Bình luận
0
Những trường hợp được xác định là dòng họ khoa bảng đất Thái Bình thường có các thế hệ ông cháu, cha con, chú cháu, anh em cùng đỗ đại khoa (Tiến sỹ) với các danh vị: Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa, Hoàng giáp, Tiến sỹ, Phó bảng.
Điều rất đáng tự hào là hầu hết các trí thức đại khoa của những dòng họ khoa bảng ở Thái Bình đều có công danh sự nghiệp, đức hạnh để đời, khi qua đời được thờ làm phúc thần ở các làng quê, nhiều người được sử sách vinh danh là những “nhà Nho có công lao phò tá” hoặc là những “bề tôi tiết nghĩa”.
Người khai khoa cho truyền thống khoa bảng ở tỉnh Thái Bình đồng thời cũng là người xây móng đắp nền cho truyền thống cho một dòng họ khoa bảng ở làng An Để (huyện Vũ Thư) là Tiến sỹ Đặng Nghiêm (1155 - 1236) khoa Bính Thìn (1185).
Cháu nội của ông là Hoàng giáp Đặng Diễn khoa Nhâm Thìn (1232). Từ thời Lý - Trần trở về sau hậu duệ dòng họ này tuy không có người đỗ đại khoa nhưng học phong vẫn đời nối đời thịnh đạt.
Từ đường họ Quách ở làng Phúc Khê (huyện Thái Thụy) còn lưu giữ được bức đại tự “Thi lễ truyền gia” của triều đình nhà Lê ban tặng.
Vào thế kỷ XV, họ Quách lẫy lừng tiếng tăm do có hai anh em ruột đỗ đại khoa và đều trở thành những bậc đại thần có danh cao vọng trọng ở triều Lê sơ.
Quách Đình Bảo (1440 - 1507), đỗ Thám hoa khoa Quý Mùi (1463), làm quan đến chức Thượng thư Bộ Lễ, Thượng thư Bộ Hình. Khi về hưu được phong hàm Thái phó.
Quách Hữu Nghiêm (1445 - 1505), đỗ Hoàng giáp khoa Bính Tuất (1466), làm quan tới chức Thái Thường tự khanh. Điều đặc biệt là hai anh em nhà họ Quách này đều được cử đi sứ sang nhà Minh và đều nổi danh vì thơ hay sứ giỏi.
Dòng họ Đỗ ở làng An Bài (huyện Quỳnh Phụ) liên tiếp 5 đời có 6 cha con, anh em, ông cháu nối tiếp nhau thi đỗ đại khoa.
Từ đường dòng họ Đỗ ở An Bài còn giữ được đôi câu đối: “Toàn tộc lục đại khoa liên đăng ngũ thế/Nhất môn tam Hoàng giáp hựu trúng tam khôi”. Nghĩa là: “Toàn họ có 6 người đỗ đại khoa liền trong 5 đời. Một nhà có 3 Hoàng giáp lại thêm một người trúng Tam khôi”.
Người khai khoa của dòng họ khoa bảng này là Đỗ Hoàn, còn có tên Đỗ Duệ, Hoàng giáp khoa Ất Mùi (1475), làm quan tới Tham chính trấn Sơn Nam, được vị vua sáng Lê Thánh Tông hết mực sủng ái.
Con trai Đỗ Hoàn là Đỗ Toại (? - 1505), Tiến sỹ khoa Bính Thìn (1496), làm quan tới chức Tả thị lang bộ Lễ, trải ba lần đi sứ sang nhà Minh. Khi mất được truy phong hàm Thái Bảo.
Con trai Đỗ Toại là Đỗ Cảnh (? - 1522), Hoàng giáp khoa Giáp Tuất (1514), làm quan đến Tả Thị lang Bộ Binh, đi sứ sang nhà Minh. Con trai Đỗ Cảnh là Đỗ Nhân An, Tiến sỹ khoa Giáp Thìn (1544), làm quan tới chức Lễ bộ Tả Thị lang, đi sứ sang nhà Minh…
Cuối đời, ông mở trường dạy học ở quê nhà, có nhiều người hiển đạt, trong đó hai con trai của ông là Đỗ Cung đỗ Thám hoa và Đỗ Diễn đỗ Hoàng giáp cùng khoa Canh Thân (1580).
Trong lịch sử khoa cử thời Nho học tỉnh Thái Bình có hai vị Trạng nguyên đều là người khai mở mệnh mạch khoa bảng cho dòng họ của mình.
