Bình luận
0
Họa hình chân dung Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo. Ảnh: Tư liệu
Từ tháng 1 năm Đinh Sửu 1697 đến tháng 4 năm Mậu Dần 1698, Nguyễn Đăng Đạo đi sứ nhà Thanh (Trung Quốc) đoàn sứ bộ ta do chánh sứ Nguyễn Đăng Đạo dẫn đầu, suốt mấy ngày ròng phải ăn ngủ ở công quán (nhà khách) vì nhà Thanh cố tình gây những chuyện khó dễ không cho vào triều yết kiến vua.
Đêm hôm đó có trăng sáng, Đăng Đạo không ngủ được vì lo nghĩ đại sự chưa hoàn thành. Ông đi lại nơi tiền sảnh thì bỗng thấy một thiếu nữ xinh đẹp đến trước sảnh cắm một cái biển có đề chữ Nguyệt (trăng), vái ba vái rồi bỏ ra về.
Đăng Đạo chưa hiểu ý tứ gì nhưng thấy cử chỉ của thiếu nữ dưới trăng có vẻ lạ nên tức cảnh sinh tình nghĩ luôn ra một bài thơ, một bài phú với đầu đề Vịnh trăng sáng và Bái nguyệt đình phú.
Sáng hôm sau, sứ bộ ta được yết kiến vua Thanh. Buổi tiếp sứ này còn có cả sứ thần của các nước khác nữa. Vua Thanh ra cho các sứ thần một bài phú để thử tài, đề là Bái nguyệt đình phú. Thật trùng hợp, đề bài đúng với đề mà Đăng Đạo đã nghĩ đêm qua.
Trong khi sứ các nước còn đang ngẫm nghĩ cân nhắc từng câu thì Đăng Đạo ung dung huơ bút viết những nét rồng bay phượng múa. Bài phú của Nguyễn Đăng Đạo làm xong trước nhất dâng lên. Vua quan triều Thanh đều hết sức kinh ngạc.
Tài ứng đối thiên tài của Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo khiến sứ thần Trung Hoa kinh ngạc và khâm phục. Ảnh: Tư liệu
Sau đó, viên Hàn lâm nhà Thanh đến mời sứ thần Đại Việt đi vãn cảnh trong vườn thượng uyển thưởng trăng ngắm hoa cùng sứ thần các nước. Đăng Đạo đang cùng các sứ thần say sưa ngắm cảnh thì bỗng viên quan Hàn lâm viện nhà Thanh tức cảnh ra ngay một vế đối :
"Xuân tiêu phong nguyệt, nguyệt thiêm hoa sắc, phong tống hoa hương hương sinh sắc, sắc sinh hương, hương hương sắc sắc mãn xuân tiêu, tương tư khách hứng tương tư khách.
(Dịch nghĩa: Đêm xuân, trăng gió, trăng nhuốm sắc cho hoa, gió đưa hương hoa, hương theo sắc, sắc theo hương, hương hương sắc sắc tràn ngập đêm xuân, khách tương tư nhớ thương tương tư).
Mọi người đều trầm trồ khen vế đối của viên quan nhà Thanh là âm điệp luyến láy đầy chất thơ bổng trầm đầy chất nhạc, khiến các sứ thần bối rối không biết đối ra sao.
Sứ thần Cao Ly (Triều Tiên) lên tiếng đối trước: "Tùng viện trúc mai, mai sinh ngọc diệp, trúc hóa ngọc chỉ, chí tỷ diệp, diệp tỷ chỉ, chỉ chỉ diệp diệp liên tùng viên, hữu tình nhân thức hữu tình nhân
(Dịch nghĩa: Mai trúc lầu tùng, mai nở là đẹp, trúc hóa cành đẹp, liền là, lá liền cành, cành cành lá tá sát lầu tùng, người hữu tình biết kẻ hữu tình) Trạng nguyên Nguyễn Đăng Đạo đối tiếp rằng: "Hạ nhật cầm thi, thi ngụ ngã tình, cầm ngụ ngã tính, tính viện tình, tình viện tính, tính tính tình tình tình thư hạ nhật, trí âm nhân thức tri âm nhân.
