiều bài vị, sắc phong, câu đối, đại tự, đặc biệt bảo tồn được cuốn Ngọc phả nói về sự nghiệp của ông, trong đó có câu ca ngợi tài năng của Nguyễn Hiền: "Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc/ Vạn niên thiên tuế lập tam tài" (tạm dịch: Mười hai tuổi khai khoa hai nước/ Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài).
Chưa đến năm 2026 nhưng nhiều người đã râm ran bàn tán về một năm Bính Ngọ đầy biến động được mệnh danh là năm "Song Hỏa".
Nhiều tiệm bánh ngọt tại Hà Nội đã tung ra thị trường nhiều phiên bản bánh ngọt đặc biệt dành riêng cho mùa Giáng sinh năm nay.
Chia sẻ
Từng là vùng đất thuần nông bên sông Cầu, xã Điềm Thuỵ (tỉnh Thái Nguyên) nay được biết đến như “thủ phủ trám đen” của tỉnh. Giống cây bản địa quen thuộc này đang tạo thu nhập tốt, bền vững, giúp nhiều hộ dân phát triển kinh tế và xây dựng thương hiệu nông sản địa phương.
Chia sẻ
Trước kỳ họp cuối năm 2025, HĐND tỉnh Đồng Nai soi chiếu toàn diện bức tranh kinh tế - xã hội, chỉ rõ những điểm nghẽn kéo dài về đầu tư công, đất đai, hạ tầng, doanh nghiệp và yêu cầu giải pháp đột phá, làm đến nơi đến chốn.
Chia sẻ
Sáng 8/12, tại phường Hà Giang 2, Liên đoàn Lao động tỉnh Tuyên Quang đã tổ chức Đại hội Công đoàn tỉnh lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Dự Đại hội có 350 đại biểu chính thức, đại diện cho ý chí và nguyện vọng cho hơn 34.000 đoàn viên, người lao động trong toàn tỉnh.
Chia sẻ
UBND tỉnh Gia Lai đã “bật đèn xanh” cho Công ty CP Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) triển khai một dự án bất động sản quy mô lớn tại phường Pleiku, đánh dấu sự trở lại rõ nét của doanh nghiệp này trong lĩnh vực nhà ở - thương mại sau nhiều năm tập trung vào nông nghiệp.
Chia sẻ
Tuổi thơ của tôi đã gắn với chiếc cần câu, con cá rô đồng cùng với đầm, ao, ruộng, mương, máng nơi có những đàn cá bơi lội tung tăng hút hồn con trẻ tự bao giờ tôi cũng không còn nhớ chính xác nữa. Kỷ niệm ấy là cả thời gian đầy ắp niềm vui khôn tả khi câu được những con cá "rô cụ” và sự tiếc nuối có khi ngẩn ngơ cả người khi “sểnh” mất cá...
Chia sẻ
Việt Nam kêu gọi Thái Lan - Campuchia hết sức kiềm chế, không sử dụng vũ lực, thực hiện đầy đủ thỏa thuận ngừng bắn, tiếp tục đối thoại, giải quyết hòa bình và thỏa đáng các bất đồng trên cơ sở các nguyên tắc cơ bản của luật pháp quốc tế, Hiến chương Liên hợp quốc, Hiến chương ASEAN
Chia sẻ
Trần Danh Án (1754 - 1794) người Bảo Triện, tổng Đại Lai, huyện An Định, trấn Kinh Bắc (nay là tỉnh Bắc Ninh).
Chia sẻ
Sau khi bị các đối tượng lừa đảo giả danh công an thao túng tâm lý, ép di chuyển qua loạt tỉnh thành, một nạn nhân của thủ đoạn “bắt cóc online” được giải cứu tại Huế.
Chia sẻ
Theo Chánh án Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên Đỗ Mạnh Tăng, năm 2025, Tòa án 2 cấp tỉnh Hưng Yên đã thụ lý sơ thẩm 38 vụ với 124 bị cáo về các tội phạm về tham nhũng, chức vụ; đã xét xử 35 vụ, trong đó có 3 vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo phòng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tỉnh theo dõi, chỉ đạo.
