Chuyên gia chỉ ra nhóm người tiêu dùng dễ bị mắc bẫy mua hàng nhái, hàng giả: Có trường hợp "dung túng"

Bất chấp đạo lý và pháp luật để trục lợi

Ngày 12/12, tại buổi toạ đàm: "Hàng giả lan rộng trên không gian số: Làm sao bảo vệ người tiêu dùng ở nông thôn?" do báo Báo Nông thôn Ngày nay/Điện tử Dân Việt tổ chức, Luật sư Trương Thanh Đức đã nêu ra những thủ đoạn về hàng giả hàng nhái mới xuất hiện và cần phải nhận diện nguyên nhân của tình trạng này.

Luật sư Trương Thanh Đức cho rằng, tình trạng hàng giả, hàng nhái kéo dài nhiều năm nay là hậu quả của 3 chủ thể: Người làm, người bán và người mua. Trong đó, người tiêu dùng, dù bị thiệt hại, đôi khi vẫn vô tình tiếp tay cho vấn nạn này.

Pháp luật đã mô tả rõ dấu hiệu nhận diện, chế tài xử lý hành vi làm - buôn bán hàng giả. Tuy nhiên, thực tế cho thấy: “Thứ nhất là người làm - thủ phạm chính, bất chấp đạo lý và pháp luật để trục lợi. Thứ hai là người bán, trong đó có nhiều nhân vật nổi tiếng, dùng đủ chiêu trò để tiêu thụ hàng giả. Và thứ ba là người mua: Vừa là nạn nhân, vừa có lúc trở thành người tiếp tay.

"Nhiều người tiêu dùng bị thiệt hại tiền bạc, sức khỏe, nhưng không ít trường hợp “dung túng, dễ dãi, thậm chí đồng thuận với hành vi gian dối” do ham rẻ hoặc thiếu hiểu biết", Luật sư Trương Thanh Đức chỉ ra hậu quả.

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, với người có điều kiện kinh tế và kiến thức, họ có khả năng phòng tránh tốt hơn. Ngược lại, với nhóm thu nhập thấp, nhận thức hạn chế, phần “nạn nhân” vẫn là chủ yếu vì “biết là rủi ro nhưng không còn lựa chọn”.

Tuy nhiên, 3 yếu tố trên chỉ là một phần nguyên nhân. Cốt lõi vẫn nằm ở sự nghiêm minh và hiệu quả của hệ thống pháp luật, cùng năng lực thực thi của cơ quan chức năng. Đầu mối không thống nhất, trách nhiệm không rõ ràng, nguồn lực hạn chế, tất cả góp phần khiến hàng giả ngày càng tinh vi. Cách phân biệt hàng giả không còn đơn giản.

Luật sư Trương Thanh Đức cho hay, trước đây, hàng giả thường được bán giá rẻ, dễ gây nghi ngờ. Nhưng nay có nhiều vụ mỹ phẩm lên tới hàng nghìn tỷ, giá cao, mẫu mã bắt mắt, khiến người tiêu dùng càng dễ tin tưởng. Không thể chỉ dựa vào vài giấy tờ pháp lý. Việc kiểm chứng thông tin, điều tra nguồn gốc là rất quan trọng để tránh vô tình tiếp tay.

Luật pháp hiện quy định rõ 2 nhóm hàng giả: Giả về chất lượng/công dụng và Giả về hình thức/nhãn mác xuất xứ. Thậm chí một số văn bản còn nêu ngưỡng hàm lượng, tỷ lệ hoạt chất để xác định hành vi “giả.

Doanh nghiệp làm hàng giả ở quy mô lớn phải bị “khai tử”

Khuyến cáo tới người tiêu dùng khi đối mặt với hàng giả trên cả chợ truyền thống và sàn TMĐT, cần triển khai “lá chắn” riêng của mình như thế nào?, Luật sư Trương Thanh Đức cho rằng: "Trước vấn đề người dân nông thôn thường thiếu thông tin pháp lý khiến họ dễ bị lừa khi mua hàng, trong bối cảnh bùng nổ thông tin, người dân ở vùng sâu vùng xa vẫn rất hạn chế trong việc tiếp cận kiến thức pháp luật".

Luật sư Trương Thanh Đức cho biết, hiện nay, ai cũng dùng mạng xã hội, công nghệ để tìm hiểu về sản xuất, kinh doanh, hàng hóa… nhưng thông tin pháp lý lại là lĩnh vực “ít người tiếp cận nhất” vì khó, khô và dễ bị sai lệch.

"Ở thành phố còn ít người hiểu luật, thì người dân nông thôn, những người vốn chân chất, nghĩ mình sống tử tế sẽ không ai lừa lại càng dễ bị mắc bẫy hơn", Luật sư Trương Thanh Đức nêu ra nhóm đối tượng người tiêu dùng dễ bị mắc bẫy.

Theo Luật sư Trương Thanh Đức, về hàng giả, đây là vấn đề nổi cộm ở nông thôn. Những mặt hàng thiết yếu như bột giặt, gia vị, sữa, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật bị làm giả nhiều nhất. Nhiều năm qua, phân bón giả lên đến nghị trường, nhưng đến giờ vẫn chưa rõ đâu thật, đâu giả. Bà con thì hoang mang, không biết tin vào ai.

Ba chế tài chính trong xử lý hàng giả gồm dân sự, hành chính và hình sự, nhưng hiệu quả đều còn hạn chế. Chế tài dân sự gần như “không phát huy tác dụng”, rất ít vụ kiện để đòi bồi thường. Xử phạt hành chính thì “ai cũng biết, nhưng xử lý chỉ được một vài vụ”, trong khi chế tài hình sự lại chưa đủ sức răn đe.

Làm hàng giả thu lợi trăm tỷ nhưng bị phạt vài tỷ thì chẳng khác nào khuyến khích người ta tiếp tục vi phạm. Giải pháp phải là đánh mạnh vào kinh tế: Phạt theo doanh thu, lợi nhuận; Doanh nghiệp làm hàng giả ở quy mô lớn phải bị “khai tử”, thay vì chỉ xử lý cá nhân.

Để hạn chế hàng giả và lừa đảo ở nông thôn, cần thay đổi mạnh tư duy quản lý, siết thực thi pháp luật và nâng cao nhận thức pháp lý cho người dân. Nếu người vi phạm biết làm một đồng mà mất một trăm đồng, họ sẽ không dám làm nữa.

×