(Dịch nghĩa: Ngày hạ đàn thơ, thơ ngụ tình ta, đàn hòa tâm tính, tính nương tình, tình nhờ tính, tính tính tình tình ngày hè nhàn rỗi, người tri âm hiểu người tri âm)
Nghe xong, viên Hàn lâm nhà Thanh nhận xét: "Sứ Cao Ly nói đến trúc mai cùng cành lá tươi tốt. Sực nức một nhà chắc đời sau cũng có công nghiệp lớn. Còn sứ thần nước Nam lấy đàn thơ nói đến chuyện đàn thơ cùng hòa nhã chung đúc tạo hóa vào cả ở thân mình, từng câu từng chỗ chọi nhau chan chát, tất đời sau sự nghiệp sẽ hiển vinh rực rỡ ngang trời. So với câu của sứ Cao Ly thì câu của sứ thần nước Nam mang sắc riêng biệt. Ôi! Quả là lời đẹp ý hay".
Văn tài của Đăng Đạo đã làm cho vua Thanh cùng triều đình và sứ thần các nước thán phục. Chính nhờ vậy mà triều đình nhà Thanh đã thay đổi thái độ kẻ cả, trịnh thượng, việc luận bàn về biên giới được tra xét rõ ràng. Bằng sự kiên quyết và khéo léo, Nguyễn Đăng Đạo đòi lại ba động Ngưu Dương, Hồ Điệp, Phổ Viên thuộc xứ Tuyên Quang.
Nguyễn Đăng Đạo được nể trọng, vua Thanh quyết định phong cho ồng là Trạng nguyên của Bắc Triều, ban mũ áo võng lọng và cho ông vinh quy về nước.
Đăng Đạo cùng đoàn sứ bộ hoàn thành nhiệm vụ trở về, xứng đáng với sứ mệnh vua giao. Đoàn sứ bộ nước ta khi qua các tỉnh của Trung Quốc, đi đến tỉnh nào tỉnh ấy cũng phải đón rước long trọng.
Làm tới chức Tể tướng Thượng thư nhưng Nguyễn Đăng Đạo không bao giờ quên rằng dân ta còn rất đói khổ, cuộc sống còn nhiều khó khăn.
Nguyễn Đăng Đạo đã thường xuyên quan tâm đến đời sống dân chúng. Những dịp từ triều đình về quê ông thăm hỏi khuyến khích việc cần lao, việc học hành của dân quanh vùng. Tôn trọng truyền thống tín ngưỡng của một vùng quê nhiều chùa chiền thờ thần, ông còn góp tiền cho xây dựng tu bổ đình đến miếu mạo ở quê hương, Chùa Bách Môn tương truyền là do ông cho tu bổ xây dựng lại trong thời kỳ này.
Nhân dân làng Hoài Bão vẫn còn nhớ câu chuyện quan trọng chia ruộng vua ban cho dân xưa kia. Đấy là, do việc Nguyễn Đăng Đạo được triều đình ban cho ruộng lộc, vốn tính liêm khiết ông nhất mực từ chối không nhận.
Vua và các triều thần nói mãi, ông Đăng Đạo bèn xin lĩnh khu ruộng bỏ hoang đầy lau lách và cỏ dại, xấu nhất gọi là cánh đồng cầu Vực. Sau đó, ông cho các gia đình nghèo khó ra đó phát cỏ, cải tạo đổ làm thành ruộng cày cấy được. Khi đã trở thành khoảnh ruộng tốt ông chia hẳn cho các gia đình...