Chia sẻ
Trước cuộc chạm trán U22 Việt Nam tại lượt trận cuối cùng bảng B môn bóng đá nam SEA Games 33, U22 Malaysia đã đón nhận tin vui khi trung vệ trụ cột Ubaidullah Shamsul hội quân cùng đội tuyển sau khi hoàn thành nhiệm vụ ở CLB.
Chia sẻ
Anh Nguyễn Trọng Tuấn, xã Long Kiến, huyện Chợ Mới, tỉnh An Giang (trước thời điểm sắp xếp, sáp nhập, hợp nhất) bén duyên với nghề trồng hoa giấy nhiều năm nay. Anh Tuấn lân la học hỏi nghề trồng hoa giấy, tự tìm qua làng hoa Sa Đéc (tỉnh Đồng Tháp) để nhập khoảng 7.000 cây hoa giấy giống về trồng trên 9.000m2 đất nhà.
Chia sẻ
Thị trường phim Việt năm 2025 ghi nhận dấu mốc mới khi 10 bộ phim nội địa cán mốc doanh thu trên 100 tỷ đồng. Đáng chú ý, hai tác phẩm do Nhà nước đầu tư giữ vị trí thứ 1 và thứ 3 trong bảng xếp hạng doanh thu.
Chia sẻ
Sau sáp nhập, TP.HCM đứng trước yêu cầu rà soát lại toàn bộ hệ thống HTX và sớm lựa chọn mô hình HTX kiểu mới đủ năng lực để tham gia Đề án của Chính phủ. Đây được xem là bước khởi động quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới.
Chia sẻ
Những năm gần đây, xã Tủa Thàng, tỉnh Điện Biên chọn du lịch cộng đồng, du lịch sinh thái làm con đường phát triển mới, mang lại cơ hội tăng thu nhập cho người dân và mở ra những trải nghiệm độc đáo cho du khách.
Chia sẻ
Sau hơn 4 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bộ máy tại Đồng Nai từng bước tinh gọn, phân cấp rõ ràng hơn. Tuy vậy, qua giám sát của HĐND tỉnh Đồng Nai, hàng loạt vướng mắc về đầu tư công, quy hoạch, nhân lực, giao thông và an sinh xã hội vẫn đang tạo áp lực không nhỏ cho công tác điều hành.
Chia sẻ
Bước vào giai đoạn tiếp theo của mùa giải 2025/2026, Đông Á Thanh Hóa sẽ có sự phục vụ của 2 cầu thủ tới từ SHB Đã Nẵng, gồm Nguyễn Duy Dương và Lê Văn Hưng. Cả hai gia nhập sân Thanh Hoá theo dạng cho mượn.
Chia sẻ
Malaysia cảnh báo xung đột biên giới bùng nổ có nguy cơ phá vỡ thỏa thuận ngừng bắn do ông Trump làm trung gian năm ngoái, trong bối cảnh Thái Lan điều F-16 không kích vào các mục tiêu của Campuchia và hàng nghìn dân thường phải bỏ chạy khỏi các làng biên giới.
Chia sẻ
Theo ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VPA), nước ta không phải rộng nhất thế giới, cũng không đông dân nhất thế giới, nhưng Việt Nam vẫn trở thành cường quốc xuất khẩu nông sản nhờ cơ chế chính sách thuận lợi về đất đai, mở cửa thị trường... Tuy nhiên, sự tăng trưởng này cũng đang phải đối mặt với những thách thức về phát triển bền vững, an toàn thực phẩm, năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp tư nhân lĩnh vực nông nghiệp...
Chia sẻ
Chiều nay, 8/12, tại Bangkok (Thái Lan) diễn ra Lễ thượng cờ SEA Games 33. Đoàn thể thao Việt Nam tham dự lễ thượng cờ, đánh dấu bước khởi đầu cho hành trình chinh phục thành tích cao tại Đại hội.
