Chuyên gia chỉ điểm 2 điều kiện để thành lập sàn giao dịch vàng, Ủy ban Chứng khoán "trăn trở" cơ sở về giá

Đủ điều kiện để làm ngay sản phẩm phái sinh vàng, ETF vàng

Ông Đào Xuân Tuấn – Cục trưởng Cục Quản lý Ngoại hối NHNN thẳng thắn, việc thành lập sàn giao dịch vàng trên nguyên tắc Nhà nước quản lý là phù hợp thực tiễn và theo chỉ đạo của lãnh đạo các cấp và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.

Mục tiêu ban đầu là hình thành sàn giao dịch vàng vật chất, kênh phân phối vàng nguyên liệu nhập khẩu đủ tiêu chuẩn, công khai, minh bạch; từng bước triển khai các sản phẩm vàng tài khoản và phái sinh, hướng tới huy động nguồn vàng trong dân để chuyển hóa thành nguồn lực đầu tư.

Theo lãnh đạo Cục quản lý ngoại hối, bước đầu của lộ trình là sàn giao dịch vàng vật chất, trở thành kênh phân phối vàng nguyên liệu nhập khẩu đủ tiêu chuẩn, đảm bảo công khai, minh bạch. Sau đó, sẽ từng bước theo lộ trình triển khai các sản phẩm vàng tài khoản, phái sinh.

Cơ quan quản lý cũng hướng tới để sàn giao dịch vàng trở thành kênh huy động nguồn lực vàng trong dân, giảm tích trữ vàng để chuyển hóa thành nguồn lực đầu tư vào sản xuất, kinh doanh.

Ngân hàng Nhà nước vừa nhận được chỉ đạo trong tháng 10 này phải trình Chính phủ dự thảo nghị quyết thí điểm về sàn giao dịch vàng tại Việt Nam.

Về mô hình sàn giao dịch vàng, có 3 đề xuất mô hình gồm: Thành lập Sàn giao dịch vàng quốc gia; Cho phép đưa vàng vào giao dịch trên Sở giao dịch hàng hóa; Lập Sàn giao dịch vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Các phương án thành lập sàn giao dịch vàng tại Việt Nam đều nhằm hướng đến việc tạo lập một trung tâm giao dịch vàng theo lộ trình và các cơ sở hạ tầng, công nghệ phục vụ (như trung tâm thanh toán, các kho lưu trữ,...), từng bước huy động nguồn vàng trong dân.

Về vấn đề này, ông Bùi Hoàng Hải, Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (Bộ Tài chính) cho rằng, hiện nay thị trường vàng có một số vấn đề như: vàng trong nước có sự chênh lệch lớn với giá vàng thế giới, nhu cầu mua của người dân tăng mạnh và tình trạng buôn lậu vàng.

Trên thị trường đang có 3 nhu cầu chính: doanh nghiệp, tổ chức hedging, người dân đầu cơ giá lên xuống, nhu cầu mua tích lũy tài sản.

Theo dự kiến của NHNN, giai đoạn đầu lộ trình thành lập sàn vàng sẽ mới chỉ giao dịch vàng nguyên liệu. Ông Hải nhận xét, như vậy, phải lùi lại việc triển khai sản phẩm phái sinh vàng, mặc dù đây là sản phẩm có thể hoàn toàn làm được ngay.

Đại diện UBCKNN nhấn mạnh, có thể triển khai ngay sản phẩm phái sinh vàng và ETF vàng (chứng chỉ quỹ hoán đổi danh mục) vì đã có cơ sở pháp lý khá đầy đủ. Điều này có thể giải quyết vấn đề về nhu cầu đầu cơ giá lên xuống và hành động hedging của các doanh nghiệp. ETF vàng cũng có thể giải quyết một phần nhu cầu tích lũy tài sản.

Phái sinh vàng không mở ra thị trường mới, mà là một sản phẩm phái sinh. Hiện nay, thị trường phải sinh của Việt Nam đã hoạt động khá ổn định, có cơ chế thanh toán, đặt cọc mượt mà. Theo ông, chỉ có 1 vấn đề ở sản phẩm phái sinh vàng là căn cứ giá nào để làm cơ sở.

Riêng ETF vàng cần sàn giao dịch vàng vật chất làm nền tảng, song vẫn có thể thực hiện thông qua giao dịch thỏa thuận giữa các quỹ đầu tư nếu NHNN cho phép. Việc hình thành Sở giao dịch vàng quốc gia tương tự Sở Giao dịch Chứng khoán sẽ tạo nền tảng pháp lý và kỹ thuật vững chắc, giúp thị trường vận hành đồng bộ, an toàn.

Đại diện UBCKNN nói thêm, hoạt động lưu ký và kiểm định vàng là yếu tố trọng yếu. Các sản phẩm giao dịch trên sàn cần được tiêu chuẩn hóa, chỉ nên niêm yết những loại vàng đạt chuẩn như 99,99% hoặc 24K để tập trung thanh khoản, thuận lợi trong thanh toán và phát triển sản phẩm phái sinh sau này.

Thành lập sàn giao dịch vàng, mô hình nào phù hợp với Việt Nam?