Nhân dân quanh vùng còn nhớ ơn ông Nguyễn Đăng Đạo cứu đói cho dân. Một năm kia, trời làm mất mùa, dân chúng quê ông đói khổ, làng xóm tiêu điều. Thấy vậy ông liền viết thư về khuyên phu nhân phát tiền gạo cứu giúp người nghèo đói, với lời lẽ cảm động và tình thương dân sầu nặng của vị quan đại thần :
"Ta nhân danh làm quan đại thần coi việc triều đình không nỡ ngồi mà nhìn nhân dân ta đói mà không xót thương, phu nhân hãy đem tiền thóc của nhà ra mà cứu đói, cấp thóc cho dân gieo mạ cấy ổn định cuộc sống đỡ khốn khó".
Nhờ đó mà dân địa phương qua được bước khó khăn, làm vụ sau bội thu. Dân chúng được no ấm, cảm ơn ân nghĩa và công đức của quan Trạng Đăng Dạo dã có lời ca truyền tụng: "Bất hữu Trạng nguyên tiền/ Ngô dân hà dĩ an/ Bất hữu Trạng nguyên túc/ Ngô dân hà dĩ dục/ Tướng công chỉ đức/ Lịch vạn thế nhỉ bất vong.
Nghĩa là: "Không có tiền quan Trạng, dân ta làm sao sống yên lành. Không có lúa của quan Trạng, dân ta làm sao nuôi nhau được. Đức của Tướng công. Công ơn của Tướng công. Trải muôn đời nhắc nhở khôn cùng".
Thấy dân đi từ làng Khắc Niệm ra chợ Bịu, phải lội qua một ngòi nước giữa đồng, đi lại rất khó khăn, Trạng Nguyên Nguyễn Đăng Đạo liền lấy tiền riêng của gia đình cho dân làm một chiếc cầu, có mái lợp để mọi người qua lại được thuận tiện và làm chỗ tránh mưa nắng.
Tục gọi đó là "Cầu Còng", còn nhân dân địa phương thì yêu mến gọi đó là "Cầu vồng quan Trạng". Cũng xuất phát từ điển tích yêu thương, lo cho cuộc sống của người dân vùng này, mà Trạng Nguyên Nguyễn Đăng Đạo còn được dân gian gọi yêu thương là "Trạng Bịu", để dễ nhớ và dễ gọi tên ông.
Trạng Nguyên Nguyễn Đăng Đạo trải qua nhiều chức quan như Bồi tụng, Hộ bộ Hữu Thị lang, Lại bộ Hữu Thị lang, Ngự sử đài Đô ngự sử, Binh bộ Thượng thư,… sau được thăng Tham tụng, Lễ bộ Thượng thư kiêm Đông các Đại học sĩ, Nhập thị Kinh diên, tước Thọ Lâm bá.
Trong thời gian làm quan, ông hai lần được giữ chức Tri Cống cử trông coi việc tuyển dụng nhân tài cho đất nước ở kỳ thi Hội. Từng đi sứ lập được nhiều công trạng lớn.
Sau 35 năm phụng sự cho triều Lê Trung Hưng, ông về trí sĩ. Nguyễn Đăng Đạo mất năm Kỷ Hợi niên hiệu Vĩnh Thịnh thứ 15 (1719) thọ 69 tuổi. Khi mất, ông được phong tặng Lại bộ Thượng thư, tước Thọ Quận công, đồng thời được sắc phong làm Phúc thần phối thờ ở đình làng Hoài Bão.
Trong lịch sử phong kiến, hoàng đế Trung Quốc Chu Hậu Chiếu được nhiều người biết đến với một sự việc kỳ lạ. Ông có hơn 100 con trai nhưng không ai trong số họ là con ruột. Chuyện kỳ quái gì đã xảy ra với vị hoàng đế này?
Dự án nhà ở xã hội Tràng Cát vừa được Hải Phòng công bố giá tạm tính từ 22,6 triệu đồng/m2. Dự án được yêu cầu kiểm toán, minh bạch chi phí và bảo đảm quyền lợi người mua trước khi xác định giá cuối cùng.
