Câu chuyện trong phim chỉ xoay quanh một đội du kích sống và chiến đấu ở địa đạo Củ Chi vào năm 1967 nhưng ý nghĩa lịch sử của nó đã vượt ra khỏi không gian, thời gian hạn hẹp đó. Không thể nói khác được, đấy chính là hình ảnh cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của Nhân dân Việt Nam, dân tộc Việt Nam anh hùng.

Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Bác Hồ, nhân dân Việt Nam trước những biến động dữ dội của thời cuộc, trước yêu cầu thiêng liêng của lịch sử đã tiến hành cuộc chiến đấu kéo dài suốt 21 năm (1954 - 1975) để đánh đuổi quân xâm lược, giải phóng đất nước, dành lại độc lập tự do, hòa bình thống nhất cho non sông. Đấy là cuộc chiến tranh ái quốc của những người yêu hòa bình nhưng buộc phải cầm vũ khí để thực hiện lý tưởng cao cả của dân tộc mình. Một dân tộc được khởi nguồn trong sáng từ các đời Hùng Vương dựng nước vào thuở dân đi cấy, vua đi cày, hoang sơ xóm mạc tháng ngày hồn nhiên. Đến năm 1966, câu nói “Không có gì quý hơn độc lập tự do” của Chủ tịch Hồ Chí Minh mới có nhưng tinh thần đó đã đi suốt hành trình dựng nước, giữ nước dằng dặc mồ hôi, máu và nước mắt của dân tộc ta.

Từng có một thiên kỷ giặc phương Bắc đô hộ nước ta nhưng cái họ muốn làm tan biến đi hoặc ít nhất là đồng hóa dân tộc Việt thì không thực hiện được. Cả chặng dài lịch sử sau đó khi Ngô Quyền (Tiền Ngô Vương) đánh tan giặc Nam Hán trên sông Bạch Đằng (năm 938), mở ra thời kỳ xác lập chủ quyền của dân tộc ta, thì các cuộc xâm lược hùng hổ của các triều đại Tống, Nguyên, Minh, Thanh (Trung Hoa) cũng lần lượt bị thất bại trước ý chí độc lập kiên cường, tài trí sáng suốt và sự đoàn kết chặt chẽ của Nhân dân Việt Nam. Thế mới có những bài hịch cứu quốc, bản tuyên ngôn độc lập nối tiếp nhau ra đời từ bài thơ “Thần” Nam quốc sơn hà, Nam đế cư... tương truyền của Lý Thường Kiệt thời Lý chống giặc Tống; “Hịch tướng sĩ” của Trần Hưng Đạo thời Trần chống kẻ thù hùng mạnh Nguyên Mông; “Đại cáo bình Ngô” khẳng định Như nước Đại Việt ta từ trước, vốn xưng nền văn hiến đã từ lâu... của Nguyễn Trãi soạn cho Lê Lợi công bố sau khi thắng quân Minh; và “Tuyên ngôn độc lập” bất hủ của Hồ Chí Minh đọc trong ngày khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam hiện nay) vào mùa thu năm 1945.

Chiến thắng nào cũng đều được làm nên bởi sức mạnh đoàn kết của nhân dân. Nhân dân mang trong mình những giá trị lịch sử văn hóa truyền thống tốt đẹp bền lâu, rất bền lâu của tổ tiên, ông cha ta. Cội nguồn dân tộc là điều chưa bao giờ, không bao giờ bị tan biến hay lu mờ phai nhạt, trái lại nó luôn được bảo tồn, hun đúc, nhân lên và chuyển lưu từ thế hệ này sang thế hệ khác. Kẻ thù nào đến đất nước này rồi cũng phải đối mặt với cuộc chiến tranh nhân dân rộng lớn trùng điệp, tầng tầng lớp lớp, biến ảo khôn lường. Nhân dân là quân đội, quân đội là Nhân dân, cùng một ý chí, cùng một quyết tâm đánh giặc cứu nước.

***

Chúng ta đủ cơ sở để khẳng định rằng chiến thắng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là chiến thắng tuyệt vời của cuộc chiến tranh nhân dân. Mỗi người dân được giác ngộ cách mạng thực sự là một chiến sĩ trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Nhân dân chính là động lực vĩ đại của cuộc chiến tranh cứu nước.

