95 năm Hội Nông dân Việt Nam: Chuyện ghi lại báo cáo của một cán bộ "nằm vùng" và bài học về thế trận lòng dân

Xin chép lại báo cáo của một cán bộ “nằm vùng” ở huyện Tân Bình (sau giải phóng tách thành quận Tân Bình và Tân Phú). Do hoạt động bí mật trong vùng địch kiểm soát nên những cán bộ “nằm vùng” không được phép tiết lộ thông tin tên của mình.

Giữa vòng kìm kẹp

Từ căn cứ trên Ba Thu tôi về bám trụ tại một ấp ở một xã gần sân bay Tân Sơn Nhất - nơi tôi sinh ra, trưởng thành và theo các chú, các bác tham gia hoạt động cách mạng. Phía Bắc xã bị án ngữ bởi quân trường Quang Trung. Xa về phía Nam là căn cứ đài ra đa Phú Lâm. Phía Đông giáp phi trường Tân Sơn Nhất. Trên địa bàn, địch bố trí một đại đội bảo an, một đại đội địa phương quân, 2 trung đội dân vệ, 6 toán phòng vệ dân sự, 2 toán phòng vệ xung kích. Bộ máy kìm kẹp tại chỗ có 4 trưởng ấp, 2 tên ban 2 và 3 tên chiêu hồi.

Tại “ấp chiến lược” tôi đứng chân, bộ máy kìm kẹp khá hoàn chỉnh. Đây là “ấp chiến lược” do Mỹ xây dựng với hàng rào kẽm gai hình mái nhà bao quanh. Hàng ngày, người dân đi làm đồng không được dỡ cơm mang theo. Sáng 6 giờ mới được ra khỏi nhà, chiều 5 giờ về phải khai báo. Gia đình cách mạng không những bị phân theo từng loại, bọn địch còn dùng nhiều thủ đoạn khống chế, dụ dỗ, mua chuộc.

Tỷ như, trong ấp có một người phụ nữ ba mươi tuổi đẹp người, tốt nết từng làm hậu cần cho đơn vị giải phóng đánh vào thành phố hồi Mậu Thân. Tên trưởng ấp có ý định ve vãn chị. Hắn bày trò bắt chị lên Ty Công an Gia Định rồi giả vờ đi thăm nuôi để lấy lòng. Thấy vậy, quần chúng tỏ ra bi quan, giảm niềm tin vào cách mạng. Bọn chiến tranh tâm lý thì đem phim đến chiếu chiến thắng giả tạo của lính Việt Nam cộng hòa ở Campuchia truy đuổi bộ đội giải phóng càng làm quần chúng hoang mang.

Gia đình nào có con trai đến tuổi đi lính tốn từ 50.000 - 90.000 đồng sẽ được đưa vào lính bảo an, nếu không chạy được tiền thi bị đẩy ra mặt trận. Đêm không muốn đi tuần thì nạp 500 đồng.

Thế trận lòng dân

Cuối năm 1969, tôi về công tác tại ấp trắng như kể trên cũng là thời điểm Khu ủy đưa cán bộ, đảng viên trở về “vùng trắng” bám trụ, xây dựng lại cơ sở Đảng. Trước khi tôi về, đích thân đồng chí Bí thư Huyện ủy Tân Bình (thuộc Khu ủy Sài Gòn - Gia Định) hỏi: “Tình hình của xã, của ấp như vậy, đồng chí có dám bám trụ không?”. Tôi trả lời với đồng chí Bí thư và các đồng chí Thường vụ Huyện ủy là quyết tâm bám trụ để đưa phong trào lên như thời kỳ Mậu Thân. Cùng đi với tôi còn có một thanh niên từng làm du kích xã, sau Mậu Thân lực lượng du kích của xã bị tiêu hao, tan rã nhưng cậu thanh niên này không bỏ cuộc. Cậu này hơi gầy, nước da xanh xao, đường đi nước bước lại không thành thạo. Khi hai “thầy trò” chúng tôi về đến Bình Chánh thấy lính Mỹ bố trí dày đặc. Hàng ngày, khoảng 15 giờ chiều, máy bay Mỹ thả thực phẩm tiếp tế cho một đơn vị đồn trú của chúng. Nhiều thùng thực phẩm rơi gần điểm hai chúng tôi ẩn nấp, chờ nhá nhem tối chúng tôi mò ra gom những thùng thực phẩm. Nhờ vậy, hai tuần đầu dù chưa gặp được cơ sở chúng tôi vẫn sống khỏe.

