Bình luận
0
Theo sách "Đại Việt sử ký toàn thư", vào cuối thời Lê Sơ (đầu thế kỷ XVI) ở làng Xuân Lôi, huyện Vũ Ninh, phủ Từ Sơn, trấn Kinh Bắc (nay là thôn Xuân Bình, xã Đại Xuân, huyện Quế Võ, tỉnh Bắc Ninh) có cậu bé tên là Hoàng Văn Tán. Gia cảnh tuy nghèo túng nhưng cậu rất thông minh và giỏi đối đáp.
Chuyện xưa kể lại rằng, một hôm mẹ Tán đi chợ ở làng Thị Cầu thấy đám rước "Vinh quy bái tổ" của một vị tiến sĩ về làng Kim Đôi rất đông vui, trang trọng, lộng lẫy và bà ao ước con trai mình cũng được học hành đỗ đạt như vậy. Về nhà nhìn vào hoàn cảnh gia đình bà chỉ biết than thở rồi kể lại chuyện đó với con trai. Cậu bé Tán bèn sà vào lòng mẹ và nói như đinh đóng cột rằng: Con mà được đi học thời con sẽ đỗ cao hơn!
Trạng nguyên Hoàng Văn Tán và câu đối “Kiến bò đĩa thịt, đĩa thịt bò".
Thấy Tán còn nhỏ mà ăn nói khảng khái khác thường, bà mẹ quyết tâm đưa con tìm thầy học chữ. Nghe tiếng thầy đồ làng Vị (nay thuộc làng Phương Vĩ, phường Vũ Ninh, thành phố Bắc Ninh) nổi tiếng hay chữ, bà đưa Tán đến xin "nhập môn". Ngắm đi ngắm lại tướng mạo cậu bé, thầy đồ vui vẻ nhận lời. Lớp học có hơn chục nho sinh nhưng thầy chưa cho Hoàng Văn Tán được học chữ ngay, cậu chỉ được giao làm những việc vặt như quét nhà, dọn dẹp, nước nôi, điếu đóm phục vụ lớp học. Cậu bé Tán chỉ đứng ở bên ngoài học lỏm, nhưng với trí thông minh bẩm sinh nên cậu "nhập tâm" và thuộc bài làu làu còn giỏi hơn các nho sinh ở trong lớp. Một hôm có cụ Chánh mang lễ và dẫn con trai đến nhập học. Nhìn lên mâm lễ lớn vừa đặt trên hương án, thầy đồ tức thì ra một vế đối có ý thử tài trò mới và các nho sinh. Vế đối như sau: Ruồi đỗ mâm xôi, mâm xôi đỗ.
Vì thầy chơi chữ nên vế này rất khó đối, cả đám học trò ngơ ngác im lặng, thầy đồ lắc đầu, hết hy vọng. Bất ngờ cậu bé Tán từ bếp chạy lên, tay vẫn xách siêu nước bốc hơi nghi ngút, cậu kính cẩn xin phép thầy được đối lại, thầy gật đầu bằng lòng. Cụ Chánh và đám nho sinh đứng ngây như phỗng nhìn cậu bé Tán với vẻ ngờ vực. Nhưng Tán đã dõng dạc đọc: Kiến bò đĩa thịt, đĩa thịt bò.
Thầy đồ giật mình vì vế đối của Tán chữ và nghĩa rất chỉnh. Còn cánh nho sinh thì phục lắm! Từ hôm đó, thầy cho cậu "nhập môn" chính thức. Với bản chất con nhà nghèo vốn cần cù, chịu khó cộng với sự thông minh sẵn có nên Tán học một biết mười. Hoàng Văn Tán miệt mài ngày đêm luyện bút, rèn văn dùi mài kinh sử. Năm sau nhà vua mở khoa thi và lớp học thì đông nên thầy đồ muốn chọn những môn sinh đã học lâu năm có nhiều học vấn, kinh nghiệm để lên kinh đô ứng thí. Hoàng Văn Tán không được xếp trong diện đó.
Khi các môn sinh khác chuẩn bị "lều chõng" lên đường đi thi thì trời nổi cơn mưa, nhân lúc đó thầy đồ muốn khảo thí các môn sinh lần cuối bèn ra một vế đối:
- Lác đác mưa sa làng Vị Vũ (Vị Vũ - làng Phương Vĩ, phường Vũ Ninh ngày nay - quê thầy đồ).