Chia sẻ
TP.HCM sắp bổ sung nguồn cung lớn cho phân khúc nhà ở xã hội khi hơn 3.000 căn hộ chuẩn bị mở bán, giá từ 16,7 triệu đồng/m². Động thái này được kỳ vọng giải tỏa một phần áp lực nhu cầu nhà giá rẻ đang tăng mạnh.
Chia sẻ
Đặt chân vào Vườn quốc gia (VQG) Bạch Mã (TP Huế), tiếng hót líu lo của hàng trăm loài chim hoang dã đưa người nghe lạc vào chốn hoang sơ, kỳ thú. Mỗi tiếng màn trập vang lên là một khoảnh khắc đẹp của thiên nhiên được lưu giữ, và hơn hết cũng gợi nhắc về giá trị bảo tồn sinh cảnh chim rừng nơi đây.
Chia sẻ
Công tác tổng duyệt Lễ trao Giải báo chí về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III – năm 2025 được tiến hành, rà soát kỹ lưỡng. Buổi tổng duyệt không chỉ kiểm tra các phần mục quan trọng mà còn khẳng định sự chuẩn bị nghiêm túc, hướng tới một lễ trao giải trang trọng, chuyên nghiệp và lan tỏa mạnh mẽ những giá trị tốt đẹp của báo chí viết về tam nông.
Chia sẻ
Nguyễn Thị Oanh đã 4 kỳ SEA Games liên tiếp thống trị các đường chạy trung bình – dài với tổng cộng 12 tấm HCV. Nhưng cô gái quê Bắc Giang (cũ) vẫn chưa muốn dừng lại.
Chia sẻ
Vở ballet Anna Karenina – kiệt tác đỉnh cao của Nhà hát Ballet Hàn lâm Quốc gia Saint Petersburg mang tên Boris Eifman – đã ra mắt khán giả Hà Nội tối 3/12. Những người yêu văn hóa Nga được thưởng thức một tác phẩm tầm cỡ, từng chinh phục công chúng tại hơn 40 quốc gia. Chuyến lưu diễn của Nhà hát Ballet Eifman cũng tạo dấu ấn nổi bật trong hợp tác văn hóa giữa Việt Nam và Nga.
Chia sẻ
Một người đàn ông Malaysia nói với vợ rằng đi công tác cùng đồng nghiệp, nhưng thực tế bị phát hiện đang mắc kẹt cùng nhân tình giữa trận lũ nghiêm trọng tại Thái Lan.
Chia sẻ
"Mỹ nhân không tuổi" Lưu Hiểu Khánh gặp tai nạn khi ghi hình và khoảnh khắc “không nhận ra người quen” của bà đã khiến người hâm mộ lo lắng.
Chia sẻ
ĐT nữ Việt Nam đã hoàn thành giai đoạn chuẩn bị và chiều nay, đội sẽ bước vào chiến dịch SEA Games 33. Đối thủ đầu tiên của thầy trò HLV Mai Đức Chung sẽ là ĐT nữ Malaysia.
Chia sẻ
Thượng tướng Vladimir Chirkin - cựu Tư lệnh Lục quân Nga mới đây đưa ra bình luận thẳng thắn hiếm hoi về cuộc chiến Ukraine, chỉ trích gay gắt năng lực tình báo của Moscow trong giai đoạn đầu xung đột.
Chia sẻ
Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt đền Cửa Ông là trung tâm sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, nơi tổ chức lễ hội truyền thống và điểm du lịch có giá trị của Quảng Ninh.
Chia sẻ
Cơ quan CSĐT Công an TP.HCM vừa có động thái mới, chuyển hướng điều tra vụ hỏa hoạn nghiêm trọng tại căn nhà cho thuê ở đường Xuân Hồng, phường Bảy Hiền (quận Tân Bình cũ) làm 2 người chết và hơn 10 người bị thương hồi cuối năm ngoái. Vụ việc đang được điều tra theo dấu hiệu tội phạm "Vô ý làm chết người".