Sau nhiều đêm thức trắng, chúng tôi cũng khoét được một căn hầm bí mật, ban ngày chui xuống hầm, đêm bung lên tìm đường vào ấp. Có một lần, tụi lính bảo an đi càn tràn qua, nhưng không phát hiện chúng tôi ở dưới hầm. Đêm đầu tiên tôi đánh liều vào một gia đình cơ sở của tôi tôi hồi Mậu Thân, tôi chỉ gặp được cậu thanh niên 16 tuổi, vận quần áo phòng vệ dân sự.

Tôi nhỏ nhẹ nói: “Cháu về nói với ba là có chú Tám về!”. 15 ngày sau, tôi gặp thêm một cô gái. Lần đầu gặp, tôi dùng lời lẽ giản đơn giải thích và thuyết phục cô tin vào Cách mạng, tin vào ngày giải phóng. Sau khi biết gia đình cô từng giúp đỡ bộ đội trong chiến dịch Mậu Thân, bản thân cô là hội viên Tổ phụ nữ giải phóng, ba cô là hội viên Hội nông dân giải phóng nên tôi mạnh dạn đề nghị cô nắm tình hình đời sống nhân dân trong ấp, âm mưu của địch và hẹn bảy ngày sau ra ruộng gặp chúng tôi.

Y hẹn, cô gái giả vờ làm người thăm đồng, đến điểm hẹn. Sau khi nghe cô gái nói tâm tư của cô bác trong ấp, hình thức tuần tra của bọn lính bảo an, dân vệ… tôi đề nghị cô cho chúng tôi đào hầm bí mật ngay trong đám ruộng nhà, cô không ngần ngại nhận lời. Ít ngày sau, cô lại giới thiệu thêm bạn gái cùng ấp ra gặp chúng tôi. Trông thấy chúng tôi, mặt cô xanh mét, miệng lắp bắp, không nói được câu nào. Đến lần gặp thứ hai, cô mới nói chuyện, nhưng cũng kiệm lời. Qua đó, tôi đánh giá cô là người kín đáo. Tôi động viên cô giúp chúng tôi mua thực phẩm mang đến điểm hẹn và cùng với bạn nắm tình hình trong ấp. Nhiệm vụ của chúng tôi là phải đào thêm một căn hầm bí mật. Tôi gợi ý động viên cô địa điểm đào hầm.
Ba ngày sau ra gặp tôi cô đồng ý cho chúng tôi đào ngay ruộng lúa nhà mình. Tiến lên bước cao hơn, tôi viết thư gửi cho ba cô, cô mạnh dạn mang thư về trao cho ba. Đọc thư tôi, ba cô thốt lên với con gái: “Trời, chúng vẫn còn sống. Chúng về đây rồi. Lâu nay tao tưởng chúng nó đã chết!”. Lần ấy, ông bắt con gái mang ra địa hình cho chúng tôi 10 lít gạo (7,5kg) và 1.000 đồng bạc (tiền trước 1975 của Việt Nam cộng hòa). Trong khi đó, ba của cô gái tiếp cận đầu tiên sau khi đọc thơ của tôi cũng thốt lên với con: “Hắn còn sống, hả. Thế mà bọn “quốc gia” nói láo đã bình định 100% rồi. Hóa ra, Cách mạng vẫn còn đó. Nông hội của ba vẫn còn đó, con ơi!”. Ông lẳng lặng dí 3.000 đồng bạc bảo mang ra “cứ” cho tôi.

