Tục cúng gà mùng 9 để xem "cát-hung" ở xứ Quảng

Hiện nay, tập tục này vẫn còn lưu truyền. Xem giò gà đầu năm là một phong tục có từ lâu đời. Cả nhà giàu, nhà nghèo ngày đầu năm đều chọn con gà trống mới lớn (còn gọi là gà giò) để làm thịt trước cúng, sau mang bộ giò đi nhờ thầy coi để biết “kiết hung” trong năm mới.


Phẩm vật cúng mùng 9 cũng bình thường với ”hương đăng hoa trà quả” như bao lễ cúng khác như rước ông bà, đưa ông bà, cúng đất…, song các món cúng ít hơn. Nhưng đặc biệt là cúng mùng 9, nhất thiết phải có con gà trống choai, khoảng 4 - 5 lạng với những tiêu chí chọn hơi khắt khe nhưng cần phải đáp ứng.

Ông tôi cho hay, gà cúng mùng 9 phải là gà chưa biết gáy và chưa “đạp mái”, có toàn thân một màu hung thì rất tốt, giò gà phải vàng tươi, đuôi dài. Các con gà đuôi cụt, lông trắng, đen, nổ… không cúng được. Do yêu cầu cao nên loại gà này rất đắt, giá có thể tăng đến gấp 3 vào những ngày cận kề mùng 9.

Có nơi, người ta chọn gà vừa ý mua nhốt lại từ trong năm nhằm được cúng gà đủ “tiêu chuẩn” thì “người trên” mới chứng giám và phù hộ một năm làm ăn phát tài, bình an, mọi việc đều hanh thông. Ngoài ra, khâu làm gà phải được cắt huyết cẩn thận, luộc gà vừa chín, bộ giò không bị nứt nẻ và giò phải sáng lên vàng tươi, giống nét chữ thếp vàng trên mặt liễn gỗ. Khi lên mâm, gà nằm gọn trong chiếc đĩa kiểu, cổ tréo vào cánh, đầu ngẩng cao, mỏ ngậm một bông phượng, trông rất oai phong.

Sau khi cúng xong, “gia chủ” có thể xem sơ sơ qua bộ giò gà của nhà mình cúng để biết “kiết hung” trong năm, nếu gia chủ là người am hiểu xem giò gà. Xem xong, giò được ngâm trong ly rượu, để giữ được lâu khi không có điều kiện đến nhờ các thầy xem.

Tại các điểm xem giò gà trong thôn, vào các ngày mùng 9, mùng 10…, ở trước ngõ, xe cộ xếp hàng, người xem đông như “trẩy hội”. Nhân dịp này, thầy vừa xem giò, vừa xem tuổi để “phán” vận tốt xấu trong năm. Ngoài xem giò ra, thầy còn xem huyết, nếu huyết khi luộc xong bị gấp (xếp) lại, thì thầy phán rất tốt, năm đó làm ăn may mắn, tài lộc dồi dào, bình an sức khoẻ như thầy nói “huyết xấp chấp giò”.