TS. Nguyễn Trí Hiếu: Việt - Mỹ cần kiên trì đàm phán, hướng đến niềm tin chiến lược

Nhận định của chuyên gia tài chính, TS Nguyễn Trí Hiếu, người Mỹ gốc Việt với Dân Việt xung quanh vấn đề đang được dư luận quan tâm: Mỹ áp thuế đối ứng 46% với hàng Việt Nam.

Thưa ông, với quan sát của mình về chính sách và thái độ của ông Trump với lệnh áp thuế với hàng Việt Nam, liệu rằng kịch bản nào sẽ xảy ra sau ngày 9/4?

- Mọi chuyện đang được Việt Nam giải quyết theo chiều hướng đối thoại, đàm phán, dựa trên tinh thần hiểu và hợp tác. Tôi mong cả hai phía sẽ hiểu được yêu cầu của nhau và cùng đối thoại, giảm xung khắc trong các chính sách.

Với tôi, kịch bản áp thuế cao, hàng hoá Việt Nam xuất sang Mỹ sẽ chịu mức thuế quan sẽ rất cao, lợi thế cạnh tranh sẽ không còn đối với Việt Nam, hàng Việt sẽ bán chậm vào Mỹ, khiến cho doanh nghiệp sản xuất khó khăn, từ đó ảnh hưởng đến tăng trưởng.

Trước mắt cần tìm mọi cách giảm tác động đến nền kinh tế

Việc áp thuế của Mỹ vào hàng Việt sẽ tác động lớn đến doanh nghiệp xuất khẩu, trong đó thành tố lớn nhất là khu vực FDI, nơi chiếm 60-70% kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam. Câu chuyện dung hoà mối quan hệ này, không phải chuyện đơn giản, dù nhiều năm qua, Việt Nam đã yêu cầu doanh nghiệp FDI giảm nhập siêu nguyên phụ liệu, để nội địa hoá. Tuy nhiên, toàn cầu hoá có nguyên tắc của họ và doanh nghiệp hoạt động dựa trên nguyên tắc tối đa hoá lợi ích và tối thiểu hoá chi phí.

Kịch bản thứ hai là chúng ta có thể đàm phán để Mỹ giảm thuế đối ứng với Việt Nam. Đối với ông Trump, đây là nhà kinh doanh bất thường, họ có thể dùng chiến thuật đánh đòn đau, cây gây và củ cà rốt, khuất phục các quốc gia và mộng khuất phục thế giới. Chiến thuật giơ cao, đánh khẽ.

Với Trump và chính sách của Mỹ dưới thời ông này là đàm phán lợi ích cho Mỹ. Chúng ta biết khi Mỹ công bế sẽ áp thuế hàng nhập lên Mexico, Canada 25%, họ đã để thời gian cho hai nước này đàm phán về vấn đề người di cư, vấn đề biên giới, vấn đề thương mại. 

Có lẽ câu chuyện với Mỹ là đàm phán, là đánh đổi các lợi ích. Cuối tháng 2/2025, Mexico và Canada đã thành công khi đàm phán, gỡ lệnh áp thuế 25% hàng nhập của các nước này vào Mỹ sau khi đàm phán giải quyết các vấn đề mà Mỹ đặt ra, đây có thể là chỉ dấu cho các nước?

- Đây là điều mà các nhà chính trị đã thấy và thuộc bài rồi. Nhưng quan trọng nhất vẫn là đàm phán cái gì, trao đổi cái gì. Có những thứ rất khó đàm phán, rất khó trao đổi. Buộc phải ngồi với nhau, hợp tác và đấu tranh vấn đề chứ không chỉ đơn giản.

Ông Trump thành công trong chiến lược này có thể thành công trước mắt, nhưng về lâu dài theo tôi là không nhiều và nó sẽ làm phá bỏ xu hướng toàn cầu hoá. Các đối thủ đáng quan tâm nhất của Mỹ là Nga, EU, Brics có thể sẽ tìm kiếm các liên minh mới nếu lợi ích với Mỹ không đạt được.

Chúng ta cũng cần quan sát diễn biến này bởi để đàm phán được với Mỹ về thuế quan, chúng ta sẽ phải có những nhượng bộ, trong đó thương mại là yếu tố được đặt lên hàng đầu.

Một số vấn đề chúng ta có thể lưu ý khi đàm phán đó là các sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam vào Mỹ, ngoại trừ Trung Quốc đủ sức cạnh tranh về lượng, giá thì nhiều quốc gia khác cũng không có lợi thế. Ví dụ về điện tử, dệt may, thuỷ sản, chúng ta có lợi thế vào Mỹ so với hàng hoá các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh…

Quan sát cho thấy ngay trong nội tại nước Mỹ, những vấn đề ông Trump đang đưa ra đã gặp phải những khó khăn, phản đối, điều này có thể khiến chính sách sắp tới của ông Trump thận trọng hơn với các đối tác thân thiện?

- Về nội tại nước Mỹ, nguy cơ bùng phát các vấn đề trong chính nước Mỹ khiến nước này không thể duy trì chính sách áp thuế đối với các quốc gia.