Phạm Đôn Lễ (1454 - ?) quê làng Hải Triều (Hưng Hà) đỗ Tam nguyên Trạng nguyên khoa Tân Sửu (1481). Người cháu gọi Phạm Đôn Lễ bằng chú ruột là Phạm Nguyên Chấn (1470 - 1530) Hoàng giáp khoa Kỷ Mùi (1499), nổi tiếng là một học quan giàu khí tiết.
Trạng nguyên Đỗ Lý Khiêm (? - 1512), khoa Kỷ Mùi (1499), người làng Ngoại Lãng (Vũ Thư), làm quan đến Phó Đô ngự sử. Là người tiết tháo, có tài thao lược.
Năm 1509, làm Chánh sứ sang nhà Minh. Khi đoàn về đến Bằng Tường thì gặp cướp, ông đã dũng cảm chống trả, bị trọng thương và mất trên đường về. Vua truy phong tước Thái Bảo, hàm Thượng thư, phong làm Phúc thần làng Ngoại Lãng.
Đền thờ ông còn ghi: “Cảnh Thống trạng nguyên vọng phiên sơn đẩu/Bằng Tường sứ tử tiết lẫm băng sương” (Đỗ Trạng nguyên năm Cảnh Thống danh vọng như núi cao, như Bắc đẩu/Đi sứ tử tiết ở Bằng Tường, tinh thần khí tiết như băng sương). Em ruột Đỗ Lý Khiêm là Đỗ Oánh (có sách chép là Đỗ Dung hoặc Đỗ Vinh), Hội nguyên khoa Mậu Thìn (1508), làm quan tới chức Phó Đô ngự sử.
Năm 1516, Trịnh Duy Sản giết vua Lê Tương Dực, Trần Cảo nổi loạn chiếm kinh thành. Đỗ Oánh phò Chiêu Tông đánh nhau với quân Trần Cảo ở Hồng Đàm, nay thuộc quận Hoàng Mai, Hà Nội, bị chết trận. Vua Chiêu Tông truy phong tước Thái Bảo, phong làm Phúc thần làng Văn Lãng.
Đền thờ ông còn ghi: “Hồng Đàm nhất chiến trung thần liệt/Văn Lãng thiên thu nghĩa sĩ từ” (Một trận chiến đấu ở Hồng Đàm ngài là trung thần lẫm liệt/Ngàn năm đất Văn Lãng còn đền thờ bậc nghĩa sĩ).
Ngôi từ đường họ Đỗ ở làng Song Lãng còn lưu giữ được câu đối “Cảnh Thống Trạng nguyên, Đoan Khánh Hội nguyên tịnh nghĩa/ Bằng Tường sứ tiết, Hồng Đàm súy tiết thanh cao” (Trạng nguyên năm Cảnh Thống, Hội nguyên năm Đoan Khánh đều là bậc trung nghĩa/Bằng Tường cờ sứ, Hồng Đàm cờ chiến thanh cao).
Vào đầu thế kỷ XVI, dòng họ Nguyễn ở làng Đông Địa Linh nay là thôn Đông Linh, thị trấn An Bài (huyện Quỳnh Phụ) có Hoàng giáp Nguyễn Doãn Khâm khoa Giáp Tuất (1514), làm quan đến Thị lang Bộ Lại. Được cử làm chánh sứ sang nhà Minh. Đi sứ về được thăng Lễ bộ Thượng thư.
Người cháu gọi Nguyễn Doãn Khâm bằng chú ruột là Tiến sĩ Nguyễn Quý Lương khoa Kỷ Sửu (1529), làm Tham chính Cao Bằng đã cùng anh ruột là Nguyễn Duy Hòa, Hoàng giáp khoa Ất Mùi (1535), làm Tổng binh thiêm sự trấn thủ Cao Bằng có nhiều công lao mở mang giáo hóa vùng biên giới.
Hậu duệ của dòng họ này có Nguyễn Duy Hợp (1744 - 1803) Tiến sĩ khoa Nhâm Thìn (1772), làm quan tới chức Bồi Tụng, tước Đông Nhạc hầu.
Cũng vào thế kỷ XVI, ở làng Nham Lang (Hưng Hà) có Nguyễn Uyên (1525 - 1580), Tiến sĩ khoa Bính Thìn (1556), làm quan tới Tả Thị lang Bộ Lại, làm Chánh sứ sang nhà Minh. Con trai Nguyễn Uyên là Nguyễn Trạch (1571 - ?) Tiến sĩ khoa Mậu Thìn (1628), làm tới chức Tham tri Bộ Lại.
