Cảnh khó tin ở Khu kinh tế cách trung tâm Quy Nhơn 1 chiếc cầu và trăn trở của Bí thư Bình Định

Trăn trở của Bí thư Tỉnh ủy Hồ Quốc Dũng có lẽ cũng là tâm tư của nhiều thế hệ lãnh đạo và người dân tỉnh Bình Định, đã kéo dài 20 năm qua (tròn 4 nhiệm kỳ).

Từ bãi cát mênh mông… đến khu đô thị "không người"

Khu kinh tế Nhơn Hội tại tỉnh Bình Định được thành lập năm 2005 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, với diện tích 12.000ha, bao gồm thành phố Quy Nhơn và một phần của các huyện Tuy Phước, Phù Cát.

Năm 2019, Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh tổng thể Khu kinh tế Nhơn Hội đến năm 2040, mở rộng thêm 2.308ha tại xã Canh Vinh, huyện Vân Canh.

Sau quy hoạch, Khu kinh tế Nhơn Hội có tổng diện tích 14.308ha với 8 phân khu chức năng, trong đó hoàn thành 6 quy hoạch phân khu chức năng và quy hoạch chi tiết của các dự án thứ cấp, đáp ứng yêu cầu thu hút đầu tư.

Khu kinh tế Nhơn Hội từng thu hút được 1 dự án "đại bàng", nhưng năm 2016, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Bình Định đã quyết định "khước từ" dự án Nhà máy lọc hóa dầu Nhơn Hội có tổng mức đầu tư 22 tỷ USD của nhà đầu tư Thái Lan, để tránh hậu quả môi trường, ảnh hưởng sinh kế của người dân về sau.

Bởi, quan điểm kiên định xuyên suốt của lãnh đạo Bình Định, là không đánh đổi môi trường lấy phát triển kinh tế.

Trong khi dự án này, nằm ngay trên đầm Thị Nại, sát cạnh Quy Nhơn, chỉ cách chiếc cầu Thị Nại. Sau khi suy nghĩ cân nhắc, việc triển khai dự án có thể sẽ trả giá đắt về môi trường, ảnh hưởng đời sống, công việc nông, ngư nghiệp của bà con, nên lãnh đạo đã không chọn.

Quyết sách này từng "áp lực", bởi Bình Định có thời điểm rất háo hức, tha thiết và tốn nhiều công sức, mời gọi dự án. Nhưng, trải qua nhiều nghi ngờ, đến lúc này đây là quyết sách rất sáng suốt, hợp lòng dân.

Bình Định đã làm điều táo bạo, khi đệ trình và được Thủ tướng phê duyệt điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế Nhơn Hội nằm ở phía bắc Quy Nhơn, trên bán đảo Phương Mai, vào tháng 5/2019.

Từ đó, bản chất Khu kinh tế Nhơn Hội được dịch chuyển từ định hướng là một tổ hợp công nghiệp, chủ yếu công nghiệp nặng… sang là đô thị - dịch vụ - du lịch; ngành nghề thân thiện môi trường, mở đường chuyển công nghiệp xa môi trường biển, xa vịnh Quy Nhơn, lên vùng núi Vân Canh.

Cứ tưởng mọi chuyện sẽ có chuyển hướng khả quan, "tươi mới". Nhưng, Khu kinh tế Nhơn Hội sau gần 20 năm hình thành, đến nay vẫn là một bãi cát mênh mông, thu hút đầu tư chưa xứng tầm.

Theo Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định, hiện Khu kinh tế Nhơn Hội có gần 130 dự án, với tổng vốn đầu tư đăng ký trên 132.000 tỷ đồng, vốn đã thực hiện đạt gần 38.000 tỷ đồng.

Tổng diện tích đất tự nhiên của Khu kinh tế là 14.308 ha, đến nay đất đã giao cho các nhà đầu tư khoảng hơn 7.000 ha, chiếm 49% tổng diện tích đất của Khu kinh tế.

Tuy nhiên, dịch Covid-19 bùng phát mạnh, suy thoái kinh tế toàn cầu và thị trường bất động sản giảm sút đã khiến Khu kinh tế Nhơn Hội chưa thu hút được nhiều dự án quy mô lớn như kỳ vọng, giá trị sản xuất công nghiệp chưa cao.

Nhiều dự án dở dang, trong lĩnh vực du lịch, thương mại dịch vụ và xây dựng khu đô thị tạm ngừng triển khai hoặc triển khai cầm chừng. Công tác thu hút đầu tư các dự án thông qua đấu giá, đấu thầu gặp nhiều khó khăn.

Tại khu hiện hữu 12.000ha, hạ tầng kỹ thuật và các đường trục trong trung tâm khu kinh tế được đầu tư hiện đại. Dọc đường trục chính từ thành phố Quy Nhơn về thị trấn Cát Tiến, số lượng nhà máy, xí nghiệp thưa thớt, nhiều đoạn chỉ là bãi cát mênh mông.

Hàng loạt khu đất được phân lô bán nền và có sổ đỏ, nhưng đến nay chỉ toàn là khu đô thị không có người ở. Tình trạng khiếu kiện, khiếu nại kéo dài về các dự án bất động sản tại Khu kinh tế Nhơn Hội, đã gây mất an ninh trật tự tại địa phương.

