Vén màn hồ sơ mật về tiểu đoàn "Sparta"

Tiểu đoàn Sparta là một nhóm trinh sát độc lập nằm trong lực lượng cận vệ DNR của Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng, được thành lập vào tháng 8 năm 2014, trước đây dựa trên lực lượng một trung đội súng máy và chống tăng do một chiến binh gốc Nga, Arsen Pavlov (gọi tắt là "Motorola") chỉ huy cho đến khi bị ám sát vào tháng 10 năm 2016. 

Thủ lĩnh gần đây nhất của tiểu đoàn trinh sát độc lập Sparta là Vladimir Zhoga (tiếng Nga: Владимир Жога, tên gọi "Voha"), một chiến binh DNR đến từ Sloviansk, được cho là bị bắn chết vào ngày 5 tháng 3 năm 2022 tại Volnovakha, Ukraine. 

Kém "Motorola" 10 tuổi, Vladimir Zhoga sinh ra tại Donetsk. Cha của Vladimir Zhoga là Artyom Vladimirovich Zhoga, trung tá Lực lượng vũ trang DPR, tham mưu trưởng Sparta. Mẹ là một người nội trợ. Zhoga sống và làm việc ở Slavyansk, nơi cha mẹ anh chuyển đến. Khi còn nhỏ, Zhoga rất thích bóng đá. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông đã cố gắng thi vào Đại học Sư phạm Tiểu bang Donbass, nhưng không vượt qua được cuộc thi và vào một trường kỹ thuật, nơi ông học vắng mặt. Vladimir Zhoga đã làm việc với cha mình tại cửa hàng cá. Năm 2014, từ những ngày đầu tiên Vladimir Zhoga đã tham gia vào cuộc chiến ở phía đông Ukraine, trong các đơn vị tự vệ của Slavyansk. Vladimir Zhoga từng bị thương vô số lần trong các trận chiến trước khi thành phó chỉ huy đội trinh sát của tiểu đoàn Sparta. Ông nắm quyền chỉ huy tiểu đoàn Sparta vào tháng 10 năm 2016 sau cái chết của người sáng lập ra nó là Arsen Pavlov (Motorola). Ông cũng là cha đỡ đầu của con gái Motorola.

Theo giới truyền thông Ukraine ước tính thì tiểu đoàn Sparta sở hữu 300 máy bay chiến đấu (tính đến ngày 1 tháng 7 năm 2016), được chia thành 3 đại đội với quân số ước tính 1000 binh lính.

Tiểu đoàn trinh sát độc lập này trước đấy được cho là tham gia vào trận chiến Ilovaisk như một phần của 'tiểu đoàn tình nguyện' của Igor Strelkov (chỉ huy lực lượng vũ trang nhân dân Donbass và là một nhân vật chính đằng sau Cuộc nổi dậy thân Nga ở Ukraina 2014).

Tiểu đoàn bao gồm cả dân quân từ các vùng phía đông Ukraine (vùng Dnepropetrovsk, Donetsk, Odessa và Kharkov) và lính đánh thuê Nga. Theo dữ liệu thu thập được năm 2014, các binh lính của tiểu đoàn ban đầu chỉ được trang bị các loại vũ khí sau: AK-74, AK-74M, AKS-74U, PM, PK, RPK, SKS, SVD, GP-30, RPG-18, RPG 22 Igla MANPADS, AGS-17, súng máy NSV, lưỡi lê 6x4, 6x5... Sau đó, phía Nga đã điều động đến vùng Donetsk (quận Petrovsky và Kuibyshevsky của thành phố) thêm khoảng 400 người cùng các phương tiện, vũ khí bao gồm súng phóng lựu, súng máy cỡ lớn và hệ thống chống tăng. Các máy bay chiến đấu của Sparta liên quan trực tiếp đến tất cả các chiến công vang dội trước các tiểu đoàn chủ nghĩa dân tộc, sư đoàn và lữ đoàn của các lực lượng vũ trang Ukraine. Tại sân bay Donetsk, Ilovaisk, Debaltseve, hàng trăm sĩ quan và binh lính Ukraine bị bắt làm tù binh, hàng nghìn vũ khí và trang thiết bị quân sự bị thu giữ.

Tiểu đoàn Sparta cũng đóng vai trò chính trong cuộc bao vây kéo dài và đánh chiếm thêm sân bay Donetsk, được coi là tiếp nối những xung đột giữa quân đội Ukraine và phiến quân Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng thân Nga trong việc giành quyền kiểm soát Sân bay quốc tế Donetsk. 

Mặc dù một thỏa thuận ngừng bắn đã được hai bên ký kết sau trận đánh đầu tiên diễn ra tại đây vào ngày 26/5/2014, xung đột vẫn nổ ra và châm ngòi cho một trận chiến mới. Vào ngày 21/1/2015, dân quân Donetsk kiểm soát được hoàn toàn sân bay, buộc quân đội Ucraina phải rút lui về Pisky.

Từ giữa tháng 1 năm 2015 trong cuộc chiến ở vùng Donbass của Ukraine, tiểu đoàn Sparta cũng tham gia cùng lực lượng ly khai của Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng đã cố gắng tái chiếm thành phố Debaltseve ở Donetsk Oblast, thuộc quyền kiểm soát của Ukraine kể từ một cuộc phản công của quân chính phủ vào tháng 7 năm 2014. 

Thành phố nằm trong "cái nêm" của lãnh thổ Ukraine do DPR nắm giữ ở một bên và Cộng hòa Nhân dân Luhansk (LPR) ở một bên, đồng thời là đường bộ và đường sắt quan trọng giao lộ. 