Một lần nữa cả môn trường im lặng, thầy trầm tư với vẻ mặt không vui. Bỗng nhiên có tiếng xin thầy được đối vang lên từ phía sau, thầy ngoảnh lại thấy Hoàng Văn Tán. Thấy vậy thầy vui vẻ đồng ý nhận lời và Tán thưa lại rằng: Ầm ầm sấm động đất Xuân Lôi (Xuân Lôi là quê của Hoàng Văn Tán). Và cậu bé Tán vừa đọc dứt vế đối thì trên trời lóe chớp và tiếp theo là một tiếng sấm rất lớn. Thầy đồ sung sướng reo lên: Trạng nguyên của ta đây rồi!
Quả nhiên, đến khoa thi năm Quý Mùi niên hiệu Thống Nguyên 2-1523, đời vua Lê Cung Hoàng, Hoàng Văn Tán đi thi và đã đỗ Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ nhất danh Trạng nguyên (khoa này lấy đỗ 36 người, trong đó có 3 tiến sĩ cập đệ, 8 tiến sĩ xuất thân (Hoàng giáp), 25 đồng tiến sĩ xuất thân). Sau này ông được giao cùng với Đông các đại học sĩ Nguyễn Văn Thái thảo tờ chiếu của vua Lê Cung Hoàng nhường ngôi cho Mặc Đăng Dung và làm quan cho nhà Mạc tới chức Tả thị lang bộ Lễ.
Lịch sử các kỳ thi Nho học ở Việt Nam được bắt đầu từ năm 1075, dưới triều vua Lý Nhân Tông và chấm dứt vào năm 1919, đời vua Khải Định. Trong 845 năm, các triều đại phong kiến Việt Nam đã tổ chức 185 khoa thi có 2.898 sĩ tử đỗ đại khoa (từ phó bảng trở lên), trong đó có 56 người đỗ trạng nguyên. Người đỗ trạng nguyên đầu tiên là Lê Văn Thịnh, người làng Đông Cửu, xã Chi Nhị, tổng Đại Lai, huyện Yên Định, lộ Bắc Giang (nay là thôn Bảo Tháp, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh). Sau khi thi đỗ, ông được bổ làm quan, dần trải đến chức Thái sư triều Lý. Năm 1084, ông thành công trong việc bàn nghị về cương giới với quan nhà Tống, khiến nước này phải trả lại 6 huyện 3 động thuộc châu Quảng Nguyên của nước Đại Việt.
Theo các tài liệu còn lưu truyền đến ngày nay, việc thi cử ngày xưa không phải chỉ có mang lại niềm vui, vinh dự cho người có tên trong bảng vàng mà còn là niềm tự hào của cả dòng họ, quê hương người đỗ đạt. Trong xã hội hiện đại ngày nay, giáo dục nho học không còn tồn tại, nhưng tấm gương hiếu học của Trạng nguyên Hoàng Văn Tán vẫn là một điểm sáng cho con cháu hậu thế noi theo. Tên tuổi của ông gắn liền với truyền thống hiếu học và khoa bảng của vùng đất Kinh Bắc văn hiến. Nơi người đời vẫn truyền tụng rằng: Một giỏ sinh đồ, một bồ ông cống, một đống trạng nguyên, một thuyền bảng nhỡn. Và vấn đề đặt ra sau giai thoại trên là tuổi trẻ ngày nay làm gì để nối bước tổ tiên để Việt Nam sớm sánh vai với các cường quốc năm châu?
Trong lịch sử phong kiến, hoàng đế Trung Quốc Chu Hậu Chiếu được nhiều người biết đến với một sự việc kỳ lạ. Ông có hơn 100 con trai nhưng không ai trong số họ là con ruột. Chuyện kỳ quái gì đã xảy ra với vị hoàng đế này?
Theo Công bố thông tin của Ngân hàng Eximbank, ông Nguyễn Cảnh Anh xin thôi giữ chức vụ Chủ tịch HĐQT kể từ ngày 04/12/2025.
Chia sẻ
Mỹ áp dụng trừng phạt nữ diễn viên Venezuela Jimena Araya, cáo buộc lợi dụng hoạt động giải trí để rửa tiền và hỗ trợ băng đảng Tren de Aragua.
Chia sẻ
Trong lúc đi chợ, bà N.T.T.N (SN 1978, xã Mỹ Thuận, tỉnh Vĩnh Long) bị cướp giật dây chuyền vàng khoảng 1,5 lượng (trị giá khoảng 150 triệu đồng). Chỉ sau hơn 20 phút kể từ khi nhận được tin báo, lực lượng Công an xã đã truy bắt được 2 đối tượng.
