An toàn thực phẩm: Trụ cột mới trong nông thôn mới ở TP.HCM

TP.HCM và những bước tiến thực chất trong bảo đảm an toàn thực phẩm nông thôn

Sơ kết thực hiện Chương trình phát triển nông nghiệp đô thị trên địa bàn TP.HCM giai đoạn 2024 - 2025, định hướng giải pháp chủ yếu giai đoạn 2026 - 2030 cho thấy, trong giai đoạn 2024–2025, cùng với Chương trình phát triển nông nghiệp đô thị, TP.HCM đã dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực an toàn thực phẩm như một cấu phần quan trọng của xây dựng nông thôn mới.

Cách tiếp cận của Thành phố không dừng ở tuyên truyền hay vận động, mà được triển khai bằng hệ thống giải pháp quản lý cụ thể, liên tục và có sự phối hợp liên ngành.

Sở An toàn thực phẩm giữ vai trò nòng cốt trong công tác này, với việc tăng cường thanh tra, kiểm tra và kiểm soát việc chấp hành các quy định pháp luật về an toàn thực phẩm, tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm và phụ gia thực phẩm. Các quy chuẩn kỹ thuật mới được triển khai kịp thời, đồng bộ đến từng cơ sở, qua đó góp phần chuẩn hóa quy trình sản xuất, kinh doanh và nâng cao trách nhiệm của các chủ thể tham gia chuỗi cung ứng thực phẩm.

Song song với đó, công tác kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hóa được thực hiện chặt chẽ hơn, đặc biệt là đối với các mặt hàng nông sản, thực phẩm tiêu thụ tại khu vực nông thôn và vùng ven đô. Đây là điểm then chốt, bởi nông thôn không chỉ là nơi sản xuất mà còn là không gian sinh sống của hàng triệu người dân, nơi an toàn thực phẩm gắn trực tiếp với sức khỏe cộng đồng và chất lượng sống.

Một dấu ấn quan trọng khác là việc TP.HCM chủ động mở rộng liên kết vùng trong quản lý và phát triển chuỗi thực phẩm an toàn. Sở An toàn thực phẩm phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn của 15 tỉnh (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) ký kết và triển khai công tác phối hợp quản lý, kết nối tiêu thụ nông sản, thực phẩm bảo đảm an toàn trong giai đoạn 2021–2025.

Thông qua các thỏa thuận này, các chuỗi cung ứng nông sản, thực phẩm an toàn được kiểm soát chặt chẽ từ khâu sản xuất ban đầu đến sơ chế, giết mổ, chế biến và kinh doanh, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp và hợp tác xã truy xuất được nguồn gốc, xuất xứ sản phẩm.

Không dừng lại ở việc kết nối, TP.HCM còn từng bước nâng cấp chất lượng các chuỗi giá trị nông sản gắn với an toàn thực phẩm. Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố phối hợp với Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường, Dự án An toàn thực phẩm vì sự phát triển (Safegro) để triển khai Kế hoạch nâng cấp chuỗi giá trị năm 2024.

Cụ thể đang triển khai kế hoạch nâng cấp chuỗi giá trị rau tại Công ty TNHH Sản xuất – Thương mại Nông sản Phong Thúy, cho thấy hướng đi bài bản, lấy doanh nghiệp và chuỗi liên kết làm trung tâm. Đây chính là tiền đề quan trọng để an toàn thực phẩm không chỉ là yêu cầu quản lý, mà trở thành lợi thế cạnh tranh của nông nghiệp đô thị và nông thôn TP.HCM.

Quyết định 925 – khung chính sách định hình an toàn thực phẩm trong nông thôn mới

Những nỗ lực của TP.HCM không tách rời mà nằm trong tổng thể triển khai Quyết định số 925/QĐ-TTg ngày 2/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt Chương trình tăng cường bảo vệ môi trường, an toàn thực phẩm và cấp nước sạch nông thôn trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021–2025. Quyết định này đã đặt an toàn thực phẩm vào vị trí trung tâm, song hành cùng bảo vệ môi trường và nước sạch, như những trụ cột không thể tách rời của nông thôn hiện đại.

Quan điểm xuyên suốt của Quyết định 925 là coi bảo vệ môi trường, cấp nước sạch và an toàn thực phẩm là lĩnh vực ưu tiên trong xây dựng nông thôn mới, theo định hướng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân thông minh. Đây không chỉ là định hướng phát triển sản xuất, mà còn là cách tiếp cận toàn diện nhằm nâng cao chất lượng đời sống người dân nông thôn.

Quyết định cũng nhấn mạnh trách nhiệm chung của toàn xã hội trong bảo đảm an toàn thực phẩm, đồng thời xác định rõ vai trò dẫn dắt của Nhà nước trong việc tập trung và phân bổ nguồn lực có trọng điểm, ưu tiên cho các khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa. Cách tiếp cận này tạo cơ sở để các địa phương như TP.HCM huy động sự tham gia của doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng dân cư vào công tác bảo đảm an toàn thực phẩm, thay vì chỉ dựa vào cơ chế quản lý hành chính.

Các mục tiêu cụ thể đến năm 2025 được đặt ra trong Quyết định 925 cho thấy mức độ bao quát và chiều sâu của chính sách. Riêng trong lĩnh vực an toàn thực phẩm nông lâm thủy sản, Chương trình yêu cầu 100% cơ sở sản xuất, kinh doanh nông lâm thủy sản đủ điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm, 80% số xã có tổ cộng đồng tự quản về vệ sinh an toàn thực phẩm, đồng thời khuyến khích các xã, huyện nông thôn mới nâng cao xây dựng đề án sản xuất nông nghiệp hữu cơ được phê duyệt.

Bên cạnh đó, việc hỗ trợ xây dựng các mô hình chợ an toàn thực phẩm quy mô từ cấp huyện đến liên tỉnh, tổ chức tập huấn nâng cao năng lực giám sát của cộng đồng và nâng cao nhận thức tuân thủ pháp luật cho các chủ thể sản xuất cho thấy an toàn thực phẩm được tiếp cận không chỉ từ “đầu vào” sản xuất, mà còn từ không gian tiêu dùng và hành vi xã hội.

Quyết định 925 cũng đặt an toàn thực phẩm trong mối liên hệ hữu cơ với vệ sinh môi trường nông thôn. Từ xóa bỏ nhà tiêu không hợp vệ sinh, chấm dứt đi vệ sinh ngoài trời, đến phát triển các mô hình nhà tiêu phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu và khả năng chi trả của người dân, tất cả đều nhằm mục tiêu cuối cùng là bảo vệ sức khỏe cộng đồng và tạo dựng môi trường sống an toàn, bền vững.

×