Tại Khu kinh tế Nhơn Hội, đang có 6 dự án khu đô thị liên quan đến đất ở. Cụ thể, 2 dự án khu đô thị do Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định làm chủ đầu tư, 3 dự án của Công ty CP Phát triển Bất động sản Phát Đạt (Công ty Phát Đạt) gồm phân khu số 2, số 4, số 9 và 1 khu của Tập đoàn FLC.

Điều đáng nói, các khu đô thị Công ty Phát Đạt đã đầu tư cơ bản xong hạ tầng đường giao thông nhưng chưa có trường học, công viên, trạm y tế…, hiện đang rơi vào cảnh đìu hiu, hoang vắng. Những khu đô thị rộng lớn chỉ toàn là mênh mông, cát trắng.

Theo Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định, có đến 12 dự án chậm triển khai (đã hết thời hạn nhưng chưa thi công hoàn thành).

Cụ thể: Khu Vui chơi Phú Hậu có mức đầu tư 397 tỉ đồng; Khu Phức hợp Du lịch Sinh thái Pegasus tại Bình Định có mức đầu tư hơn 798 tỉ đồng; Dự án chuyển đổi sang đất ở đô thị DA KDL Quốc Thắng có mức đầu tư 1.952 tỉ đồng; Công viên Động vật Hoang dã FLC Quy Nhơn (giai đoạn 2) có mức đầu tư hơn 294 tỉ đồng; Khu Đô thị Chức năng FLC Lux City Quy Nhơn có mức đầu tư hơn 32 tỉ đồng.

Đầu tư Phát triển Đô thị tại Phân khu 2, Phân khu 4 và Phân khu 9 (3 dự án) có tổng mức đầu tư 23.174 tỉ đồng; Khu Du lịch Phương Mai Bay có mức đầu tư 1.780 tỉ đồng; Đầu tư xây dựng và kinh doanh hạ tầng KCN Nhơn Hội (Khu B) có mức đầu tư 546 tỉ đồng; 2 dự án đã bị thu hồi là Khu vui chơi giải trí Đầm Thị Nại và Khu Du lịch DViews Resort.

Đi từ "đầu nọ đến đầu kia", chỉ có vài dự án!

Theo ông Đặng Vĩnh Sơn - Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định, có nhiều nguyên nhân khiến việc thu hút đầu tư vào Khu kinh tế Nhơn Hội không đạt như kỳ vọng, trong đó cơ bản là nguyên nhân khách quan.

"Một trong những nguyên nhân chính là do trước đây, Khu kinh tế Nhơn Hội được định hướng phát triển lĩnh vực công nghiệp, nhưng nhiều nhà đầu tư đến khảo sát lại lo ngại máy móc, công nghệ điện tử đưa đến khu vực này bị nhiễm mặn", ông Đặng Vĩnh Sơn nói.

Ngoài ra, theo ông Đặng Vĩnh Sơn, các nhà đầu tư nhất là nhà đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) thường chọn các địa phương có địa thế thuận lợi hơn về việc vận chuyển hàng hóa.

Tuy nhiên, lãnh đạo Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định cũng cho rằng, việc thu hút ít nhà đầu tư lại thành ra lợi thế, bởi sắp tới điều chỉnh quy hoạch chung sẽ không vướng ràng buộc với các nhà đầu tư.

Theo ông Sơn, trong quy hoạch mới dự kiến giảm bớt diện tích công nghiệp, chỉ thu hút công nghiệp xanh, công nghiệp sạch hoặc chuyển hướng về thương mại dịch vụ. Các dự án công nghiệp sẽ đưa về Khu công nghiệp Becamex (tại huyện Vân Canh, vẫn nằm trong Khu kinh tế Nhơn Hội).

Trưởng ban Ban quản lý Khu kinh tế tỉnh Bình Định cho hay, Bộ Xây dựng đã trình Văn phòng Chính phủ chờ Thủ tướng Chính phủ ký thống nhất chủ trương điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung khu kinh tế.

Sau đó, Ban quản lý sẽ xây dựng nhiệm vụ điều chỉnh tổng thể quy hoạch chung khu kinh tế rồi trình Thủ tướng phê duyệt nhiệm vụ. Tiếp đó, ban quản lý mới làm quy hoạch.

"Khu nào là dịch vụ, khu nào đô thị, khu nào giữ lại công nghiệp nhưng mức độ bao nhiêu đều sẽ được quy hoạch lại", ông Sơn chia sẻ.

Ông Hồ Quốc Dũng – Bí thư Tỉnh ủy Bình Định cho hay, 20 năm, Khu kinh tế Nhơn Hội với biết bao nhiêu ấp ủ, kỳ vọng, đến nay vẫn là 1 bãi cát mênh mông. Đi từ "đầu nọ đến đầu kia", chỉ có vài dự án.

"Đây là việc cần phải suy nghĩ, tại sao lại như thế? Một mảnh đất sát TP.Quy Nhơn, cách trung tâm thành phố chỉ 1 chiếc cầu nhưng 20 năm thu hút đầu tư, vẫn là bãi cát. Như vậy, việc quy hoạch đã đúng chưa, cách làm trong thu hút đầu tư đã phù hợp chưa? Việc này, hết sức lưu ý để có cách giải quyết phù hợp, hiệu quả", Bí thư Dũng trăn trở.