Những người ly khai bắt đầu một nỗ lực phối hợp nhằm buộc quân đội Ukraine ra khỏi thành phố vào ngày 16–17 tháng 1, châm ngòi cho Trận Debaltseve . Giao tranh ác liệt tiếp diễn cho đến ngày 18 tháng 2 năm 2015, khi các lực lượng Ukraine buộc phải rút lui.

Vào tháng 3 năm 2016, tiểu đoàn Sparta tham gia một cuộc giao tranh vũ trang ở Dokuchaievsk. Vào tháng 9 năm 2016, tiểu đoàn Sparta đã được triển khai vào Cộng hòa Nhân dân Lugansk (LPR) để ngăn chặn những cuộc đảo chính được dự đoán trước.

Binh lính của tiểu đoàn Sparta mặc quân phục rằn ri có biểu tượng của tiểu đoàn của họ, trên phù hiệu (gắn ở tay áo, trên mũ nồi) là lá cờ đen-vàng-trắng của Đế quốc Nga, trên đầu có chữ M màu đỏ, được cách điệu như một tia chớp, và dưới nó là dòng chữ "Sparta". Chữ M được lấy cảm hứng từ tên của binh đoàn đánh quái vật trong cuốn tiểu thuyết cùng tên của nhà văn Dmitry Glukhovsky người Nga. Biểu tượng được bộ phận thiết kế của tờ Novorossiya phát triển vào năm 2014 theo mong muốn cá nhân của tiểu đoàn trưởng Arsen Pavlov.

Đây là tất cả thông tin về Arseny Pavlov được thu thập từ các cuộc phỏng vấn của chính anh ta với phóng viên chiến trường của phe ly khai và là cựu thành viên của Tiểu đoàn Sparta, Gennady Dubovy.

Theo lời kể của dân quân, năm 15 tuổi, Arseny Pavlov mồ côi sống với bà ngoại. Pavlov đã có một tuổi thơ khó khăn, điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tâm lý của "Motorola" trong tương lai. Có thông tin cho rằng Arseny Pavlov đã phục vụ 3 năm trong Đội cận vệ 77 Biệt kích Moscow-Chernigov thuộc lữ đoàn Banner đỏ và Lữ đoàn Thủy quân lục chiến Suvorov. Pavlov cũng tham gia Chiến tranh Chechnya lần thứ hai, đã trải qua khoảng một năm trong các trận chiến với dân quân Chechnya. Theo truyền thông Nga, chỉ huy chiến trường của quân ly khai Donbass đã phục vụ 4 năm ở hai đơn vị khác nhau. Trong quân đội, Arseny Pavlov thực hiện các nhiệm vụ của một liên lạc viên với vóc dáng thấp bé và liên tục đi bộ với chiếc bộ đàm ăng-ten dài, trông giống như một chiếc điện thoại di động vì thế mới được gọi là "Motorola".

Sau khi phục vụ trong quân đội Nga, Arseny Pavlov sống ở Rostov-on-Don và làm việc tại một tiệm rửa xe. Có một số thông tin cho rằng "Motorola" đã dính líu đến vụ trộm một chiếc xe hơi, sau đó anh ta được đề nghị đến Ukraine để tham gia vào các cuộc chiến hoặc đi tù.

Theo trang Vkontakte, Arseny Pavlov học ở Ukhta, tại trường số 13 từ năm 1990 đến năm 1993. Cũng có thông tin trên mạng cho rằng anh ta đã kết hôn ở Rostov, và tháng 3/2012 anh ta bị khởi tố vì ăn cắp xe. Tại thời điểm này, các nhà báo đã không thể nhận được bình luận từ những người được tuyên bố là bạn của Arseny Pavlov.

Đáng chú ý là vào ngày 11 tháng 7 năm 2014, Arseny Pavlov đã kết hôn với Elena Kolenkina, 21 tuổi, người mà anh ta đã cứu hai tháng trước đó trong một trận pháo kích ở Slavyansk. Sự kiện này là đám cưới chính thức đầu tiên ở cái gọi là "DPR". Vào tháng 4 năm 2015, Arseny Pavlov có một cô con gái. Arseny Pavlov tặng vợ mới một chiếc Peugeot 2008 SUV mới trị giá gần nửa triệu hryvnia (khoảng gần 400 triệu đồng). Vợ của Motorola, Elena Pavlova đã viết về điều này trên trang Vkontakte của cô ấy. Hơn nữa, vào thời điểm mà hầu hết người dân của vùng Donetsk bị chiếm đóng không có thuốc men, thức ăn, thậm chí cả những phương tiện cơ bản cho sự tồn tại của con người.

Chiếc máy bay chiến đấu có ký hiệu "Motorola" rất được các nhà báo Nga ưa thích khi đến thăm Slavyansk trong thời kỳ bị chiếm đóng. Theo lời của các binh lính thuộc tiểu đoàn thì chỉ huy của họ có đặc điểm là không sợ hãi, khả năng nhanh chóng đánh giá tình hình và đưa ra quyết định tốt nhất cũng như cân nhắc các phương án khả thi. Từ một chàng trai bình thường trong 2 năm đã trở thành một chỉ huy lừng danh của Cộng hòa Nhân dân Donetsk tự xưng. Đến Ukraine một mình, chỉ trong vài tháng, ông đã tạo ra "Sparta" - tiểu đoàn nổi tiếng. Arseny Pavlov là chỉ huy yêu cầu sự phục tùng vô điều kiện, vì thế Sparta luôn trong tư thế thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu và sẵn sàng cho chiến tranh.

"Motorola" liên tục bị quân đội và đảng phái Ukraine săn lùng bởi đây là người nắm giữ các thông tin tuyệt mật - và nếu điều gì đó xảy ra, việc bắt giữ Arseny Pavlov bởi phía Ukraine sẽ gây ra mối đe dọa trực tiếp cho những "người phụ trách" bên ngoài của anh ta.