Thời nhà Mạc (thế kỷ XVI), ở làng Vang Thượng (huyện Quỳnh Phụ) còn có Nguyễn Viết Hoành (1516 - ?) Tiến sỹ khoa Bính Thìn (1556), làm tới chức Tế tửu Quốc Tử giám. Cháu gọi ông bằng chú ruột là Nguyễn Duy Hằng (1540 - ?) Hoàng giáp khoa Kỷ Mùi (1559), từng đi sứ sang nhà Minh.
Vào cuối triều Mạc, làng Tri Lai, nay thuộc thành phố Thái Bình có Tiến sĩ Khiếu Đình Tuân khoa Nhâm Thìn (1592). Tròn 300 năm sau, vào khoa Nhâm Thìn (1892) dòng họ này có Khiếu Hữu Sử đỗ Phó bảng.
Thời Lê trung hưng (thế kỷ XVIII), ở Thái Bình xuất hiện khá nhiều dòng họ khoa bảng với những trí thức đại khoa giàu tài năng, phẩm hạnh, trong đó có những người đã trở thành danh nhân đất Việt.
Tiêu biểu như họ Lê ở làng Diên Hà (huyện Hưng Hà) với hai cha con Tiến sỹ Lê Trọng Thứ khoa Giáp Thìn (1724) và Tam nguyên Bảng nhãn Lê Quý Đôn khoa Nhâm Thân (1752).
Hai cha con Hoàng giáp Đoàn Nguyễn Thục khoa Nhâm Thân (1752) và Cử nhân Đoàn Nguyễn Tuấn ở làng Hải An (Quỳnh Phụ). Hai cha con Tiến sĩ Uông Sĩ Đoan khoa Tân Sửu (1721) và Tiến sĩ Uông Sĩ Điển khoa Bính Tuất (1766) ở làng Văn Hàn (Thái Thụy)...
Đến triều Nguyễn (thế kỷ XIX), đã xuất hiện thêm khá nhiều dòng họ khoa bảng ở Thái Bình và điều đáng tự hào là hầu hết những vị khoa danh của các dòng họ này đều trở thành những sĩ phu yêu nước được sử sách lưu danh.
Tiêu biểu như dòng họ Phạm làng Luyến Khuyết (huyện Thái Thụy) với hai anh em Tiến sỹ Phạm Thế Hiển khoa Kỷ Sửu (1829) và Phó bảng Phạm Thế Húc khoa Quý Mão (1843).
Dòng họ Doãn làng Ngoại Lãng (huyện Vũ Thư) với Cử nhân Nguyễn Doãn Uẩn khoa Mậu Tý (1828) và Tiến sỹ Doãn Khuê khoa Mậu Tuất (1838). Dòng họ Ngô - Nguyễn làng Trình Phố (huyện Tiền Hải) với hai anh em Cử nhân Nguyễn Đức Trạch khoa Ất Mão (1855) và Đình nguyên Hoàng giáp Nguyễn Quang Bích khoa Kỷ Tỵ (1869).
Dòng họ Nguyễn Doãn làng Hành Dũng Nghĩa (huyện Vũ Thư) từ thế kỷ XVIII có Cử nhân Nguyễn Doãn Trung làm quan tới chức Hàn lâm viện Thị độc. Ông có 6 người con, trong đó có ba Cử nhân, hai Tú tài và một Nhị trường. Cả sáu người đều là nhà giáo thành danh.
Ngoài những dòng họ khoa bảng tiêu biểu như trên còn có thể kể đến hàng chục dòng họ khác đời nối đời có học phong hưng thịnh. Truyền thống khoa bảng của những dòng họ này đã và đang được các thế hệ hậu duệ kế thừa, phát huy ở thời đại mới, góp phần làm rạng rỡ thêm truyền thống hiếu học thành danh của Thái Bình.
Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu tăng cường giám sát, kiểm soát việc thực thi quyền lực của người có chức vụ, quyền hạn; giám sát, kiểm soát quyền lực các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Chia sẻ
Những căn nhà mới kiên cố, sáng đèn trước thềm năm mới Tết Dương lịch năm 2026, đã mang lại niềm vui, sự ấm áp cho nhiều hộ dân ở Gia Lai bị mất nhà cửa sau bão lũ. Đó là kết quả từ sự chung tay, hỗ trợ kịp thời của lực lượng Công an và chính quyền địa phương.