Chia sẻ
Từ ngày thuỷ điện Sơn La đi vào hoạt động, người dân bản Huổi Trẳng, xã Tủa Thàng, tỉnh Điện Biên đã có cuộc sống mới. Những lão nông đã bỏ núi, xuống sông, nuôi cá lồng cho thu nhập cao. Nhiều người đã đổi đời từ nguồn lợi thuỷ sản của lòng hồ Sơn La đem lại.
Chia sẻ
Ngày 5/12, Công an phường Bình Thuận, tỉnh Lâm Đồng(TP.Phan Thiết, tỉnh Bình Thuận cũ) cho biết, vừa thi hành quyết định khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can và thực hiện lệnh bắt tạm giam 10 đối tượng tham gia vụ hỗn chiến do "nhìn đểu" gây xôn xao dư luận ở Phan Thiết.
Chia sẻ
Sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xã Sáng Nhè, tỉnh Điện Biên bắt đầu xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế phù hợp với điều kiện thực tế. Trong giai đoạn này, xã ưu tiên tái cơ cấu nông nghiệp, chuyển sang các cây trồng chủ lực, khai thác hiệu quả quỹ đất và tận dụng nguồn vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia để hỗ trợ sản xuất.
Chia sẻ
Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Quảng đề nghị Quốc hội cho phép Chánh án chịu trách nhiệm xây dựng bộ tiêu chí để lựa chọn, trình Chủ tịch nước bổ nhiệm thẩm phán người nước ngoài cho Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế.
Chia sẻ
VĐV đấu kiếm Ngô Thị Hương chuẩn bị cùng đoàn Thể thao Việt Nam tham dự SEA Games 33.
Chia sẻ
Vụ hỏa hoạn đau lòng xảy ra tại một quán ăn ở số 227 Trần Hưng Đạo, phường Cầu Ông Lãnh, TP.HCM đã cướp đi sinh mạng của 4 người và làm 2 người bị thương. Nguyên nhân gây khó khăn nghiêm trọng cho công tác cứu hộ là việc căn nhà chỉ có một lối thoát nạn duy nhất hướng ra mặt tiền, bị cửa cuốn kiên cố chặn kín.
Chia sẻ
Với sự đồng hành của cơ quan quản lý, đội ngũ chuyên gia, Chương trình Quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021-2030 (Chương trình 1322) đã tạo ra những thay đổi căn bản trong cộng đồng doanh nghiệp, trở thành nền tảng quan trọng cho sự phát triển kinh tế trong kỷ nguyên mới.
Chia sẻ
Năm 2025, Chương trình MTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số đã tạo cú hích quan trọng giúp Bằng Thành chuyển mình mạnh mẽ. Từ hạ tầng giao thông, sinh kế rừng đến hỗ trợ nhà ở, nước sinh hoạt, nhiều chính sách đi vào cuộc sống, mở ra hướng phát triển bền vững cho hơn 13.000 người dân vùng cao.
Chia sẻ
Tại Đại hội Hiệp hội Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ Việt Nam (KH&CN) nhiệm kỳ 2025–2030, ông Nguyễn Hồng Phong đã tiếp tục được tín nhiệm bầu giữ chức Phó Chủ tịch Hiệp hội. Kết quả bầu cử thể hiện sự đánh giá cao của cộng đồng doanh nghiệp KH&CN đối với những đóng góp nổi bật và vai trò dẫn dắt của ông trong thời gian qua.
Chia sẻ
Công an phường An Khê (TP Đà Nẵng) kịp thời khống chế một nam thanh niên có biểu hiện loạn thần, ôm mảnh kính vỡ leo lên mái nhà cố thủ gây hỗn loạn khu dân cư và đe dọa an toàn người dân.