Chia sẻ
Tỉnh Thái Nguyên đã tiến hành kiểm tra công tác rà soát, xác định, phân định vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS&MN) giai đoạn 2026-2030 đối với 7 xã thuộc khu vực phía Bắc của tỉnh.
Chia sẻ
Trước định hướng phát triển khu đô thị xanh của Chính phủ và nhu cầu ngày càng lớn về không gian sống bền vững của người dân, Eurowindow Holding đang triển khai hàng loạt công trình xanh tại nhiều tỉnh, thành trên cả nước. Chiến lược này được xem là đột phá và là bước đi dài hạn, góp phần hình thành mô hình đô thị xanh hiện đại, an toàn và thân thiện môi trường.
Chia sẻ
Từ ngày 5-7/12/2025, tại Quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục (Hà Nội), Ngày hội “Việt Nam Hạnh phúc – Vietnam Happy Fest 2025” đã chính thức khai mạc trong không khí bừng sáng và tràn đầy cảm xúc. Hàng nghìn lượt người dân và du khách đã có mặt tại không gian đi bộ hồ Hoàn Kiếm để cùng hòa vào dòng chảy hân hoan của một trong những sự kiện cộng đồng lớn nhất năm. Khai mạc Ngày hội.
Chia sẻ
Từ trải nghiệm thực tế với VinFast VF 7, anh Nguyễn Thanh Tùng, một giáo viên dạy lái xe ở Bắc Ninh cho biết nhiều học viên tỏ ra thích thú vì xe điện dễ điều khiển và êm ái hơn xe xăng. Không chỉ giúp anh tiết kiệm 7–8 triệu đồng mỗi tháng, mẫu C-SUV điện còn là động lực để nhiều học viên lên đời xe xanh ngay sau khi có bằng.
Chia sẻ
Trận đấu giữa ĐT nữ Việt Nam và ĐT nữ Philippines được xem là màn so tài mang tính bước ngoặt tại bảng B SEA Games 33.
Chia sẻ
CEO BKAV Nguyễn Tử Quảng mới đây, kiến nghị Nhà nước cần chấp nhận tài sản công nghệ như phần mềm, thuật toán, bằng sáng chế, tài sản trí tuệ, làm tài sản thế chấp để doanh nghiệp được vay vốn. Tuy nhiên, để áp dụng tại Việt Nam, hệ thống tài chính và pháp lý phải đối mặt với một loạt thách thức.
Chia sẻ
Trại tập trung Bergen-Belsen từng khiến cả những người lính dày dạn nhất của Đồng minh chết lặng khi bước qua cánh cổng. Hơn 80.000 xác người chất thành từng đống, những thân thể sống sót chỉ còn là bộ xương biết thở… tất cả tạo nên cảnh tượng địa ngục trần gian mà loài người từng tạo ra trong Thế chiến II.
Chia sẻ
Nữ nhân viên ngân hàng đến các trường mầm non, cơ sở y tế mời mọi người mở thẻ tín dụng nhưng sau đó lấy thông tin của họ đi vay tiền online rồi chiếm đoạt. Nạn nhân chỉ biết khi ngân hàng thông báo họ đến hạn trả nợ.
Chia sẻ
Một số đoàn viên, người lao động ngành y gặp khó khăn sẽ được Công đoàn Y tế Việt Nam hỗ trợ quà tặng dịp Tết Nguyên đán 2026. Mức hỗ trợ từ 1-2 triệu đồng/người, tùy thuộc trường hợp.
Chia sẻ
Trong quá trình sửa chữa một công trình trên đường Phù Đổng Thiên Vương, phường Lâm Viên - Đà Lạt (tỉnh Lâm Đồng) đã xảy ra vụ tai nạn lao động khiến một nam công nhân tử vong.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV 