Đề cập về các mô hình sàn vàng trên thế giới, ông Nguyễn Xuân Thành - Giảng viên cao cấp trường Chính sách Công và quản lý Fullbright điểm tên: London và Thụy Sĩ đều tập trung phát triển thị trường bán buôn vàng vật chất. Trong đó, London có lợi thế là sự kết nối tới thị trường vàng khai thác, cung cấp vàng vật chất cho Mỹ và chủ yếu giao dịch trên thị trường OTC.

Hay khu vực châu Á với sản phẩm phái sinh, ông Thành đề cập đến Nhật Bản có sàn Tokyo Commodity Exchange - sàn giao dịch trung gian có sự kết nối với Trung Quốc, Singapore có Tokyo Commodity Exchange (SBMA) - tổ chức phi lợi nhuận do các thành viên đầu tư thành lập giao dịch vàng vật chất dưới dạng thỏi, miếng,...

Tuy nhiên, ông Thành cho rằng, kinh nghiệm của các sàn giao dịch của các nền kinh tế phát triển này không phù hợp với Việt Nam.

"Để thành lập sàn giao dịch vàng, cần phải xác định được mức độ tự do hóa về vốn và mức độ tự do hóa liên quan đến vàng.

Các quốc gia có thể tổ chức các sàn bán vàng vật chất và vàng phái sinh khi và chỉ khi đạt được hai điều kiện: đồng tiền có khả năng chuyển đổi và thanh khoản cao; không quá khắt khe vấn đề giấy phép", ông Thành nói.

Như Singapore hiện nay, sàn giao dịch vàng không có giấy phép mà chỉ cần các đơn vị này là tổ chức đang kinh doanh vàng và tuân thủ các điều kiện về chống rửa tiền. Bên cạnh đó, sàn giao dịch vàng không cần được Bộ Tài chính cấp phép.

Do đó, về vàng vật chất, ông Thành cho biết, những thị trường vẫn tồn tại như trên (hạn chế chuyển đổi của đồng tiền và quota/giấy phép) sẽ giao dịch chủ yếu là qua OTC.

Hoặc Thổ Nhĩ Kỳ có Borsa Istanbul. Quốc gia này thành lập ra thị trường giao dịch kim loại quý và kim cương là một sàn con của sàn chứng khoán. Còn gần nhất với Việt Nam, về mặt vàng vật chất có Sở Giao dịch Vàng Thượng Hải (SGE) tại Trung Quốc.

Ông Thành nhận định, mô hình sàn giao dịch vàng phù hợp ở Việt Nam nhất là Sở Giao dịch Vàng Thượng Hải (SGE). SGE được thành lập đầu tiên là năm 1999 và mang theo 2 sứ mệnh: Đảm bảo toàn bộ vàng nhập khẩu được giao dịch thống nhất theo chuẩn mực quốc tế mang tính tập trung và huy động vàng trong dân.

Theo ông Thành, mục tiêu huy động vàng trong dân rất giống với mục tiêu của Thổ Nhĩ Kỳ tại thời điểm thành lập với con số ước tính lượng vàng trong dân là 3.500 tấn.

Sau này, khi thành lập Sở Giao dịch Vàng Thượng Hải (SGE) năm 2002, Trung Quốc đã sử dụng chính sách bắt buộc tất cả các đơn vị được cấp giấy phép, quota nhập khẩu vàng phải thực hiện giao dịch vàng đầu tiên tại SGE, không được phép giao dịch OTC (thị trường phi tập trung). Đây là yếu tố quyết định nhất cho sự thành công của SGE.

"Theo đánh giá của tôi, Trung Quốc đã gặp khó khăn trong việc phát triển thị trường khi không có giao dịch sản phẩm phái sinh (sản phẩm thứ ba) trên sàn. Đề xuất của tôi là, Sàn Giao dịch vàng vật chất là bước đi đầu tiên phù hợp với điều kiện hiện tại của Việt Nam", ông Thành nói.

Theo đại diện NHNN, dự kiến việc thí điểm sẽ chia làm 3 giai đoạn, điều chỉnh linh hoạt theo thực tế triển khai. Giai đoạn đầu chưa liên thông với sàn vàng quốc tế để bảo đảm kiểm soát rủi ro.

Cụ thể, trong giai đoạn 1, sàn giao dịch vàng giao dịch loại vàng nguyên liệu nhập khẩu. Thành viên của sàn là tổ chức cung cấp dịch vụ sàn giao dịch vàng, ngân hàng thanh toán và thành viên giao dịch. Giai đoạn này sẽ chưa thực hiện lưu ký và kiểm định vàng tập trung.

Trong giai đoạn 2, sàn sẽ giao dịch vàng nguyên liệu nhập khẩu và vàng miếng.

Trong giai đoạn 3, sàn giao dịch vàng nguyên liệu nhập khẩu, vàng miếng, các loại vàng đang lưu thông trong nước, chứng chỉ vàng, công cụ phái sinh vàng.

Trong giai đoạn 2 và 3 cũng sẽ nghiên cứu phối hợp với bộ KHCN để triển khai lưu ký và kiểm định.

×