"Cuba và Chủ tịch Fidel Castro luôn trong trái tim tôi"

Chuyến thăm lịch sử tại Quảng Trị

Ngày 27/1/1973, hiệp định Paris về chấm dứt chiến tranh, lập lại hoà bình ở Việt Nam được ký kết. Hai tháng sau, Mỹ rút quân khỏi chiến trường miền Nam, song vẫn hỗ trợ tài chính, vũ khí, cố vấn cho chính quyền Việt Nam Cộng hoà. Được Mỹ hậu thuẫn, Việt Nam Cộng hoà ráo riết thực hiện chiến dịch lấn chiếm vùng giải phóng. Trong đó, Quảng Trị - nơi có vĩ tuyến 17 dọc theo sông Bến Hải chia cắt đất nước thành hai miền, trở thành chiến trường khốc liệt.

Chính vì vậy, dù đã được giải phóng vào ngày 1/5/1972, nhưng vẫn còn 15% diện tích ở phía nam tỉnh Quảng Trị bị chiếm đóng. Các cuộc đấu súng chống lấn chiếm giữa quân giải phóng và quân Việt Nam Cộng hòa diễn ra hằng ngày. Giữa lúc hiểm nguy rình rập, có thể bị kẻ thù tìm cách ám hại, Chủ tịch Cuba Fidel Castro vẫn kiên quyết đến thăm Quảng Trị - vùng mới giải phóng miền Nam Việt Nam.

Vượt hàng ngàn km từ bên kia trái đất, ngày 12/9/1973, Chủ tịch Fidel Castro cùng đoàn cán bộ cao cấp của Cuba đáp sân bay Gia Lâm, Hà Nội.

Hai ngày sau, Thủ tướng Phạm Văn Đồng dẫn đoàn Chủ tịch Fidel Castro vào tỉnh Quảng Bình (cũ), nay là tỉnh Quảng Trị. Chuyến đi được giữ bí mật để đảm bảo an toàn.

Ngày 15/9/1973, tỉnh Quảng Trị khi ấy còn ngổn ngang chiến tranh, nồng mùi thuốc súng ngỡ ngàng khi thấy một người đàn ông cao to, dáng đi hùng tráng xuất hiện. Quân và dân Quảng Trị càng vui hơn khi biết, đó là Chủ tịch Fidel Castro – người bạn chí tình của Việt Nam.

Sau khi vượt sông Bến Hải, đi qua Dốc Miếu – nơi có hàng rào điện tử McNamara, Chủ tịch Fidel Castro đến thăm Đông Hà, rồi người lên Đường 9 đến Khu Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam ở huyện Cam Lộ (cũ), nay là xã Cam Lộ.

Ông Dương Tú Anh - nguyên Bí thư huyện Cam Lộ, kể sau khi bàn bạc, các bên thống nhất đưa Chủ tịch Fidel Castro thăm cao điểm 241 (xã Cam Thành cũ, nay là xã Cam Lộ). Đây từng là căn cứ của Trung đoàn 56 Quân lực Việt Nam Cộng hoà, còn rất nhiều hố bom, xác xe tăng. Cách đó 12km là điểm đóng quân của kẻ địch.

Tại đây, Chủ tịch Fidel Castro đã thăm hỏi, động viên các chiến sĩ và bày tỏ sự ủng hộ của nhân dân Cuba giành cho Việt Nam bằng câu nói nổi tiếng: Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình.

Ông Nguyễn Minh Kỳ - nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị, người vinh dự đón Chủ tịch Cuba Fidel Castro thăm và làm việc tại trụ sở Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam, cho biết Chủ tịch Fidel Castro là nguyên thủ quốc gia đầu tiên đến thăm Quảng Trị sau giải phóng.

Chuyến thăm lịch sử và câu nói nổi tiếng của Chủ tịch Fidel Castro không chỉ thể hiện tình hữu nghị bền chặt Việt Nam-Cuba mà còn là nguồn động viên to lớn, tiếp thêm động lực để chính quyền và nhân dân nơi đây tiếp tục cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Sau chuyến thăm của Chủ tịch Fidel Castro, Cuba đã xây dựng Bệnh viện hữu nghị Việt Nam-Cuba tại Đồng Hới tặng Việt Nam. Ngoài ra, tại tỉnh Quảng Trị còn có nhiều công trình đậm dấu ấn và tình nghĩa của đất nước Cuba như cầu treo Đakrông, cầu treo Bến Tắt đã được chuyên gia của Cuba thiết kế, xây dựng.

Không ngại hiểm nguy để cứu người

14h ngày 15/9/1973, cạnh quốc lộ 1, hàng trăm đoàn viên thanh niên của tỉnh Quảng Trị đang tập trung ở bờ bắc sông Bến Hải. Họ đang san lấp những hố bom nằm chi chít giữa cánh đồng. Để vơi bớt cực nhọc, họ vừa cuốc đất, vừa trò chuyện rôm rả và hát cho nhau nghe.

