Từ cây, con chủ lực đến kinh tế nông nghiệp: Nền tảng để TP.HCM mới nâng chất nông thôn mới

Trước thời điểm sáp nhập, TP.HCM đã kiên trì lựa chọn và tổ chức sản xuất hiệu quả các cây, con chủ lực theo hướng nông nghiệp đô thị, công nghệ cao và kinh tế nông nghiệp. Những thành quả này, khi đặt trong định hướng lớn của Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 theo Quyết định 150 của Chính phủ, đang mở ra dư địa phát triển mới cho TP.HCM sau sáp nhập, đặc biệt trong xây dựng nông thôn mới đi vào chiều sâu, thực chất và bền vững.

Thành quả phát triển cây, con chủ lực của nông nghiệp TP.HCM trước sáp nhập

Trước khi sáp nhập, TP.HCM không đi theo con đường mở rộng diện tích hay chạy theo sản lượng bằng mọi giá, mà nhất quán với định hướng phát triển các cây, con chủ lực có giá trị cao, phù hợp điều kiện đô thị đặc thù, gắn với khoa học công nghệ. Đây chính là cách tiếp cận cốt lõi của kinh tế nông nghiệp hiện đại, đồng thời tạo nền tảng quan trọng cho xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Trong trồng trọt, rau an toàn và nấm tiếp tục giữ vai trò trụ cột của nông nghiệp đô thị TP.HCM. Tổng diện tích canh tác lĩnh vực này khoảng 3.200ha, diện tích gieo trồng năm 2024 đạt hơn 20.450ha, năng suất bình quân gần 29,4 tấn/ha và sản lượng trên 602.000 tấn.

Các vùng chuyên canh rau của TP.HCM được duy trì ổn định tại Củ Chi, Hóc Môn và Bình Chánh. Điều đáng chú ý không chỉ nằm ở sản lượng, mà ở việc tổ chức sản xuất tập trung, từng bước chuẩn hóa quy trình, tạo nền tảng cho liên kết chuỗi, tiêu thụ ổn định và kiểm soát an toàn thực phẩm – những tiêu chí cốt lõi của nông thôn mới.

Cùng với rau, hoa và cây kiểng trở thành ngành hàng có giá trị gia tăng cao, mang đậm dấu ấn nông nghiệp đô thị TP.HCM. Năm 2024, diện tích gieo trồng hoa, cây kiểng đạt hơn 2.330ha, trong đó diện tích ứng dụng công nghệ cao lên tới 420ha, vượt xa chỉ tiêu đề ra.

Việc hình thành làng nghề trồng mai vàng Bình Lợi, phát triển các hợp tác xã, tổ hợp tác, cùng hoạt động xúc tiến thương mại thường xuyên đã giúp hoa, cây kiểng không chỉ là sản phẩm nông nghiệp, mà còn gắn với văn hóa, du lịch và cảnh quan nông thôn.

Ở lĩnh vực chăn nuôi, bò sữa tiếp tục là con chủ lực có tính ổn định cao. Với tổng đàn hơn 38.700 con bò sữa, sản lượng sữa tươi trên 141.000 tấn mỗi năm, cùng việc triển khai trại thực nghiệm bò sữa công nghệ cao theo mô hình Israel, TP.HCM đã cho thấy rõ hướng đi lấy khoa học công nghệ làm động lực.

Chăn nuôi heo được tái cơ cấu theo hướng giảm số lượng, nâng chất lượng, kiểm soát dịch bệnh và tổ chức theo chuỗi. Tỷ lệ đàn heo đạt chứng nhận VietGAHP chiếm hơn một nửa tổng đàn, vùng an toàn dịch bệnh từng bước được mở rộng, trong khi các khu vực đô thị hóa mạnh chủ động giảm chăn nuôi.

Ở vùng ven biển Cần Giờ, tôm nước lợ và chim yến trở thành những ngành hàng đặc thù. Diện tích nuôi tôm hơn 5.100ha, sản lượng hàng chục nghìn tấn, cùng sự phát triển mạnh của mô hình nuôi tôm công nghệ cao đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.

