Cốm dẹp Sóc Trăng

Khi tiết trời se lạnh (khoảng tháng mười một âm lịch), gió bấc thổi về trên những cánh đồng lúa ươm hạt vàng, thì người Khmer chọn những ruộng nếp ngon (thường là nếp bà bóng, nếp mỡ, không dùng nếp than), đợi những bông nếp cong trái me, ít hôm sau, họ gặt những bông nếp ấy về (là lúc nếp chưa thật chín).

Làm sạch cốm sau khi quết (Nguồn: Internet).

Lúa nếp tước lấy hạt, bắc nồi đất lên cà ràng, rang cho nếp vừa tới (theo kinh nghiệm dân gian), những hạt nếp rang được bỏ vào chiếc cối bồng (cối làm bằng cây, lòng khoét hẹp và sâu), hai người đứng đối mặt, cầm chài đâm cốm. Chài là dụng cụ được làm bằng một thanh gỗ suôn, dài độ thước rưỡi tây, nơi tay cầm được vuốt tròn nhỏ cho vừa nắm.

Họ luân phiên quết cho đến khi những hạt nếp dẹp lép thì nghiêng cối cào hết cốm ra nia. Cầm nia trên tay, người ta sảy cho hết trấu rồi đem sàng để có được cốm. Cốm mới quết rất giòn và dẻo, ăn không cũng cảm nhận được hương vị thơm đặc trưng của nó. Nhưng muốn ăn ngon hơn, thì phải trộn cốm dẹp.

Cốm dẹp trộn cơm dừa (Ảnh: Hai Miệt Vườn).

Cốm dẹp mới quết cho một ít nước dừa cứng cạy (nước dừa lúc này có độ cay nồng) ngâm khoảng vài tiếng đồng hồ cho cốm mềm. Nạo cơm dừa khô mới rám vỏ (dừa già cứng cạy), rồi trộn chung vào cốm và đường thốt nốt. Cốm trộn đều để thêm ít giờ nữa cho cốm thấm ăn mới ngon.

Cũng vì hương vị thơm, ngon đặc trưng mà cốm dẹp từ lâu đã trở thành một đặc sản của người Khmer miền sông Cửu Long nói chung và ở Ngã Năm - Sóc Trăng nói riêng; là món ngon để bà con Khmer dâng cúng Mặt trăng vào ngày lễ Okombok (rằm tháng mười âm lịch) hằng năm.