Đặc sản miền Tây sông nước: Nghề đón bắt cá linh non mùa nước son (Bài 1)

Dòng Mekong mang theo phù sa đỏ nặng cho cánh đồng hạ nguồn, cùng với đó là đàn cá linh non theo con nước tràn về báo hiệu một mùa thu hoạch lộc trời gắn bó với bao thế hệ nông dân vùng biên giới. Cực thì có cực, dầm mưa, dãi nắng nhưng bù lại, tiền đầy túi.

Cá linh non – “lộc trời” theo con nước

Những ngày cuối tháng Bảy, cánh đồng Mương Dộp (xã Thường Phước, huyện Hồng Ngự, Đồng Tháp) không còn là ruộng lúa chín vàng như vài tuần trước, mà nay biến thành một mặt gương mênh mông in bóng trời xanh.

Nông dân xã Thường Phước (tỉnh Đồng Tháp) giăng lưới, đặt dớn một đêm kiếm được gần 10 ký cá linh non. Ảnh: Thiên Linh

Trên bờ đê chống lũ chạy dài dòng kênh, từng nhóm nông dân tay xách, nách mang đủ loại nào là dớn, lưới, chài… bắt đầu bám con nước cho vụ mùa “độc nhất, vô nhị” ở miền tây là khai thác nguồn lợi thiên nhiên ban cho: Cá linh non.

Nhiều gương mặt sạm nắng của “dân quê” đã bao đời quen tay lấm, chân bùn, nên chưa bao giờ nghe họ than cực hay lo toan vất vả với cuộc sống thiếu thốn. Lúc nước nổi tràn về, gương mặt mọi người lại bừng sáng lên như chờ đợi mùa bội thu từ con cá nhảy tung tăng theo từng đàn.

Người dân xã Thường Phước (Đồng Tháp) giăng lưới đón bắt cá linh ngay trên cánh đồng ruộng vừa thu hoạch lúa. Ảnh: Thiên Long

Ông Nguyễn Văn Bảy, lão nông ngoài 60 tuổi, ngụ xã Thường Phước (Đồng Tháp) vừa ngồi vá lại tấm lưới cũ, vừa cười xòa: “Lúa năm nay trúng mùa, bà con bán lời kha khá, giờ nước về sớm thì lại có thêm thu nhập theo cái nghề bắt cá linh. Cứ vậy mà xoay xở, nhờ trời nhờ đất, năm nào cũng có cái ăn, cái mặc, dư tiền để sửa sang nhà cửa.”

Không khí hối hả nhưng rộn ràng, như thể cả xóm cả làng đang chờ đón một mùa hội lớn. Người dân hẹn nhau ra sông từ tờ mờ sáng để đặt dớn, thả lưới. Đêm xuống, ánh đèn pin, đèn pha từ xuồng ghe loang loáng trên mặt nước, soi rõ từng đàn cá linh non lao xao. Cả vùng biên giới sáng rực, tiếng cười nói, tiếng gọi nhau vang vọng giữa cánh đồng mênh mông nước và nước về đêm.

Anh Trần Chí Thanh, nông dân xã Thường Phước, cùng con trai đang vác bộ dớn mới mua từ Tân Châu (An Giang) lội bì bõm ra đồng. Anh chia sẻ: “Năm nay lũ về sớm, cá linh cũng về theo. Từ hôm qua đến giờ, tui bán được gần hai chục ký cá rồi. Thương lái tới tận nơi mua trung bình giá 120 ngàn đồng ký, vừa có tiền, vừa có cá ngon kho ăn cơm. Vất vả nhưng vui lắm!”.

Dòng nước phù sa tràn vào ngập cánh đồng ruộng xã Thường Phước mang theo cá linh non đầu mùa vào đây. Ảnh: Thiên Long.

Theo ông Trần Hữu Đức, 52 tuổi, vừa thả lưới vừa hồ hởi: “Ngày nào cũng kiếm được 4–5 ký cá linh, bán ra cũng nửa triệu đồng. Nước lên tới đâu thì mình sống theo tới đó. Ba bốn chục năm rồi vẫn thấy cái nghề này vui, chưa bao giờ chán. Hết cá linh tới cá đồng, ốc, cua đều bán giá cao, đến khi nước rút cũng mất gần 3 tháng thu bộn tiền”.

Nhịp sống mùa nước nổi

Cá linh non đầu mùa thường đạt giá cao từ 110.000–120.000 đồng/kg. Những hộ trúng đậm có thể kiếm tiền triệu mỗi ngày.

Như ông Trần Văn Kẻng, ngụ cùng địa phương, người gắn bó với sông nước từ nhỏ, chỉ tay vào dàn dớn ngập trong đồng nước mà nói, năm nay nước về nhanh, cá nhiều, dân mình chắc ăn. Có năm bắt vài chục ký mỗi ngày là chuyện thường. Nước nổi là lộc trời cho đó!”.

Thương lái giao cá linh non cho người mua bán lẻ ở các chợ để bán cho người dân mua về nấu ăn. Ảnh: Thiên Long

Mùa lũ về, không chỉ có cá linh mà còn mang đến tôm, cua, cá rô, cá trê, cùng muôn loài thủy sản. Trên những dòng kênh dọc biên giới, ghe xuồng nối đuôi nhau, tiếng mái chèo khua nước xen lẫn tiếng cười nói rộn ràng. Ngoài chuyện đặt lưới bắt cá, người dân còn tranh thủ hái bông điên điển, bông súng – những đặc sản trứ danh của mùa nước nổi miền Tây.

Đêm xuống, khung cảnh làng quê thật đặc biệt, nhìn xa xa như chợ đêm giữa cánh đồng nước mênh mông.

