Đại biểu chỉ ra các điểm "rất có vấn đề" của điều hành Quỹ bình ổn xăng dầu

Đại biểu Nguyễn Trường Giang - Phó chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, cho rằng luật hiện hành quy định trường hợp cần thiết Nhà nước lập quỹ bình ổn nhưng thực tế chỉ có Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Thế nhưng, thực tế việc điều hành Quỹ bình ổn giá xăng dầu "rất có vấn đề", theo đại biểu Giang.

Đại biểu chỉ ra các điểm "rất có vấn đề" của điều hành Quỹ bình ổn xăng dầu

Đại biểu Nguyễn Trường Giang dẫn chứng, theo quy định nguồn hình thành Quỹ bình ổn xăng dầu được trích lập thông qua giá mua, do người tiêu dùng chi trả (300 đồng/lít). Tuy nhiên, việc trích và chi quỹ này vừa qua của cơ quan quản lý chưa hài hòa, khi giá thế giới liên tục tăng cao, số dư Quỹ lại âm.

Ông Giang ví von sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu hiện nay "giống như một bà nội trợ hôm trước đi mua hàng hóa rẻ, bảo bà bán hàng cho tôi gửi 300 đồng, mai tôi đi mua nếu hàng đắt hơn thì bà phải bù cho tôi. Nhưng ngày mai lên giá thì bà mua hàng ngày hôm trước lại không đi mua, mà là người khác đi mua".

Chưa hết, khi giá thế giới giảm, giá trong nước lại hạ chậm hơn do phải trích lập, bù đắp cho phần Quỹ bình ổn đã âm trước đó. Việc này khiến giá xăng dầu trong nước không tiệm cận thế giới, khi giảm thì giảm rất chậm, đại biểu nhận xét.

Cũng có thống kê cho thấy, một năm qua mặt hàng dầu đã trích lập nhiều hơn nhưng được bù ít hơn, còn xăng trích ít hơn lại được bù giá nhiều hơn từ quỹ. Vì vậy, đại biểu Giang đề nghị nên bỏ Quỹ bình ổn xăng dầu.

Đại biểu Nguyễn Công Long (đoàn Đồng Nai) cũng nhận xét, Quỹ bình ổn giá xăng dầu thời gian qua tác động không lớn lắm. Lý do được ông Long đưa ra đó là, khi nguồn cung không đảm bảo, Quỹ bình ổn xăng dầu cũng không giải quyết được gì.

"Có nghĩa, chúng ta vẫn phải đương đầu với những khó khăn, khủng hoảng rất nghiêm trọng về nguồn cung. Do vậy tác động của Quỹ bình ổn xăng dầu không lớn đến mức cần duy trì bằng mọi giá", đại biểu Long nhấn mạnh.

Trong bối cảnh tới đây sẽ điều chỉnh chính sách về thuế, kể cả thuế VAT, tiêu thụ đặc biệt với xăng dầu, đại biểu Long cho rằng, nên xem lại việc vận hành Quỹ bình ổn xăng dầu.

Đồng thời, ông đề nghị cần thiết kế cơ chế, điều kiện để đảm bảo sử dụng Quỹ bình ổn giá linh hoạt, kịp thời hơn trong những trường hợp thị trường dị biệt, bất ổn như hiện nay.

Đồng tình, đại biểu Nguyễn Quang Huân (Đoàn Bình Dương) cho biết, trong quản lý giá xăng dầu, bình ổn giá thông qua điều hòa cung cầu, xuất nhập khẩu, tài chính tiền tệ…nhưng thực tế việc sử dụng Quỹ bình ổn giá này không thực sự linh hoạt, không theo đúng tinh thần của luật.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng việc quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn xăng dầu không hoàn toàn phụ thuộc vào Bộ Công Thương mà liên quan nhiều bộ, ngành. Việc cơ cấu xuất nhập, đầu mối phân phối, tỷ lệ chiết khấu, công thức tính giá như thế nào… không phải do một bộ, ngành. Chưa kể, các đại lý nằm ở các địa phương là do các địa phương quản lý.

Cũng từ những bất cập, vướng mắc trong quản lý, sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu nhiều bộ ngành cùng tham gia, đại biểu Nguyễn Quang Huân đề nghị Luật cần có thêm cơ chế để việc dùng quỹ bình ổn giá một cách linh hoạt.

"Mục tiêu của Quỹ bình ổn giá là để đảm bảo đáp ứng những lúc giá biến động nhưng với cơ chế vận hành như hiện nay không đáp ứng được yêu cầu", đại biểu Huân nhấn mạnh.

Quỹ bình ổn là công cụ để giá "không lên cao rồi vút xuống kịch sàn"

Có quan điểm trái chiều, đại biểu Trần Văn Lâm, Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính - Ngân sách, cho rằng Quỹ bình ổn là công cụ để giá "không lên cao rồi vút xuống kịch sàn", biên độ tăng giảm hẹp thì không kéo theo giá các mặt hàng khác. Nếu cứ thả nổi giá lên xuống có thể gây tác động rất lớn, gây nguy cơ đứt gãy sản xuất.

"Quỹ là công cụ hiệu quả, tuy nhiên lúc giá cao quá hay thấp quá thì phải dùng công cụ mạnh hơn là thuế và phí. Tiếp tục duy trì là cần, hiện chưa có công cụ khác để thay thế quỹ", ông nói.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Bé (đoàn Kiên Giang) cũng nêu vấn đề, nên tiếp tục duy trì Quỹ bình ổn xăng dầu, nhưng trong quy định sử dụng quỹ này cần phải làm rõ công khai minh bạch cơ chế giám sát chặt chẽ, đảm bảo điều hòa sử dụng.

Trước đó, trong tờ tình luật Giá sửa đổi, Chính phủ đề nghị tiếp tục giữ Quỹ bình ổn giá xăng dầu. Theo quy định, nguồn hình thành quỹ này được trích lập thông qua giá mua, do người tiêu dùng chi trả (300 đồng/lít).