12 triệu lao động đối mặt với nguy cơ không có lương về già

Chậm cải cách chính sách an sinh - xã hội khiến nhiều lao động không có lương hưu

Hôm nay (29/6) Bộ LĐTBXH phối hợp với Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tổ chức Hội thảo “Nhận diện các vấn đề về chính sách xã hội để thúc đẩy phát triển bao trùm, toàn diện, hướng tới đảm bảo an sinh xã hội toàn dân, không bỏ ai lại phía sau”.

Nhiều chuyên gia tham dự hội nghị đã nhấn mạnh tới tốc độ già hóa dân số của Việt Nam và cho rằng nếu không nỗ lực mở rộng bao phủ bảo hiểm xã hội thì đến 2030, Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ có 12 triệu người cao tuổi không có lương hưu.

Ông Nuno Cunha, chuyên gia cao cấp về an sinh xã hội của ILO cho rằng thách thức lớn nhất trong việc mở rộng độ bao phủ an sinh xã hội ở Việt Nam là tiếp cận được với các nhóm không có bảo hiểm xã hội, không được trợ cấp. Hiện nay tỷ lệ bao phủ lương hưu của Việt Nam còn thấp.

Báo cáo của Bộ LĐTBXH chỉ ra rằng hiện nay Việt Nam có 16,5 triệu người lao động đang tham gia bảo hiểm xã hội, chỉ 33% trong tổng số lực lượng lao động hơn 50 triệu người. Trong 11,4 triệu người cao tuổi mới chỉ có 4,3 triệu người đang được hưởng lương hưu (2,6 triệu từ bảo hiểm xã hội và 1,7 triệu từ bảo trợ xã hội).

Bà Ingrid Christensen, Giám đốc Văn phòng ILO tại Việt Nam nhấn mạnh dù có tiến triển đáng kể nhưng nhiều người Việt Nam chưa được tiếp cận đầy đủ với an sinh xã hội. Việt Nam cần nỗ lực để đảm bảo an sinh cho xã hội, giải quyết thách thức từ các nhóm chính sách bị bỏ sót, những nhóm người làm việc tự do… thuộc nhóm cấp thiết cần tham gia an sinh xã hội.

Trong khi mở rộng diện bao phủ của bảo hiểm xã hội còn nhiều thách thức thì vấn đề những lao động đang tham gia lại rút ra khỏi hệ thống bảo hiểm xã hội càng khiến cho hệ thống an sinh xã hội trong tương lai bị mất cân bằng.

Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng gần 70% các khoản bảo hiểm xã hội một lần ở Việt Nam được chi trả cho phụ nữ dưới 35 tuổi. Các khoản này được người lao động rút để đảm bảo an ninh thu nhập của họ trong giai đoạn đang làm việc (chứ không phải khi họ đã hết tuổi lao động) vì các chế độ bảo hiểm xã hội hiện chưa đảm bảo được.

Lao động khó tích lũy đủ 20 năm làm việc để hưởng lương hưu

Từ thực trạng trên, nhiều chuyên gia cho rằng cần cải cách thời gian đóng BHXH, bởi vì lao động khó có thể làm đủ 20 năm để đủ điều kiện hưởng lương hưu.

Ông André Gama, chuyên gia an sinh xã hội của Tổ chức lao động quốc tế ILO cho rằng cần kết hợp các chính sách an sinh với vấn đề việc làm bền vững nhằm giảm nghèo và tăng cường an sinh xã hội. Trong thực tế, người lao động chỉ có có thể tham gia đầy đủ vào hệ thống bảo hiểm xã hội khi có việc làm ổn định.

Ngoài vấn đề về sự thiếu liên kết với chính sách việc làm, các chuyên gia còn chỉ ra rằng Việt Nam chi cho an sinh xã hội (dưới 5% GDP) thấp hơn đáng kể so với mức trung bình của thế giới (khoảng 13% GDP) và thậm chí thấp hơn so với mức trung bình của khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương (khoảng 8% GDP). Các chuyên gia cho rằng muốn thực sự cải cách hệ thống an sinh xã hội, Việt Nam cần tăng đầu tư cho lĩnh vực này.