Tiêu dùng giảm sút, thất nghiệp gia tăng, lạm phát và đặc biệt bất ổn sẽ khiến Trump và chính quyền của ông ta phải thay đổi chính sách với các nước có thiện chí và các nước có hàng nhập khẩu là sản phẩm bổ sung, hỗ trợ cho thị trường Mỹ có thể được ưu tiên trong đàm phán, giảm thuế.

Chính sách của ông Trump sẽ được điều chỉnh

Cuối cùng, tôi nhấn mạnh lại, việc ông Trump kêu gọi “nước Mỹ trở lại” bằng cách kêu gọi sản xuất về Mỹ, đưa các doanh nghiệp lớn, có công nghệ cốt lõi về Mỹ là ý chí chủ quan, còn bản thân doanh nghiệp - vấn đề lớn nhất là tối ưu hoá sản xuất, tối thiểu hoá chi phí và hiệu quả đo bằng lợi nhuận.

Không dễ để những Apple, Tesla, Intel… quay trở về Mỹ sản xuất ồ ạt vì chi phí sản xuất ở Mỹ lớn, việc Mỹ áp thuế ồ ạt các quốc gia, trong đó có các thị trường lớn như Trung Quốc có thể khiến các quốc gia hoặc liên minh các quốc gia áp thuế trở lại hàng Mỹ.

Ngay cả đối với các doanh nghiệp ô tô của Mỹ, hiện nay họ cũng phụ thuộc nhập khẩu nguyên liệu từ các nước láng giềng. Trường hợp nếu bị đánh thuế, sẽ làm tổn thương ngành xe hơi nước này, gây làn song sa thải công nhân, đứt gãy chuỗi sản xuất.

Cả thế giới sản xuất, bán hàng và phục vụ cho Mỹ, đó là điều không sai bởi đây là thị trường có sức tiêu dùng lớn, lấy tiêu dùng là động lực tăng trưởng và phát triển. Do đó, Mỹ luôn là thị trường của tất cả các quốc gia xuất khẩu.

Một khi các quốc gia đánh thuế trở lại với hàng Mỹ vào nước họ, đặc biệt là các cường quốc hoặc liên minh các nước có cùng chung lợi ích, thì điều này gây nguy hại, khiến các hàng hoá tương lai của Mỹ có thể tăng giá, không thể xâm nhập vào các thị trường lớn hàng tỷ dân.

Quan điểm của Việt Nam trong việc đàm phán với Mỹ về thuế đối ứng là rất rõ ràng: Đối thoại, kiên trì và bản lĩnh, theo ông với Mỹ chúng ta cần thêm yếu tố nào để đàm phán với họ, hướng đến triết lý cùng thắng?

- Tôi khẳng định, bản chất thuế đối ứng không phải là bất biến, đó là sắc thuế dựa trên lợi ích và khi lợi ích không đạt được, có thể sẽ có sự thay đổi về hướng tiếp cận chính sách. Với nền kinh tế nhỏ, có lợi khi duy trì quan hệ thương mại với Mỹ và trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam nên linh hoạt, bền bỉ và kiên trì đối thoại, đàm phán lâu dài với nước này để hướng đến niềm tin chiến lược.

Bài học đàm phán không chỉ là câu chuyện phục vụ lợi ích của đối tác đơn thuần mà còn đấu tranh cho lợi ích của chúng ta. Xu thế toàn cầu hoá chuỗi sản xuất là tất yếu, không chối bỏ và chúng ta cũng như nhiều nước khác đang phụ thuộc vào nhau để kiếm tìm giá trị. Vì vậy, cần làm rõ câu chuyện xuất xứ trong sản phẩm xuất khẩu, để đàm phán với đối tác.

Hơn nữa, hàng Việt vào Mỹ cũng giúp người tiêu dùng nước này đa dạng hoá lựa chọn, giảm chi phí, tăng tiêu dùng, tăng GDP. Với đối tác hợp tác chiến lược toàn diện, chúng ta cần đàm phán rõ ràng và minh bạch với Hoa Kỳ tất cả những vấn đề hai bên đang tồn tại, để hướng đến nhận thức chung.

Tôi cho rằng, Mỹ đang là quốc gia đi đầu và đứng đầu về hình thái kinh tế của thế giới trong cả thế kỷ nay. Nền kinh tế nước này đang ở hình thái cao nhất là đi dịch vụ - tài chính - tiêu dùng, công nghệ cao và là người chia bài trong quan hệ thương mại quốc tế. 

Chính vì vậy, việc quốc gia này sẽ phải tính toán rất kỹ trong chiến lược đưa sản xuất trở về Mỹ, chắc chắn không phải tất cả chuỗi giá trị sẽ đưa về Mỹ mà chỉ các giá trị cốt lõi, giá trị gia tăng cao nhất. Để làm được sẽ phải mất 10 năm, 20 năm và thậm chí lâu hơn nữa. Chắc chắn Mỹ cũng không dại gì đảo ngược lại hình thái sản xuất đã được chính họ thiết lập từ nhiều năm qua và làm tổn thương chính họ. 

Họ đã và đang chủ động đàm phán để tìm kiếm lợi ích tốt nhất cho mình, trước khi chấp nhận tiếp tục vận hành trật tự thương mại hiện nay và khẳng định vai trò dẫn đầu trong cuộc chơi toàn cầu./.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

×