Bỗng một tiếng nổ chát chúa vang lên, khói bụi và mùi thuốc bom bay mù mịt, xé toang không khí vui vẻ ấy. Ba thanh niên gục xuống đất, quằn quại, bê bết máu. Mọi người xung quanh xúm lại, la hét, nước mắt trào. Trong ba người ấy có bà Nguyễn Thị Hương, bị thương nặng nhất. Quả bom phát nổ khiến cô gái 16 tuổi bị thương ở bụng, thập tử nhất sinh.

Trong cơn hoảng loạn, khi mọi người xung quanh chưa biết nên làm gì thì may thay, đoàn công tác của Chủ tịch Fidel Castro từ phía Nam Quảng Trị trở ra. Bắt gặp cô gái trẻ đang nằm thoi thóp giữa sự sống và cái chết, Chủ tịch Fidel Castro không ngại nguy hiểm, vội vàng xuống xe, chỉ đạo y, bác sĩ trong đoàn nhanh chóng cấp cứu, sau đó đưa bà Hương ra bệnh viện A (nay là bệnh viện Vĩnh Linh) chữa trị.

Mở kệ tủ, bà Hương – người con gái năm xưa nay đầu hai thứ tóc đưa tôi xem bài báo có bức ảnh bà bị thương nằm ngất xỉu, xung quanh là đoàn công tác của Chủ tịch Fidel Castro đang cấp cứu cho bà. Bức ảnh có chú thích tạm dịch là: “Các bác sĩ Cuba theo sự chỉ đạo của Fidel đang chăm sóc một cô bé là nạn nhân một vụ nổ bom ở Quảng Trị”. Nội dung bài báo còn cho biết, Chủ tịch Fidel Castro đã chỉ đạo bác sĩ đi theo xe đưa bà Hương đến bệnh viện, túc trực chữa trị, chăm sóc.

"Với tôi, Chủ tịch Fidel Castro là người cha thứ hai"

Sau khi tỉnh lại, bà Hương được y, bác sĩ bệnh viện, cho biết quả bom bi phát nổ làm thủng 8 khúc ruột, động mạch lớn nằm ở ruột bị đứt. Nếu không được đoàn công tác của Chủ tịch Fidel Castro cấp cứu, đưa đến bệnh viện kịp thời thì bà Hương có thể đã không qua khỏi vì mất máu quá nhiều.

Không chỉ vậy, biết bệnh viện A hết máu để truyền, Chủ tịch Fidel Castro còn cho xe ra tỉnh Quảng Bình (cũ) mang máu vào Vĩnh Linh để kịp truyền cho bà Hương.

Một tuần sau khi bà Hương nhập viện, phái đoàn của Chủ tịch Fidel còn gửi quà gồm một ít kẹo bánh cho những người bị thương. Riêng bà Hương còn được gửi thêm thuốc chữa bệnh, thuốc bổ.

Nhiều người kể lại, giây phút thấy bà Hương bị thương, Chủ tịch Fidel đã rơi nước mắt. Sau này, khi có phái đoàn sang Việt Nam làm việc, Chủ tịch Fidel đều gửi lời thăm hỏi, động viên bà Hương.

Bà Hương cho biết, sau này, mỗi khi có dịp đến tỉnh Quảng Trị, các đoàn công tác của Cuba vẫn đến thăm bà. Khi Chủ tịch Fidel Castro qua đời, bà Hương cùng chồng đã đến Đại sứ quán Cuba tại Hà Nội để kính viếng.

“Khi đến viếng Chủ tịch Fidel Castro, ân nhân cứu mạng, tôi đã ngất đi vì đau buồn, xúc động. Với tôi, Chủ tịch Fidel Castro là người cha thứ hai. Và theo cảm nhận của tôi, hai đất nước, hai dân tộc Việt Nam - Cuba tuy không chung dòng máu, cách nhau cả nửa vòng trái đất, nhưng như tay với chân trên một cơ thể, hữu nghị, bền chặt, luôn giúp đỡ nhau mỗi khi khó khăn. Đất nước Cuba và Chủ tịch Fidel Castro luôn trong trái tim tôi, mãi mãi…” – bà Hương chia sẻ.

Trở về cuộc sống thường ngày, di ảnh của Chủ tịch Fidel Castro được bà Hương đặt nơi trang trọng nhất ở phòng khách. Mỗi ngày, bà cùng chồng, con, cháu dạo bước quanh công viên Fidel, cách nhà chừng 100m. Họ và người dân Quảng Trị còn đặt hoa viếng Chủ tịch Fidel Castro ở công viên này mỗi dịp quan trọng của hai đất nước.

Công viên Fidel Castro tọa lạc trên diện tích 16ha, tại phường Đông Hà, tỉnh Quảng Trị, tổng kinh phí xây dựng hơn 115 tỷ đồng. Ở vị trí trung tâm công viên là bức tượng bán thân của Chủ tịch Fidel Castro. Phía dưới bức tượng có trích dẫn câu nói nổi tiếng của ông: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”.

Công viên Fidel Castro không chỉ là điểm đến, nơi vui chơi, giải trí rất ý nghĩa của người dân địa phương và du khách, mà còn nhắc nhớ về tình hữu nghị giữa hai nước Việt Nam-Cuba rất gắn bó và nghĩa tình.

×