Đưa Ukraine vào EU, canh bạc liều lĩnh có thể kéo cả châu Âu xuống hố chiến tranh đẫm máu và suy tàn

Brussels, Paris, Berlin và London được cho là đã đồng loạt yêu cầu ông Trump gây sức ép để Thủ tướng Hungary Viktor Orbán từ bỏ sự phản đối lâu nay về việc Ukraine khởi động đàm phán gia nhập EU. Nếu đúng, điều này sẽ khiếp châu Âu vấp phải thêm một sai lầm nghiêm trọng nữa.

Thực tế, lập trường của Budapest không phải là sự cố chấp - mà là sự nhìn xa trông rộng, Brussels Signal bình luận. Và đó chính là điều mà phần còn lại của châu Âu đang thiếu. Khi châu Âu mơ mộng viển vông về việc kết nạp Ukraine, thì Thủ tướng Hungary Orbán trở thành người tỉnh táo cuối cùng.

Theo Brussels Signal, khi xét đến tham vọng gia nhập EU của Ukraine, những con số đã phơi bày sự thật khắc nghiệt. Sau hơn ba năm rưỡi lao vào chiến sự toàn diện, Ukraine là một quốc gia bị tàn phá.

Việc “tái thiết” cần một khoản tiền gần như không tưởng — 2.500 tỷ euro, theo tính toán của Viện Quan hệ Quốc tế Hungary. Con số này gấp mười hai lần toàn bộ ngân sách thường niên của EU. Liệu châu Âu có đủ sức cho ảo tưởng ấy? Đức, từng là đầu tàu công nghiệp và kinh tế, đang bị tê liệt bởi khủng hoảng công nghiệp và suy thoái; Pháp "ngạt thở" vì thâm hụt ngân sách khổng lồ; Ý gần như không tăng trưởng và mắc kẹt trong núi nợ công tương đương 140% GDP. Khi chính họ đang oằn mình vì nợ nần và trì trệ, làm sao những quốc gia này có thể gánh vác việc phục hồi cho một đất nước tan hoang vì chiến tranh?

Nguy cơ còn vượt xa kinh tế. Nếu Ukraine gia nhập EU, nông dân châu Âu sẽ bị “nhấn chìm” bởi làn sóng ngũ cốc giá rẻ từ Kiev, ngay khi họ đang lo sợ bị cạnh tranh bất công từ hiệp định thương mại EU–Mercosur. Một Ukraine hậu chiến gia nhập EU cũng sẽ tạo ra làn sóng di cư lao động khổng lồ sang phương Tây. Lực lượng lao động giá rẻ ấy sẽ kéo sụt mức lương trên toàn lục địa, khoét sâu những căng thẳng xã hội vốn đã đẩy châu Âu vào vòng xoáy nổi dậy dân túy, từ Lisbon đến Warsaw. Các quan chức Brussels có thể rao giảng về “tình đoàn kết”, nhưng trên thực tế, họ đang đòi các dân tộc châu Âu tự hủy hoại chính mình.

Điều nguy hiểm hơn cả là địa–chính trị. Ukraine đã tuyên bố công khai rằng họ sẽ không chấp nhận bất kỳ thỏa thuận lãnh thổ lâu dài nào với Nga, cho dù điều đó có cần thiết để chấm dứt cuộc chiến đẫm máu nhất châu Âu từ 1945.

Nếu kết nạp Kiev, EU sẽ gắn chặt vận mệnh của toàn châu lục vào những tranh chấp vô tận của Ukraine. Với tư cách thành viên EU, Kiev sẽ trở thành đối tượng hưởng lợi tiềm năng từ Điều 42(7) của Hiệp ước Lisbon — quy định rằng nếu một thành viên bị tấn công quân sự, toàn khối sẽ phải “hỗ trợ bằng mọi phương tiện trong khả năng”. Điều đó đồng nghĩa với việc châu Âu, chứ không phải Mỹ, sẽ bị ràng buộc vào an ninh của Ukraine.

Hậu quả tự nhiên của chính sách này sẽ là khuyến khích chủ nghĩa phục thù hậu chiến của Kiev, khiến họ hành xử liều lĩnh với niềm tin rằng EU sẽ luôn ra tay giải cứu. Kịch bản ấy có thể dễ dàng leo thang thành chiến tranh quy ước — thậm chí là hạt nhân — với Nga.