Chia sẻ
Cuối tháng 10 Âm lịch, 3 con giáp này nổi bật với sự điềm tĩnh, kín đáo nhưng may mắn tiền tài lại ùn ùn đổ về, có cơ hội bứt phá, tăng thu nhập.
Chia sẻ
Cựu Tư lệnh Tối cao Liên minh Châu Âu James Stavridis đã vạch trần sự thật phũ phàng liên quan đến viện trợ cho Ukraine. Ông đã viết về điều này trong bài báo trên Bloomberg.
Chia sẻ
HLV Kim Sang-sik nhận liên tiếp 3 tin vui; Mohamed Salah nhận đề nghị “khủng” từ Galatasaray; Real Madrid và M.U đều muốn có Christos Mouzakitis; Jean-Philippe Mateta muốn rời Crystal Palace; Vợ sắp cưới của Cristiano Ronaldo tạo sức hút với bikini.
Chia sẻ
Dung dị, nhẹ nhàng, đúng chất “dễ thương vô cùng” của đất và người Cà Mau, các nhà báo từ đất Mũi khiến chúng tôi có chút bất ngờ về cây bút viết nên những ngôn từ sắc sảo trong “Dự án treo – Nút thắt kéo lùi nông thôn mới” – một trong 34 tác phẩm xuất sắc nhất của Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025. Giải báo chí do Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Việt Nam (Agribank) thực hiện.
Chia sẻ
Kinh tế tập thể, với nòng cốt là các HTX tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong cơ cấu kinh tế TP.HCM sau sáp nhập. Giai đoạn 2026-2030, thành phố tập trung các giải pháp căn cơ về chính sách, vốn, đất đai, nhân lực, khoa học công nghệ và quản lý nhà nước nhằm thúc đẩy kinh tế tập thể phát triển hiệu quả, bền vững.
Chia sẻ
Đêm 4/12, nước lũ tại các phường Hàm Thắng, Phú Thủy, tỉnh Lâm Đồng (thuộc Hàm Thuận Bắc và TP. Phan Thiết tỉnh Bình Thuận cũ) dâng cao, gây ngập nặng nhiều khu dân cư và Quốc lộ 1, khiến chính quyền và người dân vùng bị ngập vất vả chạy lũ trong đêm...
Chia sẻ
Ở vùng A Lưới, TP. Huế, nghệ nhân Nguyễn Hoài Nam (Pi Hốih Cu Lai) được xem là “cây đại thụ” trong việc gìn giữ và phát huy các giá trị di sản văn hóa phi vật thể của đồng bào Cơ Tu.
Chia sẻ
Thị trường dầu mỏ đang đối mặt với những thay đổi lớn. Trong bối cảnh giá dầu giảm, Ả Rập Xê Út dự định bán cổ phần của mình tại các kho cảng xuất khẩu và lưu trữ nhiên liệu, Bloomberg đưa tin, trích dẫn các nguồn tin đáng tin cậy. Các chuyên gia tin rằng điều này có thể đặt ra những thách thức mới cho các nhà sản xuất dầu mỏ Nga.
Chia sẻ
Tỷ giá USD/VND hôm nay 5/12 trên thị trường quốc tế duy trì mức thấp khi thị trường kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất trong tuần tới. Trong nước, tỷ giá ngân hàng dao động quanh 26.100 - 26.400 VND/USD.
Chia sẻ
Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Hưng Yên vừa có báo cáo kết quả tổ chức Đại hội đại biểu MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã, nhiệm kỳ 2025 – 2030.
Chia sẻ
Trương Đỗ - người xã Nam Thanh Miện (TP Hải Phòng) là một nhà khoa bảng tài, đức vẹn toàn. Ông nổi danh sử Việt với ba lần dâng sớ can gián vua Trần Duệ Tông không đem quân đi đánh Chiêm Thành.
Chia sẻ
Vụ cháy tại một quán ăn mặt tiền đường Trần Hưng Đạo (quận 1 cũ) rạng sáng 5/12 đã khiến 4 người không qua khỏi do ngạt khói. Hiện trường bị phong tỏa để phục vụ công tác điều tra.
Chia sẻ
Chia sẻ về thành công lớn nhất của Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn lần thứ III năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành, nhà báo Nguyễn Văn Hoài, Tổng biên tập Báo NTNN/Dân Việt, Trưởng ban Tổ chức Giải nhấn mạnh: “Với việc tổ chức giải báo chí này, chúng tôi đã kiến tạo ra sân chơi lớn, bổ ích cho các nhà báo trên mặt trận nông nghiệp, nông dân, nông thôn".
