Chiến lược Ukraine thất bại thảm hại, châu Âu chơi trò đổ lỗi cho nhau

Phát biểu tưởng như hoài niệm ấy lại được tung ra đúng thời điểm nhạy cảm, khi toàn bộ nền tảng chiến lược Ukraine của châu Âu đang sụp đổ. Nó cũng mở màn cho “trò chơi đổ lỗi” mà cả lục địa lao vào – trong bối cảnh thất bại ở Ukraine dần hiển hiện, theo Responsiblestatecraft.

“Chiến lược Ukraine” của châu Âu tan rã

Trên chiến trường, quân Nga đang giành lợi thế từng bước. Ở Washington, Tổng thống Donald Trump liên tục khẳng định đây là “cuộc chiến của ông Biden”, không phải của ông – và rằng nó cần sớm kết thúc.

Ông Trump hiện không còn gây áp lực buộc Tổng thống Volodymyr Zelensky phải chấp nhận điều kiện của Tổng thống Putin, nhưng quan điểm “châu Âu phải trả tiền cho cuộc chiến của mình” rõ ràng khiến các nước EU khó nuốt trôi, Responsiblestatecraft bình luận.

Khi kinh tế suy yếu và ngân sách cạn kiệt, châu Âu rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan: phải gánh chi phí cho một cuộc chiến không thể thắng, trong khi mọi chiến lược lại do Washington quyết định.

Dấu hiệu rõ rệt nhất của sự lệ thuộc ấy là các cuộc trao đổi dồn dập giữa ông Trump và ông Zelensky về khả năng Mỹ cung cấp tên lửa hành trình “Tomahawk” cho Ukraine.

Đây là kiểu “đòn mặc cả leo thang” mang đậm dấu ấn Trump – nhưng bản thân ông vẫn do dự, vì điều đó đồng nghĩa với một bước leo thang nguy hiểm. Còn châu Âu, thay vì chủ động tìm lối thoát, chỉ biết vận động ông Trump biến “cuộc chiến của Biden” thành của chính ông – một minh chứng cho sự thất bại hoàn toàn của chính sách đối ngoại EU, theo Responsiblestatecraft.

Hàng trăm tỷ euro bị “mắc kẹt” và niềm tin lung lay

Kế hoạch tịch thu 183 tỷ euro tài sản nhà nước Nga để giúp Ukraine tưởng như là cú hích chiến lược, nhưng đang mắc kẹt ở nơi then chốt nhất: Bỉ, nơi phần lớn tài sản được giữ.

Brussels lo ngại tạo tiền lệ pháp lý nguy hiểm, làm suy yếu uy tín của mình như một trung tâm tài chính toàn cầu, và đặc biệt là nguy cơ Nga trả đũa.

Ngay cả khi Ủy ban châu Âu cố tìm cách làm sao để dùng quỹ này mà vẫn bảo vệ lợi ích của Bỉ, chính phủ Bỉ vẫn chưa đồng thuận. Nhiều nhà ngoại giao thừa nhận, đằng sau lo ngại pháp lý là nỗi bất an về nạn tham nhũng ở Ukraine, nhất là sau khi ông Zelensky bị cáo buộc tìm cách giải thể cơ quan chống tham nhũng độc lập – một tín hiệu cực kỳ xấu khi bàn đến việc trao hàng trăm tỷ euro cho Kiev.

Mở rộng EU: Tham vọng sụp đổ

Tham vọng kết nạp nhanh Ukraine vào EU cũng tan tành. Kế hoạch của Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa nhằm thay đổi quy tắc biểu quyết – từ đồng thuận sang đa số – bị Thủ tướng Hungary Viktor Orbán phủ quyết. Nhưng trên thực tế, ông Orbán chỉ là người “nói thay” cho nhiều nước EU khác đang e ngại.

Tân Thủ tướng Cộng hòa Séc, ông Andrej Babis, thẳng thắn tuyên bố: “Ukraine chưa sẵn sàng gia nhập EU, và chiến tranh phải kết thúc trước đã”.

Chưa hết, đề xuất dựng “bức tường drone” nhằm bảo vệ không phận EU khỏi máy bay không người lái Nga cũng vấp phải phản đối.

Các nước Nam Âu – vốn không xem Nga là mối đe dọa trực tiếp – tức giận vì kế hoạch này buộc toàn khối phải chi tiền, nhưng phần lớn lợi ích lại tập trung ở khu vực Bắc Âu và Baltic.

Lãnh đạo EU rối loạn, nội bộ chia rẽ

Khủng hoảng chính sách song hành với khủng hoảng lãnh đạo. Bà Kaja Kallas, đại diện cấp cao phụ trách đối ngoại EU, từng được ca ngợi vì lập trường cứng rắn với Nga, nay bị xem là “diều hâu cực đoan” và “vụng về trong ngoại giao”. Ngay cả đồng minh thân cận cũng cho rằng bà đang phá vỡ quan hệ EU với Mỹ, Ấn Độ và Trung Quốc, theo Responsiblestatecraft.

Nội bộ các quốc gia chủ chốt của EU cũng rạn nứt. Tại Pháp, Tổng thống Macron phải thay 4 thủ tướng trong 2 năm, bị đánh giá là yếu thế nhất kể từ khi lên nắm quyền. Phong trào chống chiến tranh lan rộng cả cánh tả lẫn cánh hữu – từ đảng France Unbowed đến Mặt trận Quốc gia – đều phản đối tiếp tục viện trợ Ukraine.

Tại Đức, đảng cực hữu AfD – vốn có xu hướng thân Nga – đang đạt mức ủng hộ kỷ lục, ngang hàng với CDU của Thủ tướng Friedrich Merz. Còn tại Séc, chính phủ mới lên nắm quyền với tuyên bố dừng “tấm séc trống” cho Kiev.

Quán tính chính trị

Dù mọi dấu hiệu cho thấy thất bại, bộ máy EU vẫn vận hành như cũ: đang chuẩn bị gói trừng phạt thứ 19 nhằm vào Nga. Đó là biểu hiện của quán tính chính trị – và nỗi sợ mất mặt – hơn là chiến lược, theo Responsiblestatecraft.

Trong khi đó, việc kỳ vọng tên lửa “Tomahawk” từ Mỹ trở thành “đũa thần” xoay chuyển cục diện chỉ càng cho thấy ảo tưởng của châu Âu. Ngay cả nếu được chuyển giao, chúng khó thay đổi cán cân chiến trường – nhưng chắc chắn sẽ khiến Moscow phản ứng dữ dội và đưa châu Âu tiến gần hơn tới bờ vực đối đầu hạt nhân.

Nhìn chung, theo Responsiblestatecraft, khi từ chối tự tìm lối thoát ngoại giao và vẫn trông chờ Washington quyết định thay mình, châu Âu đã tự trao số phận vào tay người khác.

Chính sách “ủng hộ Ukraine bằng mọi giá” giờ đây không còn là chiến lược mà chỉ là khẩu hiệu chính trị. Và khi thất bại trở nên không thể che giấu, “cuộc đổ lỗi” mà bà Angela Merkel khởi xướng sẽ là "trò chơi" duy nhất còn lại trong chính trường châu Âu.

×