GS Võ Tòng Xuân - người đóng vai trò quan trọng giúp Việt Nam trở thành cường quốc xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới

Sáng 19/8, thông tin từ Trường Đại học Nam Cần Thơ cho biết, GS Võ Tòng Xuân qua đời vào 7 giờ sáng cùng ngày tại Bệnh viện Landmark 81 (TP. HCM). GS. Võ Tòng Xuân sinh năm 1940, quê tỉnh An Giang. Ông được biết đến là chuyên gia hàng đầu, có nhiều đóng góp trong lĩnh vực khoa học, nghiên cứu về nông nghiệp của Việt Nam, là chuyên gia nông nghiệp của Việt Nam hỗ trợ vấn đề an ninh lương thực cho các nước trong khu vực.

Năm 1966, ông tốt nghiệp đại học với bằng cử nhân hóa nông và được nhận làm nghiên cứu sinh tại Viện Nghiên cứu lúa Quốc tế (IRRI). Năm 1971, ông trở về Việt Nam làm việc tại Viện Ðại học Cần Thơ. Năm 1974, ông du học tại Trường Ðại học Kyushu (Nhật Bản), thực hiện đề tài nghiên cứu liên quan đến kỹ thuật trồng lúa tại vùng nhiệt đới và hoàn thành chương trình tiến sĩ (Nông học). 

Sau khi trở về nước, ông tiếp tục công tác tại Trường Ðại học Cần Thơ, cùng các nhà nghiên cứu Nhật Bản thực hiện các đề tài liên quan đến kỹ thuật trồng lúa và công bố nhiều bài báo khoa học, phổ biến kỹ thuật và chính sách nông nghiệp. 

Ông còn có nhiều cống hiến tăng cường hợp tác trong lĩnh vực nông nghiệp giữa Nhật Bản và Việt Nam thông qua các chương trình hợp tác ODA của Nhật Bản. Ðiển hình chương trình hợp tác đầu tiên của Nhật Bản về đào tạo kỹ thuật nông nghiệp thông qua dự án hợp tác với Khoa Nông nghiệp, Trường Ðại học Cần Thơ (giai đoạn 1970-1975). Ông đã cố vấn và có nhiều cống hiến trong “Dự án Cải thiện kỹ thuật nâng cao năng suất lúa tại khu vực Nante, tỉnh Zambezia, Mozambique” (giai đoạn 2011-2015)... Với những đóng góp này, tháng 4/2022, GS. Võ Tòng Xuân vinh dự nhận “Huân chương Mặt Trời Mọc, Tia Sáng Vàng và Ruy Băng Cổ” của Chính phủ Nhật Bản.

Với rất nhiều đóng góp cho ngành nông nghiệp nước nhà, GS. Võ Tòng Xuân đã được vinh danh tại giải thưởng VinFuture năm 2023. Đây là lần đầu tiên một nhà khoa học Việt Nam được xướng tên tại giải thưởng khoa học và công nghệ giá trị nhất hành tinh với sứ mệnh phụng sự nhân loại.

Theo đó, GS. Võ Tòng Xuân cùng người đồng nghiệp – GS Gurdev Singh Khush (người Mỹ gốc Ấn) là hai nhà khoa học được vinh danh ở hạng mục Giải Đặc biệt VinFuture 2023 dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển.

Hai ông được vinh danh vì những đóng góp quan trọng trong việc phát minh và phổ biến giống lúa kháng bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực.

Hội đồng giải thưởng VinFuture đánh giá, GS. Võ Tòng Xuân đã đóng vai trò quan trọng trong việc phổ biến giống IR36 trên khắp các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở Đồng bằng sông Cửu Long và hợp tác với nông dân để áp dụng các kỹ thuật cấy ghép tiên tiến.

IR36, IR64 hiện là những giống lúa phổ biến nhất tại khu vực nhiệt đới Châu Á, giúp giảm chi phí sản xuất và gia tăng sản lượng, hạn chế việc sử dụng thuốc trừ sâu, góp phần thúc đẩy tính bền vững của nông nghiệp trên toàn cầu.

Nhờ các sáng kiến này, GS. Võ Tòng Xuân đã thúc đẩy mở rộng khả năng tiếp cận với hạt giống lúa chất lượng và tăng cường sản lượng lúa gạo với chi phí thấp hơn mà không sử dụng hóa chất độc hại.

Những đóng góp của GS. Võ Tòng Xuân trong suốt gần nửa thế kỷ qua ở Việt Nam cũng được đánh giá đóng vai trò quan trọng trong việc đưa Việt Nam từ một quốc gia thiếu lương thực trở thành một trong 3 quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới.