ĐBQH: Ngân sách cho y tế, giáo dục nhỏ giọt, người bệnh phải "cõng" cả lãi suất ngân hàng

Hôm nay (5/11), Quốc hội thảo luận ở hội trường về tình hình thực hiện ngân sách nhà nước năm 2024, dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương năm 2025. 

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Đoàn đại biểu TP. Hà Nội) đánh giá, thời gian qua, mặc dù Chính phủ đã bám sát mục tiêu, thực hiện tập trung vào đột phá chiến lược, trong đó có đột phá hạ tầng với điển hình là cao tốc Bắc -Nam. Tuy nhiên, đột phá chiến lược về nguồn nhân lực chất lượng cao - yếu tố con người luôn được đánh giá là khâu đột phá có vai trò quan trọng, quyết định sự thành công thì dường như chưa được quan tâm đúng mức. Điển hình đầu tư cho giáo dục để phát triển trí lực và đầu tư cho y tế để phát triển sinh lực thì dường như rất mờ nhạt trong số liệu đầu tư công.

Qua số liệu báo cáo về đầu tư phát triển ngân sách Trung ương cho các Bộ, cơ quan Trung ương theo từng lĩnh vực thì thấy rõ 'tình cảnh' này. Ví dụ, năm 2024, tổng số vốn khoảng 120.000 tỷ đồng, Bộ Y tế được phân bổ 1.200 tỷ đồng, tương ứng 1%; Bộ Giáo dục & Đào tạo được phân bổ 1.500 tỷ đồng, chiếm 1,2%.

Năm 2025, tổng ngân sách 148.000 tỷ đồng, Bộ Y tế được 5.700 tỷ đồng, tương ứng chiếm 3,7%; Bộ Giáo dục & Đào tạo được phân 2.900 tỷ đồng, chiếm 1,9%.

Trong khi đó, tại phương án phân bộ dự phòng ngân sách giai đoạn 2021 - 2025, và tăng nguồn thu năm 2022 là tổng số vốn khoảng 50.000 tỷ thì cả 2 lĩnh vực y tế giáo dục đều không có tên trong chương trình này.

"Với mức phân bổ vốn thấp như vậy, những bệnh viện thuộc Bộ T tế, trường đại học thuộc Bộ Giáo dục & Đào tạo sẽ không có nguồn vốn để đầu tư cho phát triển. Chúng ta nói nhiều đến thúc đẩy trường đại học, bệnh viện phải thực hiện cơ chế tự chủ. Nhưng chúng ta chỉ thúc ép thực hiện tự chủ mà không có đầu tư về cơ sở vật chất. Câu hỏi đặt ra là: Hậu quả sẽ ra sao nếu chúng ta tiếp tục thực hiện việc này?", ông Cường trăn trở.

Dẫn ví dụ, ông Cường cho biết, ngày 3/11, ông có đến thăm Bệnh viện Đa khoa, Bệnh viện Sản nhi Phú Thọ. Đây là 2 đơn vị thực hiện cơ chế tự chủ hoàn toàn. 

"Khi đến cổng viện, tôi thấy ngạc nhiên và không nghĩ đây là bệnh viện vì thấy đẹp như khách sạn 5 sao. Tham quan khu khám bệnh, chăm sóc, điều trị và vui chơi của các cháu, tôi thấy khang trang như bệnh viện quốc tế hạng sang. 

Nhưng khi chia sẻ với đoàn ĐBQH, điều trăn trở của lãnh đạo bệnh viện không phải kỹ thuật bởi theo báo cáo, có những khâu kĩ thuật như hỗ trợ sinh sản có thể không sánh bằng Bệnh viện Từ Dũ nhưng không thua kém đầu ngành Trung ương hay mua sắm thuốc, thiết bị y tế,... mà là: Làm thế nào để trả lãi suất 11% vốn vay đầu tư xây dựng cơ sở?

Theo lãnh đạo bệnh viện, nếu như chỉ tính khấu hao, đầu tư và chi thường xuyên thì bệnh viện không lo gì trong giá thành và dịch vụ y tế. Nhưng nếu cộng thêm phần trả vốn vay và lãi ngân hàng thì thực sự chi phí dịch vụ "đội" lên rất cao, bệnh nhân không chịu được.

Đây là điều vô lý. Vì khi đó, người bệnh đi khám chữa bệnh không chỉ trả dịch vụ y tế mà còn phải trả lãi suất ngân hàng. Đây cũng là lý do tại sao những bệnh viện lớn ở Trung ương hiện nay không dám nhận tự chủ. Bởi nếu nhận tự chủ thì trong chi phí dịch vụ của họ sẽ cộng thêm những khoản chi không đúng trong cấu thành chi phí y tế", ĐBQH Cường nhận định.

Tương tự với các trường đại học tự chủ, nếu trường đại học được đầu tư cơ sở vật chất đầy đủ, khang trang thì các cháu có thể đến học, sinh hoạt với đầy đủ tiện nghi. Nhưng chi phí học phí đại trà không cao hơn so với nhiều trường đại học chưa tự chủ khác.

Nếu các trường phải vay tiền để đầu tư xây dựng, trả lãi ngân hàng thì chắc chắn, chi phí đào tạo rất cao. Đây là nguyên nhân mà nhiều đại biểu nói rằng: Các trường đại học tự chủ có chi phí, học phí cao, trong đó phải gánh nhiều chi phí đầu tư cơ bản ban đầu, và thêm phí trả lãi suất cho ngân hàng.

Do đó, theo ông Cường, nếu tự chủ mà cứ để trường đại học, bệnh viện tự lo, tự xoay sở, tự trả như thế không khác gì cơ chế tự chủ thị trường, chứ không còn là định hướng xã hội chủ nghĩa?

Do vậy, ông Cường đề nghị tăng tỷ lệ phân bổ vốn đầu tư phát triển từ ngân sách Nhà nước cho y tế và giáo dục, ít nhất đủ đầu tư xây dựng cơ sở vật chất ban đầu. Sau khi hoàn tất xây dựng sẽ bàn giao cho các trường thực hiện tự chủ phải tự tính khấu hao để tái đầu tư và tự lo thường xuyên. 

Khi đó, đại biểu cho rằng các cơ sở hoàn toàn tự lo được, tự chủ được và người bệnh, cũng như người học không phải chịu chi phí dịch vụ cao.

Tôi biết rằng, nếu Chính phủ tập tập trung 5-10 năm để dành 5-10% đầu tư phát triển cho lĩnh vực y tế giáo dục thì sau đó sẽ có được hệ thống giáo dục đại học cũng như các bệnh viện khang trang, hiện đại. Người hưởng lợi chính là người học, người dân.

"Dù biết rằng lĩnh vực nào cũng quan trọng, cấp bách, nhưng chỉ cần điều chỉnh một chút từ lĩnh vực khác tập trung cho y tế, giáo dục thì triệu người học, hàng chục triệu người bệnh sẽ hưởng dịch vụ tốt, chi phí hợp lý và mục tiêu phát triển toàn diện nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là động lực để phát triển đất nước bền vững", ông Cường nêu.