Chia sẻ
Từ ruộng sắn Campuchia đến dây chuyền chế biến Tây Ninh, ngành sắn Việt Nam đang bước vào giai đoạn liên kết mới với những hợp đồng triệu tấn, dòng vốn tỷ USD và sinh kế của hàng vạn hộ nông dân 2 nước.
Chia sẻ
Chuyện lạ đời ở Lâm Đồng (Đắk Nông trước đây), giá cà phê cao chót vót, dân xã này hái bán lại chẳng ai mua. Dù giá cà phê đang ở mức giá cao chót vót (khoảng 107.000 đồng/kg nhân) nhưng nông dân ở xã Quảng Phú, tỉnh Lâm Đồng (địa phận tỉnh Đắk Nông trước đây) lại rơi vào cảnh “dở khóc dở cười” là bán cà phê mà chả ai mua, chẳng ai đoái hoài...
Chia sẻ
SEA Games 33 sẽ có 50 môn thi đấu chính thức, trải rộng 105 phân môn, và dự kiến trao 569 bộ huy chương.
Chia sẻ
Sau bao thế hệ gắn bó, diêm dân phường Nam Đồ Sơn TP Hải Phòng (trước kia là phường Bàng La, quận Đồ Sơn cũ) hiện không còn mặn mà với nghề làm muối. Những ruộng muối trắng dần thay thế bằng những giàn táo muối xanh mướt, trĩu quả thu hút khách du lịch.
Chia sẻ
BIM Land giới thiệu bộ sưu tập 48 biệt thự giới hạn Camellia Residences tại Thanh Xuan Valley. Kế bên InterContinental Thanh Xuan Valley Resort, phân khu thừa hưởng khí chất “resort-living” và chuẩn mực kiến trúc Đương đại quốc tế, nhưng tạo nên nét chấm phá khi trao quyền kiến tạo không gian sống độc bản cho mỗi chủ sở hữu.
Chia sẻ
Bệnh nhân xuất hiện tình trạng khó thở, mệt mỏi, hụt hơi, khó nói, tê tay phải kèm các cơn giật mình vùng thân khi ngủ trong vài tháng nay.
Chia sẻ
Cựu quan chức ngoại giao hàng đầu của EU Federica Mogherini đã từ chức tại Cao đẳng Châu Âu, vài ngày sau khi bị buộc tội tham nhũng.
Chia sẻ
Giá vàng hôm nay 5/12, cả vàng SJC và nhẫn tiếp tục giảm mạnh ngày thứ 2 liên tiếp. Trong khi, giá vàng thế giới duy trì mức ổn định trên 4.200 USD/ounce.
Chia sẻ
Tại SEA Games 33, điền kinh tiếp tục là môn chủ lực, được coi như “mỏ vàng”, tạo thành điểm tựa để đoàn thể thao Việt Nam cạnh tranh vị trí cao trên bảng xếp hạng toàn đoàn.
Chia sẻ
Việc Singapore và Việt Nam vừa ký kết một thỏa thuận về thương mại gạo ổn định, bền vững là bước đi không chỉ mang lại lợi ích cho hai nước, mà còn đặt nền tảng cho sự phối hợp nhằm đảm bảo chuỗi cung ứng và an ninh lương thực trong khu vực.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Thanh Sơn – Nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2025 tại Lâm Đồng đã có nhiều kiến nghị liên quan đến việc trồng sầu riêng, xuất khẩu sầu riêng trước thềm Hội nghị Thủ tướng đối thoại với nông dân năm 2025.
Chia sẻ
Hồ Văn Cường được khán giả tặng cả trăm triệu tiền mặt, ca sĩ Anh Khang về nước sau 12 năm định cư ở Mỹ ... là những tin showbiz nổi bật trong 24h qua.
Chia sẻ
Cây cảnh này tượng trưng cho sự may mắn, giàu có, sức khỏe, trường thọ, hòa bình, trí tuệ, sự thanh lịch và tính kiên trì, có khả năng tiêu trừ năng lượng tiêu cực.
Chia sẻ
Một báo cáo do Der Spiegel công bố đã tiết lộ những chi tiết mới từ cuộc điện đàm bí mật diễn ra hôm thứ Hai giữa Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Friedrich Merz, Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb, Tổng thư ký NATO Mark Rutte và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
N.N 
