Vì đâu người nổi tiếng bị thông tin sai sự thật "tấn công"?

Thông tin sai sự thật (fake news) "bủa vây" làng giải trí

Cái chết do tự tử của Lee Sun Kyun, người được cho là đang ở đỉnh cao danh vọng khiến toàn bộ Hàn Quốc rúng động. Sự ra đi của nam diễn viên chính bộ phim "Ký sinh trùng" đã để lại một câu hỏi lớn đối với làng giải trí nước này.

Lee Sun Kyun chọn cái chết để giải thoát bản thân khỏi phải chịu cảnh "búa rìu dư luận" vì những sai lầm trong quá khứ. Nam diễn viên bị cho là đã sử dụng chất cấm, nhắn tin tình cảm với người không phải vợ mình. Nhưng những cáo buộc đó liệu có đáng để anh phải đánh đổi sinh mạng?

Một đoạn clip YouTube của KBS News 9 được phát sóng vào ngày 24/11/2023. Trong hai bản tin được gắn nhãn "độc quyền", KBS phát những đoạn cắt từ các cuộc điện thoại riêng tư của Lee Sun Kyun với quản lý của một cơ sở kinh doanh giải trí đêm, nội dung hoàn toàn không liên quan đến các cáo buộc chống lại anh, cũng như lời khai mà cá nhân này được cho là đã trình bày với cảnh sát.

Sau cái chết của Lee sun Kyun, phần bình luận trên YouTube cho các bản tin đó và các tin khác liên quan đến vụ án của Lee Sun Kyun trên kênh KBS đã bị khoá lại, nhưng các video thì vẫn còn đó. Thậm chí, có một video kéo dài 12 tiếng, nội dung chỉ với khoảng 7 phút nói về Lee Sun Kyun và được lặp đi lặp lại.

Giữa năm 2023, người hâm mộ nhóm nhạc Blackpink sửng sốt khi thông tin thành viên Rosé trong nhóm được cho là liên tục "chơi thuốc". Rosé vướng vào tranh cãi khi cựu giám đốc sáng tạo của Burberry, Riccardo Tisci, đăng ảnh chụp cùng cô trên mạng. Bức ảnh của họ đã gây ra một số tin đồn, như cáo buộc về việc có ma túy trong ảnh. Sau đó, Riccardo đã xóa bài đăng này. 

Ngoài tin đồn lạm dụng ma túy, những bức ảnh của Rosé được Riccardo chia sẻ cũng làm dấy lên tin đồn hẹn hò của cô. Trong một bức ảnh, cô được nhìn thấy ngồi cùng với nam diễn viên Kang Dong Won.

Gần đây nhất, cựu thành viên T-ara là nữ ca sĩ Ahreum đã tỉnh lại sau khi hôn mê vì tự tử "hụt". Nhưng chưa xuất viện, cựu thần tượng này đã để lại bình luận bên dưới một video do YouTuber "tai tiếng" Lee Jin Ho đăng tải với nội dung: "Thật đáng kinh ngạc khi đây là điều đầu tiên tôi thấy khi lấy lại ý thức. Tôi sẽ kiện anh vì tội lan truyền thông tin sai sự thật".

Trong video, Lee Jin Ho tuyên bố chồng sắp cưới của Ahreum đã cố gắng "moi" tiền người hâm mộ của cô. Mặc dù Ahreum trước đó tuyên bố cô bị một kẻ lừa đảo hack tài khoản, nhưng Lee Jin Ho vẫn khẳng định chồng sắp cưới của Ahreum chính là người chia sẻ thông tin cặp đôi cần tiền để phẫu thuật vì cô đang mang thai và phải nhập viện.

Tại làng giải trí Hoa ngữ, có lẽ Triệu Lệ Dĩnh là một trong những người dính thị phi từ các tin đồn nhiều nhất so với các nữ diễn viên hàng đầu. Cuối năm 2022, một người tung tin Triệu Lệ Dĩnh trốn thuế trong phim "Ai là hung thủ". Nữ diễn viên bị tố nhận được thù lao 156 triệu NDT (hơn 560 tỷ đồng). Tuy nhiên, cô không khai báo trung thực, trốn hơn 42 triệu NDT (hơn 150 tỷ đồng), những khoản thuế khác chưa nộp đủ là 16 triệu NDT (hơn 57 tỷ đồng). Sau đó, Cục Thuế Thượng Hải đã phủ nhận thông tin sai lệch này. 

Bên cạnh đó, hình ảnh của những người nổi tiếng còn được sử dụng để tạo ra những video lừa đảo có chủ đích bằng AI (trí tuệ nhân tạo). Gần đây nhất, cầu thủ huyền thoại Arsenal Ian Wright, đầu bếp nổi tiếng người Ý Gino D'Acampo và nhà thám hiểm lừng danh Bear Grylls xuất hiện trong các video quảng cáo cách làm giàu nhanh chóng trên Facebook và Twitter. Chỉ riêng trên Twitter, các quảng cáo này đã được xem hơn một triệu lần.