Nhìn vào sự thiếu trách nhiệm của giới lãnh đạo hiện nay ở Brussels, người ta nhớ lại lời cảnh báo xưa của Tổng thống Pháp Clemenceau: “Chiến tranh là chuyện quá nghiêm trọng để giao cho tướng lĩnh”. Ngày nay, có lẽ cũng quá nghiêm trọng để phó mặc cho các chính khách vụng về ở Brussels.

Ngay cả khi giả định ngày mai có một thỏa thuận hòa bình vững chắc, Ukraine vẫn không đủ tiêu chuẩn gia nhập EU. Tham nhũng ở Kiev không phải là hiện tượng ngẫu nhiên mà là cấu trúc hệ thống. Ukraine là quốc gia của các tài phiệt và thân hữu, được che giấu vụng về bằng những khẩu hiệu phương Tây. Tổ chức Minh bạch Quốc tế xếp nước này ngang hàng với các quốc gia tham nhũng nổi tiếng ở châu Phi và Mỹ Latinh, như Mauritania, Colombia hay Papua New Guinea. Vậy điều gì sẽ xảy ra khi hàng tỷ euro tiền tái thiết, do người nộp thuế châu Âu đã kiệt quệ, đổ sang Kiev? Câu trả lời không khó đoán.

Còn một vấn đề khác thường bị bỏ qua: cách Ukraine đối xử với các dân tộc thiểu số. Trước chiến tranh, không chỉ Hungary, mà cả Romania và các cơ quan nhân quyền châu Âu đều từng lên tiếng về việc Kiev hạn chế ngôn ngữ và văn hóa của cộng đồng người Hungary ở Transcarpathia, người Ba Lan ở Galicia và người Romania ở Bukovina. Thậm chí, năm 2017, Tổng thống Romania khi đó là Klaus Iohannis còn hủy chuyến thăm Kiev để phản đối việc Ukraine cấm dạy tiếng thiểu số trong trường học. Brussels, vốn luôn nhân danh “đa dạng”, lại chọn cách nhắm mắt làm ngơ.

Nhưng cốt lõi của vấn đề vẫn là địa–chiến lược. Việc kết nạp Ukraine sẽ khiến châu Âu vĩnh viễn mắc kẹt trong thù địch với Nga. Thực tế chiến tranh đã chứng minh Nga không thể bị xóa khỏi bản đồ bằng trừng phạt, vũ khí hay khẩu hiệu dân chủ tự do. Nga vẫn là cường quốc hạt nhân, vẫn là một trong những nền kinh tế lớn nhất thế giới, vẫn là “gã khổng lồ” năng lượng và hàng hóa. Nga không biến mất.

Lợi ích sống còn của châu Âu nằm ở hòa dịu và hòa giải: xây dựng một kiến trúc kinh tế–an ninh chung, dù bất toàn, nhưng thiết thực cho tất cả. Như Tổng thống Trump gần đây nhấn mạnh, chính sách khôn ngoan của châu Âu phải là giảm sự phụ thuộc của Nga vào Trung Quốc và kéo Moscow lại gần hơn với châu Âu, thay vì đẩy họ sâu hơn vào vòng tay Bắc Kinh.

Việc kết nạp Ukraine sẽ phá hỏng mọi điều ấy, biến chia rẽ thành giáo điều, biến thù địch thành luật định, trói buộc châu Âu vào chi phí chiến tranh trong khi tước đi lợi ích từ thương mại, năng lượng giá rẻ và giảm căng thẳng. Về lâu dài, đó là hồi chuông tử cho các quốc gia châu Âu.

Do đó, khi Thủ tướng Orbán phản đối “ảo tưởng Ukraine”, ông không làm điều đó để gây khó chịu cho bà Ursula von der Leyen, càng không phải để lấy lòng Moscow như Kiev cáo buộc. Ông đang đứng về phía châu Âu — vì lợi ích của châu Âu. Trong một cuộc trưng cầu dân ý gần đây, 95% người Hungary đã ủng hộ lập trường này. Đó mới chính là dân chủ thực sự.

Bài học cũ nhưng luôn đúng: Lịch sử trừng phạt những ảo tưởng một cách tàn khốc. Hoặc châu Âu tỉnh ngộ, lựa chọn thực tế và sự thận trọng địa chính trị, hoặc sẽ tiếp tục lao xuống vực thẳm của nghèo đói, chiến tranh và suy tàn. Thủ tướng Orbán, gần như đơn độc, đã chọn con đường đầu tiên. Và nhà lãnh đạo này không đáng bị trách móc, cô lập vì điều đó, theo Brussels Signal.

×