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, 3 con giáp được trời phú cho vận may tốt lành, tương lai tươi sáng và mọi ước nguyện sẽ thành hiện thực vào tháng 1/2026.
Chia sẻ
Hàng trăm sản phẩm OCOP, công nghiệp nông thôn tiêu biểu của tỉnh Quảng Trị được trưng bày, gây ấn tượng lớn tại Hội nghị tổng kết Chương trình khuyến công tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2021–2025, diễn ra ngày 25/12.
Chia sẻ
Thay mặt Ban Bí thư, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú vừa ký ban hành Chỉ thị số 55-CT/TW ngày 22/12/2025 của Ban Bí thư về việc tổ chức Tết Bính Ngọ năm 2026.
Chia sẻ
Vụ việc sai phạm liên quan quản lý, khai thác, chế biến, kinh doanh đất hiếm, vonfram, quặng bô-xít được đưa vào diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi.
Chia sẻ
Sau khi nhiều doanh nhân từng tham gia "Shark Tank Việt Nam" bị bắt giữ, chương trình truyền hình này chính thức thông báo dừng sản xuất.
Chia sẻ
Viktor Lê khẳng định U23 Việt Nam “chỉ tập trung vào VCK U23 châu Á”, nhấn mạnh tinh thần cống hiến 200-300% và kế hoạch sang Qatar tập huấn ngày 26/12.
Chia sẻ
Cá cóc loại lớn là 1 trong số các loài cá ngon, cá đặc sản hiếm thấy được người dân giăng lưới dính nhiều trên sông Hậu chảy qua địa phận tỉnh An Giang trong mùa nước năm nay.
Chia sẻ
Đất dốc trồng cây ngô, củ sắn năng suất thấp, người dân xã Vân Sơn, tỉnh Phú Thọ mới (địa bàn huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình trước đây) đã chuyển đổi sang trồng các loại cây có múi đặc sản, trong đó có giống quýt cổ xưa. Giống quýt cổ Nam Sơn sai trĩu quả đang trở thành "cây vàng, cây bạc", giúp đồng bào dân tộc Mường làm giàu.
Chia sẻ
Theo dữ liệu cập nhật từ dự án OSINT DeepState có liên hệ với quân đội Ukraine, lực lượng Nga đang ồ ạt tiến quân, tạo ra những thay đổi trên tiền tuyến tại các khu vực phía bắc, đông bắc và miền đông Ukraine, đặc biệt là tại các tỉnh Sumy, Kharkov và Donetsk.
Chia sẻ
Đó là mô hình trồng nấm bào ngư, một loại nấm ví như "rau sạch" đậm đà protein, tốt cho tiêu hóa, cải thiện sức khỏe ở xã Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh. Xã Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh (sáp nhập, hợp nhất) từ xã Tuyên Thuận, thị trấn Bến Cầu, xã Lợi Thuận và xã An Thạnh, huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh trước đây) là một xã nông thôn vùng sâu, vùng biên giới giáp Campuchia.
Chia sẻ
Ông Nguyễn Quốc Doanh - Chánh Văn phòng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai được bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Gia Lai.
Chia sẻ
Thủ tướng bổ nhiệm ông Vũ Mạnh Hà - Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế kiêm giữ chức Ủy viên Hội đồng quản lý bảo hiểm xã hội.
Chia sẻ
Tỉnh Lâm Đồng mới (sau sáp nhập tỉnh Bình Thuận, Đắk Nông) có bờ biển dài khoảng 192km, với diện tích vùng biển khoảng 20.288km2, là 1 trong 3 ngư trường trọng điểm của cả nước, cho nên nguồn lợi hải sản phong phú. Với tiềm năng từ biển, Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Lâm Đồng lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 đã đề ra các nhiệm vụ, giải pháp để khai thác tốt tiềm năng phát triển khu vực biển.
Chia sẻ
Thiếu tướng Nguyễn Quốc Toản, Người phát ngôn Bộ Công an cho biết đến thời điểm này, cơ quan cảnh sát điều tra đã khởi tố 10 bị can về 4 tội danh liên quan dự án Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức cơ sở 2.