Những kẻ giả mạo quảng cáo trên mạng xã hội để khiến những thông tin này nhìn như được đăng tải bởi người có ảnh hưởng hoặc tổ chức được công nhận.

Ví dụ, hình ảnh trong bài đăng trên mạng xã hội cho thấy người nổi tiếng đang bị cảnh sát bắt giữ, và người dùng nhấp vào liên kết, nó sẽ đưa bạn đến một bài báo giả mạo trong một mẫu trang web tin tức uy tín. Từ đó, thông tin và tài khoản ngân hàng của người dùng nghiễm nhiên lọt vào tay tội phạm.

Nhu cầu tạo ra fake news đến từ đâu? Tại sao chúng xuất hiện?

Đêm trước khi Lee Sun Kyun qua đời, kênh YouTube với nhiều "thuyết âm mưu" về làng giải trí Hàn Quốc mang tên HoverLab Inc. đã đăng thêm các cuộc điện thoại được ghi âm giữa anh và người quản lý kinh doanh câu lạc bộ đêm. Vào ngày tài tử "Ký sinh trùng" mất, kênh này đăng một thông điệp trên trang cộng đồng bày tỏ lời chia buồn đến người thân của anh, đồng thời cũng tuyên bố rằng, việc công bố các đoạn ghi âm là hoàn toàn chính đáng.

Trong khi ảnh hưởng của truyền thông truyền thống đã giảm sút thì khả năng định hướng dư luận bằng cách "tấn công" các vấn đề thời sự trong thời đại của mạng xã hội và YouTube lại phát triển rầm rộ. Theo Slow News và Kyunghyang Shinmun, có 2.820 tin tức với từ khóa "Lee Sun Kyun" và "ma túy" từ 54 hãng truyền thông từ ngày 19/10 đến ngày 26/12 trên cơ sở dữ liệu báo chí (KINDS) của Quỹ Báo chí Hàn Quốc. Khi mở rộng để bao gồm cả cổng thông tin tin tức của Naver, con số này đạt 14.118.

Rõ ràng, những thông tin "vây quanh" tin tức thời sự chính này mang lại một nguồn lưu lượng khổng lồ, khiến cho ít cơ quan truyền thông cả chính thống và tư nhân bỏ qua. Đặc biệt, đánh vào trí tò mò của cư dân mạng, không ít những kênh YouTube, Tiktok liên tục "thêu dệt" những câu chuyện hấp dẫn, 1 phần thông tin nhưng 9 phần giả mạo để câu like, câu lượng truy cập. 

Mặc dù không có dữ liệu chính xác về số lượng quảng cáo lừa đảo hiện đang lưu hành hoặc số lượng người bị ảnh hưởng, nhưng các chuyên gia đang cảnh báo rằng, họ cũng nhận thấy sự gia tăng đáng lo ngại về số lượng lừa đảo do AI tạo ra trên mạng xã hội.

Trong hai năm qua, các quảng cáo lừa đảo phổ biến nhất đã sử dụng hình ảnh tỷ phú Elon Musk để quảng cáo tiền điện tử. Đặc biệt là trong thời gian áp dụng giãn cách do dịch Covid-19 vào năm 2021, khi ông tuyên bố rằng, Tesla đã mua 1,5 tỷ đô la Bitcoin và sẽ chấp nhận nó như một hình thức thanh toán.

Theo công ty an ninh mạng Avast, các nạn nhân đã mất trung bình 250 đô la do trò gian lận này. Chỉ riêng trong tháng 8/2022, Avast đã chặn quảng cáo này hiển thị cho hơn 10.000 người dùng tại 11 quốc gia trên nhiều châu lục.

Ủy ban Thương mại Liên bang Hoa Kỳ (FTC) cho biết, vào năm 2022, công dân Hoa Kỳ đã mất hơn 1,2 tỷ USD (951 triệu bảng Anh) do các hành vi gian lận bắt đầu trên mạng xã hội.

Người nổi tiếng cần được bảo vệ trước fake news

Tháng 10/2023, Tòa án Nhân dân Trung cấp Bắc Kinh đã đưa ra phán quyết trong vụ kiện tranh chấp trách nhiệm vi phạm trực tuyến giữa nữ diễn viên Triệu Lệ Dĩnh và bị đơn họ Đàm. Theo đó, tòa án buộc bị đơn Đàm phải công khai xin lỗi Triệu Lệ Dĩnh trên mạng xã hội và bồi thường thiệt hại tinh thần 28.000 NDT (tương đương 96 triệu đồng) do đã đăng tải nhiều bài viết xúc phạm và vu khống nữ diễn viên.

