Đề xuất lập 87 trạm thu phí: Tác động trực tiếp tới người dân đã được Hà Nội tính đến chưa?

Đề xuất lập 87 trạm thu phí vào nội đô Hà Nội

Với mục tiêu giảm xe ô tô đi vào nội đô nhằm giải quyết ùn tắc, ô nhiễm môi trường, Sở GTVT Hà Nội vừa cùng với đơn vị tư vấn xây dựng xong phương án lập 87 trạm thu phí phương tiện vào nội đô. Tuy nhiên, để thực hiện được đề này, TP.Hà Nội cần phải có kế hoạch như thế nào vẫn đang là vấn đề thu hút sự quan tâm của dư luận.

Cụ thể, vị trí đề xuất lập trạm thu phí có các vị trí như: Nút giao Nguyễn Trãi - Khuất Duy Tiến, nút giao Big C Thăng Long, Lê Văn Lương, Xuân Thủy, Giải Phóng, Cổ Linh - cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, Hoàng Quốc Việt, Võ Chí Công, cầu Đông Trù, cầu Chương Dương, cầu Thanh Trì…

Thời gian mà đơn vị tư vấn đề xuất thu phí xe vào nội thành là ban ngày, khung giờ từ 5h đến 21h trong đó có phân biệt mức phí giữa giờ cao điểm và giờ thấp điểm. Phương án thu phí xe vào nội độ có ba giai đoạn.

Theo đó từ năm 2021 – 2025 nghiên cứu, hoàn thiện đề án và các điều kiện triển khai thu phí. Từ năm 2025 - 2030 xây dựng dự án và tổ chức thí điểm thực hiện thu phí thí điểm tại một số vị trí, sau đó có tổng kết, đánh giá, rút kinh nghiệm. Từ năm 2030 xây dựng dự án và bổ sung các điểm thu phí theo danh sách để dần khép kín vành đai thu phí theo mục tiêu của đề án.

Đánh giá về đề án thu phí phương tiện vào nội đô TP.Hà Nội, các chuyên gia giao thông cho rằng, để thu phí phương tiện vào nội đô Hà Nội, cần phải tính toán một cách thận trọng, kỹ lưỡng và xem xét tác động tới đời sống xã hội, tác động tới người dân như thế nào?

Các chuyên gia cho rằng, mức phí ảnh hưởng rất lớn tới người dân, đặc biệt là người có thu nhập thấp sẽ bị thiệt nhiều hơn người có thu nhập ổn định. Người đi ô tô cá nhân thường có thu nhập cao nên nếu mức phí thấp họ vẫn chấp nhận trả phí, mục đích giảm xe cá nhân không đạt được.

Do đó, mức thu thế nào để thay đổi hành vi của người dân cũng là bài toán khó. Tôi cho rằng chỉ một vài phần trăm người dân chấp nhận chuyển đổi phương tiện nếu có thu phí vào nội đô.

Bên cạnh đó, các chuyên gia cũng lưu ý vấn đề công nghệ thu phí. Xe gắn thẻ thu phí lưu thông qua trạm thì sẽ bị tự động trừ tiền trong tài khoản ngân hàng. Thậm chí, lái xe có thể lựa chọn đi trên làn đường có giá tiền khác nhau. Tuy nhiên, để thu hút được người dân tham gia vào vấn đề này, cần phải có chính sách khuyến khích, lộ trình để người dân làm quen dần với việc thu phí.

Tránh phí chồng phí

Trao đổi với PV Dân Việt về vấn đề này, PGS.TS Ngô Trí Long, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) cho rằng: "Việc thu phí phương tiện vào nội đô TP.Hà Nội, trước hết phải khẳng định rõ mục tiêu của Hà Nội cần được ủng hộ để giảm ùn tắc giao thông, giảm ô nhiễm môi trường".

"Tuy nhiên, để thu phí phương tiện vào nội đô TP.Hà Nội cần phải có một giải pháp hài hòa nhất, đảm bảo được lợi ích của nhà nước với doanh nghiệp và người dân, tránh "phí chồng phí". Do đó, rất cần một kế hoạch dài hạn để thực hiện thu phí một cách đồng bộ, khoa học", PGS.TS Ngô Trí Long nêu quan điểm.

PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng: "Để thu phí các phương tiện vào nội đô, Hà Nội cần tính toán thêm các phương án như làm thêm các bãi đỗ xe ngầm, vừa giải quyết được vấn đề ách tắc giao thông, vừa tạo thêm các nguồn lợi khác. Tại các trạm thu phí cần phải có các bãi trông giữ xe để người dân gửi xe tại đó và sử dụng phương tiện công cộng để đi vào thành phố".

Về góc độ tài chính, PGS.TS Ngô Trí Long nhìn nhận, trên góc độ tài chính, dự án này mang lại hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội, nhưng lại ảnh hưởng đến vấn đề an sinh xã hội, nhất là vào thời điểm người dân đang khó khăn vì ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19.

Trên góc độ đó, TP.Hà Nội cũng cần phải làm rõ, Hà Nội thu phí phương tiện với mục đích giảm ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường, nhưng tại sao Hà Nội lại lấy lòng đường để cho các doanh nghiệp tư khai thác làm bãi trông giữ xe? Việc lấy lòng đường làm bãi trông giữ xe cũng đã góp phần gây nên ùn tắc giao thông.

Dưới góc độ cơ quan quản lý đảm bảo an toàn giao thông, trao đổi với PV Dân Việt, TS. Trần Hữu Minh, Chánh văn phòng Ủy ban an toàn giao thông quốc gia, nhìn nhận với đô thị lớn như Hà Nội, nỗ lực tìm kiếm giải pháp cải thiện tình trạng giao thông là rất cần thiết.

"Chủ trương thu phí phương tiện cơ giới cá nhân vào trung tâm thành phố đã được nhiều quốc gia áp dụng lâu nay. Tuy nhiên, với Hà Nội "còn khá sớm để đánh giá nên hay không áp dụng phương án này, bởi chưa có các tính toán thuyết phục", TS. Trần Hữu Minh đánh giá.

Về việc thu phí phương tiện tác động tới đời sống của nhân dân, TS. Trần Hữu Minh cho rằng: "Chính quyền cần đánh giá tác động, tính toán tốc độ tăng phương tiện và những thiệt hại, ảnh hưởng mà người dân gặp phải. "Nếu chứng minh được lợi ích vượt trội của việc thu phí thì mới nên triển khai".

Dẫn kinh nghiệm hai thành phố ở Anh, TS. Trần Hữu Minh lấy dẫn chứng,  thành phố London của Anh đã áp dụng thu phí vào nội đô giúp cải thiện giao thông đô thị, giảm ùn tắc và ô nhiễm môi trường. Thành phố Manchester từng lập đề án thu phí, chính quyền đánh giá tác động rồi quyết định không thực hiện do lợi ích không đủ lớn.

TS. Trần Hữu Minh cho rằng: "Giải pháp nào cũng có ưu, nhược điểm, nếu chỉ bàn ở mức độ định tính thì đó có thể là cuộc tranh luận không có hồi kết, mãi mãi không có quyết định cuối cùng. Do đó, chính quyền cần dựa trên dữ liệu và các phân tích định lượng cụ thể trước khi xem xét quyết định".