Sau gần ba tháng bám trụ, chúng tôi đã xây dựng được 5 gia đình cơ sở. Ngay sau đó thường trực Huyện ủy yêu cầu tôi lên báo cáo tình hình. Để nắm chắc tình hình quần chúng cũng như khả năng phát triển thực lực của ta, tôi xin được ở lại thêm hai tuần nữa và được Huyện ủy nhất trí. Trong thời gian này, tôi may mắn gặp lại người bạn cũ một thời vui buồn có nhau. Không những thế, trước Mậu Thân ông là Hội viên hội nông dân giải phóng, trực tiếp làm cơ sở của tôi. Buổi đầu gặp lại nhau, hai chúng tôi không giấu nổỉ xúc động.

Tôi hẹn ông sau hai ngày sẽ gặp lại lần thứ hai, đồng thời nhờ ông nắm thêm tình hình quần chúng, tình hình địch để tôi có cơ sở về báo cáo với Huyện ủy. Đúng hai ngày sau, ông mang theo dao, kéo giả vờ làm người cắt tóc ra địa hình gặp tôi, nhân thể cắt mái tóc bù xù suốt ba tháng tôi không có điều kiện cắt cạo. Ông cũng không quên lận theo ba xị rượu và cái đùi gà luộc sẵn làm đồ mồi. Gặp tôi, ông nói: “Mấy năm xa nhau, tau tưởng mày chết rồi. Ai ngờ còn có ngày gặp lại như bữa nay. Thôi, nhậu cái đã, rồi mày bảo tau mần gì tau cũng mần!”.
Vừa lai rai ly rượu, vừa ôn lại chuyện đã qua và tính chuyện hiện tại. Ông kể về một cán bộ vì không chịu nổi sự khủng bố của địch đã ra chiêu hồi làm quần chúng cơ sở Cách mạng sợ hãi. Trước khi chia tay, ông nhìn vào mắt tôi, buông một câu chắc nịch: “Tau nghe mày làm việc có lợi cho Cách mạng, có chết cũng hả lòng. Dù gian khổ đến mấy mày cũng không được đi chiêu hồi. Mày mà đi chiêu hồi thì bà con trong xã này khổ hết cỡ. Phần tau vẫn luôn tâm niệm mình là Hội viên Nông hội từ nào đến giờ!”.

Hai ngày sau, tôi lại được cơ sở bố trí gặp người cô ruột. Trước Mậu Thân 1968, cô vừa là hội viên Phụ nữ giải phóng vừa tham gia Nông hội giải phóng. Vừa thấy tôi, nước mắt cô ướt đẫm. Cô nghẹn ngào: “Hai thằng em mày đi bộ đội giải phóng đều hy sinh trong chiến dịch Mậu Thân. Mày ráng trả thù cho chúng. Phần tao tin vào Mặt trận Dân tộc giải phóng, vào Nông Hội, Cách mạng sẽ thành công!”. Cô còn kể cho tôi nghe chuyện thằng Bẹt ác ôn bị Cách mạng xử tử, cả dòng họ nó khinh bỉ không cho đưa đi chôn. năm giờ chiều hôm sau bọn lính bảo an mới đưa đi chôn. Khi chia tay, cô móc hết những đồng bạc trong túi trao cho tôi.

Tôi trở lại căn cứ đóng trên Ba Thu (còn gọi là Mỏ Vẹt, hậu cứ của nhiêu cơ quan Khu ủy Sài Gòn - Gia Định đứng chân trước khi về Sài Gòn hoạt động) báo cáo toàn bộ quá trình xây dựng căn cứ, xây dựng lực lượng nòng cốt, tập hợp quần chúng vào các tổ chức Nông hội giải phóng, Phụ nữ giải phóng. Qua đây, tôi rút ra bài học: trong những lúc Cách mạng gặp khó khăn, nếu tin dân, dựa vào dân, biết tập hợp họ vào tổ chức do Đảng lãnh đạo thì khó khăn mấy cũng vượt qua”.

×