Chia sẻ
Sự kết hợp giữa tôm nõn và lá trà Long Tỉnh thượng hạng nghe có vẻ rất kỳ lạ, nhưng đây lại là một món đặc sản nổi tiếng của Hàng Châu, Trung Quốc.
Chia sẻ
Sau 4 năm thực hiện, Đề án thí điểm xây dựng vùng nguyên liệu nông, lâm sản đạt chuẩn phục vụ tiêu thụ trong nước và xuất khẩu không chỉ hình thành các vùng sản xuất tập trung, mà còn từng bước thúc đẩy sự thay đổi trong tổ chức sản xuất, liên kết tiêu thụ và cách tiếp cận thị trường của nông dân, HTX và doanh nghiệp.
Chia sẻ
Dưới chính sách truyền thống kể từ 1959, tất cả đất đai Cuba thuộc sở hữu nhà nước. Tuy nhiên, từ năm 2024, Havana lần đầu tiên ký hợp đồng thuê ruộng trồng lúa ở Cuba cho công ty tư nhân Agri VMA (một doanh nghiệp nông nghiệp Việt Nam) tại Los Palacios, tỉnh Pinar del Rio
Chia sẻ
Không có nguy cơ xe buýt chạy bằng khí thiên nhiên CNG tại TP.HCM phải ngưng hoạt động do thiếu CNG, đại diện Sở Công Thương TP.HCM khẳng định.
Chia sẻ
Chỉ còn chưa đầy 1 tuần nữa là bước sang năm 2026 với nhiều cơ chế tính thuế mới, các hộ kinh doanh đang thuộc diện khoán và chuẩn bị chuyển sang kê khai. Dưới đây là một số lưu ý mà hộ kinh doanh cần biết và thực hiện.
Chia sẻ
Cuộc thi "Sản phẩm nội ngoại thất sáng tạo" trong khuôn khổ Hội chợ VIFA EXPO 2026 được kỳ vọng sẽ tạo "linh hồn" thiết kế riêng biệt, đủ sức cạnh tranh sòng phẳng tại những thị trường khó tính nhất.
Chia sẻ
Trung vệ Lê Văn Hà là thành viên U23 Việt Nam chuẩn bị tham dự vòng chung kết giải U23 châu Á 2026.
Chia sẻ
Những ngày này, đến với xã Mù Cang Chải, tỉnh Lào Cai, du khách sẽ không thể bỏ qua các triền núi đỏ rực hoa Tớ dày, loài hoa báo hiệu mùa xuân về. Những thảm hoa trải dài, phủ kín các cung đường đèo, các triền đồi, tạo nên bức tranh vùng cao rực rỡ.
Chia sẻ
Bị nhắc không đỗ xe trước nhà sinh hoạt cộng đồng, tài xế ô tô đã xuống xe hành hung nam thanh niên bán hàng ở Hà Nội, khiến nạn nhân bị thương, phải nhập viện.
Chia sẻ
UBND TP Đà Nẵng yêu cầu các xã, phường rà soát tình trạng thừa – thiếu biên chế, chủ động điều động công chức trong thời hạn 12 tháng nhằm bảo đảm đúng định mức, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và nâng cao hiệu quả hoạt động của chính quyền cơ sở.
Chia sẻ
Trong năm 2025, Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã kỷ luật 23 cán bộ diện Trung ương quản lý, trong đó có 6 trường hợp bị xử lý hình sự.
Chia sẻ
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết, ông sẵn sàng nhượng bộ lớn trong các cuộc đàm phán hòa bình, khi bày tỏ khả năng rút quân khỏi một phần miền đông Ukraine - với điều kiện Nga cũng phải rút lực lượng của mình. Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu động thái này có được Điện Kremlin hay công chúng Ukraine hưởng ứng hay không.
Chia sẻ
Sau thời gian dài chờ đợi, hơn 1.000 sinh viên ngành sư phạm diện đào tạo theo nhu cầu xã hội tại Trường Đại học Sài Gòn đã được nhận đầy đủ các khoản hỗ trợ sinh hoạt phí theo Nghị định 116.
Chia sẻ
Việc sân bay Long Thành chính thức đón các chuyến bay đầu tiên ngày 19/12 đánh dấu bước chuyển quan trọng của hạ tầng phía Nam. Trong đó, khu vực Vũng Tàu đang nổi lên như điểm hưởng lợi trực tiếp, mở ra dư địa mới cho du lịch và bất động sản ven biển.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Nguyễn Thanh (Vũ Quý, Kiến Xương, Thái Bình)
