Chiêm ngưỡng con phố chứa toàn biệt thự cổ giữa lòng Hà Nội

Con phố nhuốm màu thời gian

Hà Nội vốn luôn được biết đến với những con đường rộng lớn, ồn ào và tấp nập. Thế nhưng ít ai biết rằng, ngay giữa lòng Thủ đô xô bồ này lại tồn tại một con phố nhỏ, không vỉa hè, không vạch kẻ đường, không cột đèn giao thông nhưng lại ôm đầy những dấu ấn hoài niệm của thế kỷ XX.

Phố Nguyễn Chế Nghĩa có chiều dài 183m, rộng 6m. Ban đầu, phần đất của con phố là của thôn Hàm Châu, huyện Thọ Xương cũ. Năm 1923 thời kỳ Pháp thuộc, con phố được mở lấy tên là Béc-na đờ Bô (rue Bernard de Beau), đến năm 1945 đổi thành Nguyễn Chế Nghĩa - dựa theo tên của một danh tướng đời Trần, lập nhiều công trong lần chống quân Nguyên năm 1288.

Ấn tượng đầu tiên khi đặt chân tới con phố là sự hoài niệm, nhuốm màu thời gian của những kiến trúc cổ phủ đầy lớp rêu phong. Nếu không lật lại lịch sử, chắc ít ai có thể tưởng tượng được những ngôi nhà cũ xưa này từng hào nhoáng ra sao trong quá khứ.

Vẻ bề ngoài của nơi đây khiến nó trở nên lạc lõng giữa sự xa hoa, náo nhiệt đến từ hai con phố nằm cạnh bên. Người dân thành phố nếu có vô tình ghé qua một vài lần, không mấy người có ấn tượng gì nhiều về một con phố nhỏ bé trên bản đồ Thủ đô này.

Anh Trần Quang Dũng, một người con sinh ra và lớn lên ở Thủ đô chia sẻ: "Bên dưới những mái ngói sẫm màu rêu phủ kia là những mảng tường vôi bong vỡ, là cái cổng sắt chỉ còn một cánh hoen gỉ, uể oải tựa vào cái trụ gạch cũ kĩ, già nua. Trên ban công của mấy nhà toàn là hũ, chậu hoặc lằng nhằng những giàn cây. Tạm bợ, cẩu thả nhưng đầy ngẫu hứng! Tuy vậy, ở đó cứ lấp lánh một cái thần, một nét duyên, cái mà ta chỉ có thể cảm nhận bằng tấm lòng chứ không phải theo các tiêu chí chuẩn mực của mỹ học".

Cũng chỉ có người dân sinh ra và trưởng thành cùng con phố này mới có thể hiểu được và trân trọng từng khoảng không gian, hơi thở xưa cũ mà nó đem lại. 

Ông Trần Bảo Trung (65 tuổi), một người dân sống lâu năm tại con phố nhỏ này kể rằng: "Tôi sống ở con phố này từ bé, cũng trải qua cuộc chiến tranh chống Mỹ cứu nước lần thứ 2 tại đây. 

Thời đó, bom thả rung chấn cả một vùng, chỉ một vài gia đình còn dám trụ lại. Sau này, phố cũng chào đón thêm rất nhiều người dân sơ tán từ nơi khác đến. Nơi này chứa đựng rất nhiều kỷ niệm tuổi thơ của tôi, nhất là những tháng ngày bao cấp vất vả, khổ cực".

Trước đây, tuy phố Nguyễn Chế Nghĩa chỉ là một con ngõ nhỏ vô danh trên bản đồ nhưng nó luôn được biết đến là địa điểm tụ tập vui chơi của rất nhiều thế hệ trẻ em khu vực Hàng Bài. Hai đầu phố vốn bị chặn không cho phương tiện qua lại, sau mỗi giờ tan học, nơi đây lại tràn ngập tiếng cười rộn ràng của đám trẻ ngây thơ và nghịch ngợm.

Những kiến trúc cổ chìm vào quên lãng

Nguyễn Chế Nghĩa quả thật là một con phố nhỏ, nhưng mấy ai biết rằng đây từng là nơi sinh sống và làm việc của nhiều vị quan chức cấp cao.

Được biết đến nhiều nhất chắc chắn phải kể đến căn biệt thự số 12 bị bỏ hoang có diện tích 420m2, từng được cựu Chủ tịch thành phố Hà Nội Hoàng Văn Nghiên sử dụng suốt 12 năm. 

Ngoài ra, phố Nguyễn Chính Nghĩa cũng từng là nơi sinh sống của của bác sĩ Nguyễn Khắc Viện, cựu Phó Thủ tướng Chính phủ Ngô Xuân Lộc...

Tuy có bề dày lịch sử đáng kể song nhiều năm qua, những căn biệt thự tại nơi đây dường như đang dần "chìm vào quên lãng". Sự xa hoa, tráng lệ nay đã nhường chỗ cho những hàng rào rỉ sét, những mảnh tường bong tróc và cả những tấm mái ngói xác xơ.

Và cho dù không còn ai nhớ đến sự đặc biệt của những tòa biệt thự mang đậm phong cách phương Tây này, vào mỗi sáng bình minh, con phố vẫn vô cùng nhộn nhịp người đến kẻ đi với những cửa hàng, quán ăn đông đúc, ồn ào.

Người dân sinh sống tại đây chia sẻ, nhà ở của họ thường là do góp vốn để mua hoặc thuê lại rồi bán hàng. Có địa điểm từng là gara ô tô ngày xưa nay đã được mua lại và có 2, 3 gia đình cùng nhau sinh sống, tuy không quá rộng rãi, thoải mái nhưng vẫn đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt hàng ngày của người dân.

Có lẽ, chính điều kiện sống ấy đã giúp người dân tại nơi đây trở nên gần gũi, gắn kết với nhau hơn. Những tiếng cười đùa, vài câu chào hỏi hàng ngày giữa những người hàng xóm láng giềng là lý do khiến con phố nhỏ bé, cổ kính này vẫn tồn tại, không phai nhạt trước sự biến hóa khôn lường của cuộc sống hiện đại.