Từng chùm ánh đèn từ ghe xuồng trải dài theo con nước, soi rọi cả một khúc sông tối. Mỗi khi trúng luồng cá, tiếng reo hò, gọi nhau í ới vang vọng cả đoạn sông nghe rõ mồn một như kề bên tai. Nhiều gia đình, có cả vợ cùng đi chung với chồng nên họ quên cả mệt nhọc vì thức khuya, dậy sớm, giờ đây chỉ còn lại niềm vui chung được mùa cá linh.

Chị Nguyễn Thị Hồng, một người chuyên hái bông điên điển, kể: "Ngày đi cắt bông, tối thì theo chồng ra sông kéo lưới. Vất vả nhưng vui. Có bữa bắt được nhiều cá quá, tụi nhỏ trong nhà ăn không hết, phải kho sẵn đem cho bà con xung quanh”.

Anh nông dân xã Thường Phước giăng lưới trên đồng ruộng chỉ thăm lần đầu được hơn 1 ký cá linh non. Ảnh: Thiên Long

Trong khi bà con hăng hái khai thác “lộc trời”, chính quyền địa phương cũng tăng cường tuyên truyền, nhắc nhở người dân không được dùng kích điện hay những phương pháp tận diệt để đánh bắt. Đây không chỉ là quy định bảo vệ nguồn lợi thủy sản lâu dài mà còn để giữ an toàn tính mạng cho chính người dân.

Theo ông Huỳnh Văn Cuộc, cán bộ Phòng Kinh tế xã Thường Phước, hiện bà con trong xã đã bắt đầu khai thác cá linh non và nhiều sản vật khác của mùa nước nổi. Dự báo sản lượng năm nay dồi dào, có thể vượt hơn những năm trước. Toàn xã có hơn 5.200ha đất sản xuất, thì đa phần đã “xả lũ” đón phù sa, tạo điều kiện để thủy sản sinh sôi.

“Chúng tôi thường xuyên vận động bà con chỉ sử dụng phương tiện truyền thống, tuyệt đối không dùng xung điện. Mùa lũ không chỉ là nguồn sinh kế trước mắt mà còn là tài nguyên quý cho con cháu sau này", ông Cuộc nhấn mạnh.

Sống thuận theo con nước

Người miền Tây, đặc biệt vùng đầu nguồn Đồng Tháp từ bao đời đã quen sống theo con nước. Hết mùa gặt lúa lại đến mùa bắt cá. Hết mùa nước nổi lại quay về gieo trồng. Nhịp sống ấy lặp đi lặp lại nhưng luôn mới mẻ, luôn chứa đựng niềm vui và niềm tin.

Trên dòng Mekong cuồn cuộn, những người nông dân vẫn ngày ngày cần mẫn, vừa gắn bó với thiên nhiên cũng như vừa biết ơn với thiên nhiên. Trong từng con cá linh non hay từng bông điên điển không chỉ có giá trị kinh tế mà còn ẩn chứa tình đất, tình người, niềm tự hào về quê hương.

Mùa nước nổi không chỉ nuôi dưỡng đất đai, thủy sản, mà còn nuôi dưỡng cả tâm hồn người dân miền Tây: Yêu lao động, gắn bó cộng đồng và trân trọng những gì thiên nhiên ban tặng.

Mùa nước nổi những năm trước, đi dọc các tuyến đường vùng trũng thấp khu vực Đồng Tháp Mười (huyện Tân Hưng, Vĩnh Hưng, Mộc Hóa, Kiến Tường tỉnh Long An cũ) nay là Tây Ninh mới, không khó để bắt gặp hình ảnh người dân cùng ngồi lại với nhau lựa các loại cá đồng, cua, lươn, vừa thu hoạch để bán cho thương lái. Năm nay cá đánh bắt chưa được nhiều nhưng ai cũng hy vọng vài tuần nữa, niềm vui sẽ nhân đôi.

Gắn bó với nghề đặt dớn vào mùa nước nổi hơn chục năm qua, ông Nguyễn Sơn Hòa (ngụ ấp Láng Sen, xã Vĩnh Châu) cho biết: “Mùa nước nổi về cũng là lúc người dân khai thác thủy sản (giăng lưới, giăng câu, đặt lọp, lờ...) để cải thiện bữa ăn và bán kiếm thêm thu nhập. Cũng như mấy năm trước, đến tầm tháng 7 Âm lịch, tôi sửa lại dớn cũ để đánh bắt cá. Do năm nay nước về chậm, lượng cá đồng không nhiều. Hiện hơn 10 cái dớn của gia đình mỗi ngày thu hoạch hơn 10kg cá tạp các loại, bán được từ 700-800 ngàn đồng.

Đồng Tháp mùa lũ, những dải đồng bằng vốn đã trù phú lại càng thêm sinh động. Người dân nơi đây biết cách xoay xở, vừa canh tác, vừa khai thác thủy sản, vừa gìn giữ môi trường tự nhiên. Nhìn vào nụ cười rạng rỡ của những nông dân sau một đêm trúng cá, mới hiểu hết giá trị của hai chữ “thuận theo”: Thuận theo thiên nhiên để mưu sinh, thuận theo con nước để xây dựng một cuộc sống ấm no.

Mùa cá linh non không chỉ đem đến thu nhập, mà còn là biểu tượng của sức sống, của sự kiên cường, gắn bó giữa con người và sông nước miền Tây – nơi mà mỗi mùa lũ về đất trời lại ngân lên bản nhạc của phù sa của niềm vui lao động và của một quê hương luôn tràn đầy tình người trong nắng gió và phù sa mang theo lộc trời cho dân đầu nguồn tận hưởng.

Đặc sản miền Tây: Bông điên điển, loài hoa dại hoa rau đặc sản(Bài 2)

×