Nếu như kẻ thù của chúng ta biết được bài học lịch sử về dân tộc Việt Nam chưa bao giờ cũ ấy thì chắc chắn sẽ có những cân nhắc kỹ càng hơn khi động binh. Và như vậy cũng có nghĩa là xe tăng, bọc thép, máy bay, tàu chiến cùng đội quân viễn chinh và chư hầu đông tới hàng vạn tên của họ sẽ không đưa vào nước ta. Và như vậy, sẽ không có cuộc chiến tranh phi nghĩa do đế quốc Mỹ gây ra ở Việt Nam. Đương nhiên rồi, cũng chẳng bao giờ có chiến thắng 30/4/1975 được coi như là đỉnh cao lịch sử chống giặc ngoại xâm của Việt Nam. Nói một cách cụ thể hơn đó là dấu mốc lịch sử cao nhất, đẹp nhất, sáng nhất của cuộc kháng chiến “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào” như lời thơ chúc Tết năm 1969 của Bác Hồ.

Craig Mc Namara - con trai nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Robert S. McNamara - đã từng đến Việt Nam, trong đó có tới tỉnh Quảng Trị, một vùng đất được ví như bảo tàng chiến tranh sống động. Ông tâm sự: “Cha của tôi là một người rất giỏi tính toán. Ông có thể đưa ra kết quả như có một chiếc máy tính cầm tay trong đầu mà không cần dùng tới một máy tính thực sự. Ông nghĩ trong chiến tranh Việt Nam, ông có thể sử dụng trí óc của mình trong việc tính toán bằng các con số để giành chiến thắng với Việt Nam. Và kết quả đã cho thấy cách tiếp cận đấy là sai...”. Có những thông số, không có đầu óc con người nào dù tài giỏi đến mấy hay trí tuệ nhân tạo tính đủ, tính hết được như lòng yêu nước, bản lĩnh, sức mạnh tinh thần của một dân tộc anh hùng. Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc Việt Nam là minh chứng rõ ràng nhất, hùng hồn nhất, thuyết phục nhất điều đó.

Bởi thế, chúng ta đủ cơ sở để khẳng định rằng chiến thắng của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước là chiến thắng tuyệt vời của cuộc chiến tranh nhân dân. Mỗi người dân được giác ngộ cách mạng thực sự là một chiến sĩ trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm. Khi người dân được giác ngộ, được tập hợp trong lực lượng tiến bộ thì đó chính là một đội quân không thể đánh bại. Nhân dân chính là động lực vĩ đại của cuộc chiến tranh yêu nước. Sự thắng thua của một sự nghiệp phụ thuộc vào việc được lòng dân hay không. Đó cũng là thước đo của sự chính nghĩa. Đội quân viễn chinh Mỹ cùng với chư hầu và chính quyền do họ dựng lên cuối cùng bị thất bại không phải do vũ khí, phương tiện chiến tranh lạc hậu, nguồn cung cấp hậu cần yếu kém mà vì phi nghĩa. Phi nghĩa nên mới không được lòng dân. Nhân tố lịch sử, sự thật lịch sử ấy có dùng cách gì để phủ nhận cũng không thuyết phục được.

***

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước để lại rất nhiều bài học có giá trị lâu dài, trong đó bài học thứ nhất vẫn là lòng dân. Nửa thế kỷ trôi qua với những quanh co biến đổi lớn lao, éo le của thời cuộc, đất nước trải qua nhiều thăng trầm nhưng cảm động thay vào những ngày tháng 4 chan hòa nắng gió này, hào khí chiến thắng đang tràn ngập từ Bắc vào Nam. Nghe lại những khúc hát của thời đạn lửa như Giải phóng miền Nam, Tiến về Sài Gòn...và khúc ca khải hoàn Như có Bác trong ngày vui đại thắng lòng ta vẫn rạo rực bâng khuâng. Đây cũng là thời điểm TP.HCM - điểm kết thúc của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước - tưng bừng háo hức nhất, cùng cả nước chờ đợi cuộc diễu hành, diễu binh lớn kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Nửa thế kỷ tròn, sau cuộc hành quân “thần tốc, táo bạo” tiến về Sài Gòn giải phóng hoàn toàn miền Nam, mang lại hòa bình thống nhất cho non sông, dân tộc Việt Nam lại khởi đầu một kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của con cháu Hùng Vương thời đại Hồ Chí Minh. Và, ta vẫn nghe ngân rung trong ngày mới, chặng đường mới những giai điệu hào hùng từng làm nên Chiến thắng 30/4 bất hủ.

×