Vụ kiện bắt nguồn từ việc bị đơn Đàm đăng tải nhiều bài viết trên mạng xã hội với nội dung trực tiếp chỉ trích, xúc phạm và vu khống Triệu Lệ Dĩnh. Sau khi xem xét các bằng chứng và lập luận của hai bên, tòa án nhận thấy hành vi của Đàm đã vi phạm nghiêm trọng quyền nhân thân của Triệu Lệ Dĩnh, gây tổn hại đến danh dự và uy tín của cô.

Phán quyết của tòa án được dư luận đánh giá cao và cho rằng, đây là một bước tiến tích cực trong việc bảo vệ quyền lợi của nghệ sĩ và nâng cao nhận thức của cộng đồng về hành vi vi phạm trực tuyến. Nhiều người bày tỏ sự ủng hộ đối với Triệu Lệ Dĩnh và hy vọng vụ kiện này sẽ tạo ra hiệu ứng răn đe, giúp giảm thiểu những hành vi xúc phạm, vu khống người khác trên mạng xã hội.

Trong một diễn biến khác, LE SSERAFIM, nhóm nhạc K-pop nổi tiếng, đã quyết định thực hiện các hành động pháp lý chống lại các cá nhân phát tán các bài đăng và bình luận ác ý về các thành viên của nhóm. Quyết định này được đưa ra để đáp trả một loạt tin đồn thất thiệt đang lan truyền trên các nền tảng mạng xã hội.

Vào ngày 22/3/2024, SOURCE MUSIC, công ty quản lý của LE SSERAFIM đã đưa ra một tuyên bố chính thức về vấn đề này. Tuyên bố nêu rõ quyết tâm của công ty trong việc thực hiện các biện pháp nghiêm khắc chống lại những kẻ chịu trách nhiệm lan truyền thông tin sai lệch và phỉ báng danh dự của các thành viên trong nhóm.

Quan điểm của công ty cho thấy sự cam kết bảo vệ danh dự và uy tín của LE SSERAFIM. Bằng cách khởi kiện, họ muốn quy trách nhiệm cho các cá nhân về hành động của họ và ngăn chặn các trường hợp quấy rối và vu khống trực tuyến trong tương lai.

Mặc dù các chi tiết đầy đủ về vụ kiện không được tiết lộ trong tuyên bố, nhưng rõ ràng là SOURCE MUSIC đang xem xét vấn đề này một cách nghiêm túc. Cách tiếp cận chủ động này gửi đi một thông điệp rõ ràng rằng, hành vi độc hại sẽ không được dung thứ và những người tham gia vào hành vi đó sẽ phải chịu hậu quả.

Tháng 11/2023, tay săn ảnh Cát Tư Tề bị buộc bồi thường 600.000 Đài tệ (461 triệu đồng) cho hai chị em Từ Hy Viên - Từ Hy Đệ vì tung tin đồn họ sử dụng ma túy. Tòa án nhận định rằng, những bằng chứng của Cát Tư Tề không có căn cứ xác thực và thiếu chứng cứ cụ thể.

Chiến thắng của Phạm Băng Băng và Từ Hy Viên là minh chứng cho sự quyết tâm của họ trong việc bảo vệ danh dự và quyền lợi của bản thân trước những tin đồn thất thiệt. Đồng thời, những vụ kiện này cũng góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng về tác hại của việc lan truyền tin giả và tầm quan trọng của việc bảo vệ danh tiếng cá nhân.

Vụ kiện của hai chị em họ Từ diễn ra sau một phán quyết tương tự vào tháng 7/2021, trong đó Phạm Băng Băng đã bảo vệ thành công danh dự của mình khi tòa án tuyên bố cô thắng kiện một công ty truyền thông đã đăng tải những thông tin sai lệch về cô.

Nguyên nhân của vụ kiện bắt nguồn từ những bài đăng trên tài khoản WeChat của công ty này, bao gồm những tin đồn thất thiệt như Phạm Băng Băng sinh 4 con trong 10 năm, tái hợp với Lý Thần, quan hệ thân thiết với Hồng Kim Bảo, sẩy thai sau khi mang bầu, và thậm chí sinh con cho một đại gia ở Nam Kinh.

Phạm Băng Băng với vai trò nguyên đơn cho rằng, những thông tin này hoàn toàn vô căn cứ và đã gây tổn hại nghiêm trọng đến danh tiếng của cô. Nữ diễn viên đã đệ đơn kiện, yêu cầu công ty truyền thông phải xin lỗi công khai, bồi thường thiệt hại kinh tế và tổn thất tinh thần, đồng thời chịu trách nhiệm chi trả chi phí kiện tụng.