Nuôi chim yến, với hơn 700 nhà yến và sản lượng trên 16 tấn tổ yến mỗi năm, không chỉ tạo sinh kế mới mà còn gắn với quản lý vùng nuôi, an toàn dịch bệnh và phát triển sản phẩm OCOP – những tiêu chí quan trọng trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Nông thôn mới và gắn với nông nghiệp hiện đại

Những thành quả đạt được trước sáp nhập cho thấy, TP.HCM đã sớm tiếp cận đúng tinh thần của Chiến lược phát triển nông nghiệp và nông thôn bền vững theo Quyết định 150 của Chính phủ. Chiến lược này khẳng định nông nghiệp, nông dân, nông thôn giữ vị trí chiến lược. Đồng thời yêu cầu chuyển mạnh từ tư duy sản xuất sang tư duy kinh tế nông nghiệp, phát triển chuỗi giá trị, tích hợp các giá trị môi trường, xã hội và văn hóa.

Đặt trong bối cảnh TP.HCM sau sáp nhập, không gian nông nghiệp được mở rộng, điều kiện tự nhiên đa dạng hơn, từ đô thị trung tâm đến vùng ven biển, vùng sinh thái đặc thù. Điều này tạo dư địa lớn để các cây, con chủ lực đã được định hình tiếp tục phát triển theo chiều sâu, gắn với công nghệ cao, chế biến, logistics và thị trường.

Phát triển nông nghiệp theo hướng sinh thái, tuần hoàn, phát thải thấp, đúng như tinh thần Quyết định 150 sẽ giúp TP.HCM không chỉ nâng cao giá trị sản xuất, mà còn cải thiện chất lượng môi trường nông thôn.

Quan trọng hơn, Chiến lược nhấn mạnh cư dân nông thôn là chủ thể trung tâm và là người hưởng lợi. Với nền tảng hợp tác xã, tổ hợp tác đã được hình thành trong các ngành hàng chủ lực, TP.HCM có điều kiện thuận lợi để phát triển kinh tế hợp tác, đào tạo nông dân chuyên nghiệp, nâng tỷ lệ lao động nông nghiệp qua đào tạo, từ đó góp phần thực hiện mục tiêu nông thôn mới thực chất, bền vững.

Xây dựng nông thôn mới trong giai đoạn tới vì vậy không chỉ là hoàn thiện hạ tầng, mà là nâng chất sinh kế nông thôn thông qua nông nghiệp hiện đại. Khi cây, con chủ lực được tổ chức sản xuất hiệu quả, gắn với thị trường và khoa học công nghệ, nông thôn sẽ trở thành “nơi đáng sống”, đúng với tầm nhìn đến năm 2050 mà Quyết định 150 đã đặt ra.

Từ nền móng đã có trước sáp nhập và định hướng chiến lược của Chính phủ, TP.HCM mới đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển nông nghiệp không chỉ như một ngành sản xuất, mà như trụ cột quan trọng trong xây dựng nông thôn mới hiện đại, văn minh và bền vững.

Mục tiêu cụ thể đến năm 2030 của Quyết định 150/QĐ-TTg:

- Tốc độ tăng trưởng GDP nông lâm thủy sản đạt bình quân từ 2,5 - 3%/năm, tốc độ tăng năng suất lao động nông lâm thủy sản đạt bình quân từ 5,5 - 6%/năm.
- Mở rộng và phát triển thị trường, nhất là thị trường xuất khẩu. Tốc độ tăng giá trị xuất khẩu nông làm thủy sản đạt bình quân từ 5 - 6%/năm.
- Nâng cao thu nhập người dân, giảm nghèo bền vững. Thu nhập của cư dân nông thôn cao hơn 2,5 - 3 lần so với năm 2020. Tỷ lệ hộ nghèo đa chiều ở nông thôn giảm bình quân 1 - 1,5%/năm.
- Tỷ trọng lao động nông nghiệp trong tổng lao động xã hội giảm xuống dưới 20%, tỷ lệ lao động nông nghiệp được đào tạo đạt trên 70%.
- Cả nước có ít nhất 90% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 50% số xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao; trên 70% số đơn vị cấp huyện đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 35% số đơn vị cấp huyện được công nhận đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao.
- Phát triển nền nông nghiệp xanh, thân thiện với môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, giảm ô nhiễm môi trường nông thôn, phấn đấu giảm phát thải khí nhà kính 10% so với năm 2020. Tỷ lệ che phủ rùng duy trì ổn định ở mức 42%, diện tích rừng có chứng chỉ quản lý rừng bền vững đạt trên 1 triệu ha.
- Tăng diện tích các khu bảo tồn biển, ven biển đạt 3 - 5% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia.

×