Chia sẻ
Từng được mệnh danh là “tuyến phòng thủ thép” bảo vệ cửa ngõ Sơn Tây, cụm cứ điểm 600 Ba Vì tưởng như bất khả xâm phạm với lính Lê Dương, biệt kích Commando và pháo 105mm án ngữ. Thế nhưng chỉ trong vài giờ quyết chiến cuối năm 1951, quân đội Việt Nam đã phá nát tuyến phòng thủ này bằng chiến thuật đánh điểm – diệt viện táo bạo.
Chia sẻ
Đại học Quốc gia TP.HCM (ĐHQG-HCM) khẳng định sẽ giữ vững ổn định cấu trúc bài thi Đánh giá năng lực (ĐGNL) trong năm 2026, đồng thời tập trung vào hai trụ cột chiến lược: Nâng cao chất lượng kỹ thuật theo chuẩn quốc tế và mở rộng địa bàn tổ chức thi tại 15 tỉnh, thành.
Chia sẻ
Ukraine cho biết, Nga đang tăng cường sử dụng thiết giáp để đẩy mạnh việc siết chặt vòng vây quanh Myrnohrad. Tuy nhiên, các đơn vị Ukraine vẫn chiến đấu quyết liệt để giữ vững hành lang rút lui cuối cùng và ngăn Moscow tiến sâu hơn vào Donetsk. Mới đây, trong một trận đánh ác liệt, Ukraine đã phá hủy 11 xe tăng và xe bọc thép của Lữ đoàn Bộ binh Hải quân số 40 của Nga.
Chia sẻ
Dù còn nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, tình trạng thiếu giáo viên... Nhưng nhờ Chương trình MTQG phát triển giáo dục đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho các trường học, đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi mà ngành giáo dục các xã của huyện Con Cuông cũ đang từng bước chuyển mình nhằm nâng cao chất lượng giáo dục tại địa phương.
Chia sẻ
Ngày 5/12, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam tỉnh Lai Châu tổ chức Đại hội Đại biểu lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2025 - 2030. Ông Sùng A Hồ, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy được tín nhiệm tái cử Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam tỉnh Lai Châu nhiệm kỳ 2025 - 2030.
Chia sẻ
Khi Hải Phòng phát triển mở rộng về phía Nam, bất động sản tại Tràng Cát nhanh chóng lọt vào tầm ngắm của các nhà đầu tư nhạy bén. Nằm giữa giao điểm của hạ tầng chiến lược, công nghiệp trọng điểm và cảng biển quốc tế, dòng sản phẩm thấp Boutique Home của dự án Happy Home Tràng Cát được xác định là biểu tượng sống, kinh doanh bền vững, đón đầu dòng dịch chuyển kinh tế mới của thành phố cảng.
Chia sẻ
CAS im lặng, ĐT Malaysia "đầu hàng" ĐT Việt Nam? Messi háo hức đối đầu Muller ở chung kết MLS Cup; Chủ tịch LĐBĐVN Trần Quốc Tuấn dự lễ bốc thăm VCK FIFA World Cup 2026; Tiết lộ thời gian Alexander-Arnold phải nghỉ thi đấu; Bạn gái Ronaldo mặc bikini khoe vẻ đẹp phồn thực.
Chia sẻ
Trong bối cảnh giá ớt tăng cao kỷ lục (100.000 đồng – 135.000 đồng/kg), vụ ớt của anh Đàm Văn Bản (thôn Đồng Giếng, xã Phú Lương, tỉnh Tuyên Quang) đã trở thành điểm sáng khi anh thu được tới 6 tấn ớt chỉ trong một vụ trên diện tích 1 ha. Nhờ áp dụng đầy đủ quy trình kỹ thuật và sử dụng phân bón Tiến Nông, vườn ớt của anh Bản đạt năng suất vượt trội, giúp gia đình thu lãi lớn trong năm nay.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PV 
